اگه یه کم اخبار سلامت رو دنبال کرده باشی، احتمالاً اسم سرطان دهان (یا همون Oral Cancer) به گوشت خورده. این یه نوع سرطانیه که تو بخش‌های مختلف دهان مثل لب، زبان، لثه یا دیواره‌های دهان ایجاد میشه. حالا یکی از جالب‌ترین گزار‌شایی که اخیراً درباره این بیماری منتشر شده، مربوط به کشور مجارستانه. راستش رو بخوای، مجارستان جزو اون کشورهاییه که آمار سرطان دهانش واقعاً بالاست و این گزارش اومده خیلی دقیق زیر و بم این موضوع رو بررسی کنه—اون هم تو بازه سال‌های ۲۰۱۵ تا ۲۰۱۹.
خب، داستان اینه که چندتا پژوهشگر باحال (امروز فقط اسماشونو رد می‌کنیم: امیر غانم، لازلو ترفان و چند نفر دیگه) به کمک اطلاعات پزشکی سراسری مجارستان (یعنی همون دیتابیس بیمه ملی سلامت مجارستان) نشستن و دقیق بررسی کردن که:
۱. تو این پنج سال چند نفر به سرطان دهان مبتلا شدن (یعنی میزان بروز یا همون Incidence Rate چقدر بوده).
۲. این بیماری بیشتر سراغ چه رده سنی و کدوم جنسیت‌ها رفته.
۳. وقتی کسی با این بیماری تشخیص داده میشه، معمولاً چقدر زنده می‌مونه (فاصله تشخیص تا مرگ).
۴. اینکه کسایی که سرطان دهان دارن، همزمان چه بیماری‌های دیگه‌ای داشتن و این همزمانی (بهش میگن Comorbidity) چقدر روی سرنوشت مریض اثر گذاشته.
بیایید راحت و خودمونی همه نتایج و نکات مهم این تحقیق رو با هم مرور کنیم:
🔹 اولین نکته خفن این بود که طی این پنج سال، آمار کلی ابتلا و بستری به خاطر سرطان دهان یه مقدار کم شده بود. البته این کاهش هنوز اونقدرها نبوده که آدم بتونه خوشحال بشه؛ ولی چراغ امید بالاسر داستان روشن شد دیگه!
🔹 اما همچنان قضیه برای آقایون و افراد مسن‌تر خیلی جدی‌تره. یعنی آقایون هم بیشتر مریض میشن و هم بیشتر میرن بستری میشن. انگارکه تعدادشون تو آمارها بالا رفته باشه!
🔹 یه نکته جالب تو این گزارش این بود که از سال ۲۰۱۷ به بعد یه منطقه خاص تو مجارستان با اختلاف آماری توی میزان ابتلای جدید برق می‌زده! همچنین، سه منطقه هم تو میزان بستری شدن، تفاوت چشمگیری با بقیه داشتن. این یعنی باید یه ذره رفت سراغ سبک زندگی یا شرایط اون مناطق و ببینیم چی باعث این تفاوت‌ها میشه.
🔹 حالا برسیم به بخش ناراحت‌کننده: تقریباً نیمی از بیماران، یعنی حدود ۴۶.۳ درصدشون، تو سال اول بعد از تشخیص بیماری فوت کردن. آمار فوت مردها ۳۱.۸ درصد و برای خانم‌ها ۱۴.۵ درصد بود. این یعنی احتمال از دست دادن مردها بعد از تشخیص خیلی بیشتره و نیاز به توجه بیشتری دارن.
🔹 از اون طرف، اگه بخوایم میزان ریسک مرگ رو با مدل‌های مختلف آماری حساب کنیم، وجود سرطان دهان باعث میشه احتمال مرگ حدود ۵.۲ تا ۵.۸۴ برابر بیشتر بشه (یعنی Odd Ratio که یه جور شاخص آماریه برای سنجش میزان افزایش یا کاهش ریسک یه اتفاق نسبت به یه گروه مرجع).
🔹 مهم‌تر از همه این بود که موندن بیماری‌های همراه یا همزمان (همون Comorbidities که گفتم یعنی بیماری‌های دیگه‌ای که همزمان داری، مثلاً دیابت یا فشار خون) بین کسایی که سرطان دهان گرفتن خیلی بیشتر از بقیه بود، و هر چی این بیماری‌های همراه بیشتر بودن، ریسک مردن هم بالاتر می‌رفت.
در مجموع، این تحقیق نشون داد که مجارستان یه قدم مثبت برای کم‌تر شدن آمار مبتلاها برداشته ولی هنوز ضعف جدی تو کم کردن مرگ‌ومیر و افزایش طول عمر بعد از تشخیص داره. یعنی مردم یا دیر تشخیص داده میشن یا مراقبت کافی انجام نمیشه و کلی بچه‌مردم مخصوصاً آقایون جونشونو تو سال اول از دست میدن.
پس اگه بخوام خیلی خلاصه و دوستانه بگم: مجارستان هنوز راه درازی برای کنترل سرطان دهان و مراقبت درست از بیمارانش در پیش داره—به‌خصوص مردها! و این بیماری فعلاً بار سنگینی روی دوش نظام سلامت مجارستان گذاشته که باید براش فکری اساسی بکنن.
اگه خودت یا کسی رو می‌شناسی که تو این زمینه نگرانی داره، یادت باشه زود به پزشک مراجعه کنه و هیچ‌وقت، مخصوصاً تو افراد بالای ۴۰ سال، علامت عجیب دهن و دندون رو شوخی نگیره. پیشگیری همیشه بهترین درمانه!
منبع: +
