خب بچه‌ها، بیاین یه داستان عجیب و باحال رو با هم مرور کنیم؛ درباره‌ی دنباله‌داری به اسم ۳I/ATLAS که از فضاهای لایتناهی اومده و همین چند وقت پیش کلی سر و صدا راه انداخته. داشتم اخبار فضایی رو می‌خوندم که به این خوراک علمی باحال برخوردم! داستان اینه که این دنباله‌دار بین‌ستاره‌ای (یعنی دنباله‌داری که از خارج منظومه شمسی اومده و مال این دور و برا نیست) تازه ممکنه برای سومین بار رنگ عوض کرده باشه! یعنی چی آخه؟! بریم سراغ ماجرا…
۳I/ATLAS سومین شیء بین‌ستاره‌ای کشف شده‌ست که تا حالا به منظومه‌ی شمسی ما سر زده. از اوایل جولای پیداش کردن، اون‌موقع داشت با سرعت سرسام‌آور بیش از ۲۱۰ هزار کیلومتر در ساعت به سمت خورشید می‌تاخت، یه چیزی حدود سرعت نور برای بچه‌های تنبل فیزیک! جالبه بدونین احتمال زیاد، این دنباله‌دار قدیمی‌ترین دنباله‌داریه که بشر تا حالا دیده، میگن بیش از ۷ میلیارد سال پیش از سامانه ستاره‌ای خودش، اونم یه گوشه‌ی مرموز راه شیری (کهکشانی که خودمون توشیم)، بیرون افتاده و از همون موقع تو فضای بین ستاره‌ای سرگردونه تا الان که گذرش به ما افتاده.
ماجرا وقتی جذاب‌تر شد که اوایل اکتبر، خیلی نزدیک مریخ اومد و بعدش رفت پشت خورشید قایم شد؛ یعنی ما اهل زمین بیشتر نتونستیم ببینیمش، فقط چند تا از اون فضاپیماهایی که دور مدار هستن تونستن رصدش کنن. اما حالا دوباره برگشته داره رو به ما قابل مشاهده میشه، فاز شمال آسمون داره حرکت می‌کنه و کم کم چشم‌داتون می‌تونه با تلسکوپ جورش کنه!
حالا نکته ویژه اینجاست: موقعی که این دنباله‌دار به نزدیکترین نقطه به خورشید خودش رسید (که بهش پری‌هِلیون میگن، یعنی نقطه نزدیکترین فاصله دنباله‌دار به خورشید)، فاصله‌ش شد حدود ۲۱۰ میلیون کیلومتر از خورشید؛ یعنی تقریبا ۱.۴ برابر فاصله‌ی زمین تا خورشید.
در همین حین، دانشمندها دیدن دنباله‌دار یهو کلی روشن‌تر شده، اونقدر که هیچ‌کس انتظارشو نداشت! این روشن‌تر شدن عجیب رو فقط نمی‌شه به نزدیک‌تر شدنش به خورشید ربط داد. قبلش هم که تو تیرماه بود، رنگ اولیه‌ش قرمز بود (احتمالاً به خاطر گرد و خاکی که از سطحش بلند می‌شد). بعد تو شهریور، عکاس‌های نجومی عکس‌هایی گرفتن که انگار کل دنباله‌دار سبز شده! این سبزشدگی هم احتمالاً از ترکیبی مثل دی‌کربن یا سیانید تو کمای دنباله‌دار باشه. اینجا کُما یعنی اون هاله‌ی مه‌آلود دور سرِ دنباله‌دار.
اما نکته باحالش حالا اینه! الان میگن “رنگ دنباله‌دار شدیدا آبی تر از خورشید به نظر می‌رسه”، که واقعاً همه رو غافلگیر کرده. به احتمال زیاد، دلیل این آبی‌شدن آزاد شدن یه سری گاز خاص مثل مونوکسید کربن یا آمونیاک از خودش باشه. (آمونیاک، همونی که تو بوی تیز پاک‌کننده‌های خانگی هست!) البته این نتایج هنوز تو مرحله تحقیق هست و فعلاً تایید نهایی نشده؛ یعنی ممکنه رنگ آبیِ جدیدشم زود بپره بره! واقعاً کسی نمی‌دونه این دنباله‌دار چرا این‌قدر شُل و پل رنگ عوض می‌کنه و این داستان‌ها فقط با رصدهای بیشتر معلوم میشه.
این دنباله‌دار یه سری ویژگی عجیب دیگه هم داره که تا حالا کمتر تو دنباله‌دارها دیده شده. مثلاً یه عالمه گاز دی‌اکسید کربن از خودش در میاره (دی‌اکسید کربن همون چیزی که با نفس کشیدن تولیدش می‌کنیم)، نشتی آبش وحشتناک زیاده و یه آنتی‌تیل داره! (آنتی‌تیل یعنی یه دم اضافی که برخلاف معمول به طرفی دیگه شلیک میشه، خلاف جهت دم عادی دنباله‌دار.) همینطور پوسته‌ی یخی‌ش می‌تونه بخاطر میلیاردها سال اشعه‌ی کیهانی خیلی فرق کرده باشه. دانشمندها همین رو هم میگن باعث میشه سخت‌تر بتونن بفهمن اصلاً مواد تشکیل‌دهنده‌ش مال کدوم ستاره بوده.
جالبه بدونین به‌خاطر این رفتارهای عجیب، بعضیا حتی گفتن شاید این دنباله‌دار یه جور تکنولوژی فضاییِ فضایی‌ها باشه که یادمون دادن خودشون رو قایم کنه! ولی باور کنین هیچ مدرک درست و حسابی براش نیست و اکثر دانشمندها میگن خب، اینم یه دنباله‌دار معمولیه که یه ذره عجیب‌تر از بقیه‌ست.
تو هفته‌های آینده، این جرم فضایی به نزدیکترین نقطه به زمین می‌رسه (یعنی ۲۷۰ میلیون کیلومتر، حدود ۱.۸ برابر فاصله زمین تا خورشید). اما حیف که با چشم غیرمسلح اصلاً نمی‌شه دیدش. اگه خیلی علاقه دارین باید دست به جیب بشین و یا یدونه تلسکوپ توپ گیر بیارین یا یه دوربین دوچشمی برای رصد ستاره‌ها. مخصوصاً تو نیمکره شمالی آسمون بهتر میشه دنبال کردش.
یه نکته خفن اینکه احتمال داره دوتا از فضاپیماهای آژانس فضایی اروپا بتونن از توی دم بلند این دنباله‌دار عبور کنن قبل از اینکه دوباره از منظومه شمسی بره بیرون! واقعاً میشه گفت این فرصت بی‌نظیری برای دانشمنداست تا قبل از خداحافظی نهایی دنباله‌دار بین‌ستاره‌ای داستانی ما، یه دل سیر روش آزمایش کنن و بفهمن دقیقاً تو دل این مهمون میلیاردساله چی می‌گذره.
پس خلاصه‌اش این شد: ما الان مهمونی داریم که همش در حال رنگ عوض کردنه؛ یه روز قرمز، یه روز سبز، الانم شاید آبی! دانشمندا هم هنوز تو کفِ علت‌های این ماجرا هستن و منتظرن ببینن دیگه چه سورپرایزی از این مهمون بین‌ستاره‌ای ببینیم!
منبع: +
