احتمالاً این روزا همه جا اسم هوش مصنوعی (AI یعنی همون هوش مصنوعی که می‌تونه مثل آدم فکر کنه یا حتی بعضی وقتا کارای عجیب‌غریب‌تری انجام بده) رو شنیدی. اما یه سوال مهم این وسط هست: واقعاً هوش مصنوعی چقدر شبیه مغز ما آدماست؟ آیا میشه باهاش ذهن آدم رو رمزگشایی کرد؟ بیاین راحت و دوستانه یه کم درباره تلاش دانشمندها تو این زمینه گپ بزنیم! 🍿
اول بذار یه مقایسه ساده بکنیم: یه بچه کوچولو (مثلاً یکی که تازه راه افتاده و هنوز داره “مامان” و “بابا” رو یاد می‌گیره) با تقریباً هزار کالری در روز و فقط با حرف زدن با اطرافیاش کلی چیز یاد می‌گیره. اما شرکت‌های بزرگ فناوری برای آموزش دادن یه مدل هوش مصنوعی باید کلی دیتای اینترنتی جمع کنن، نیروگاه هسته‌ای رو دوباره راه بندازن، کلی برق مصرف کنن (که معمولاً به ضرر محیط زیست و مردم مناطق محروم میشه) و حتی گاهی بدون اجازه از کتابا دیتا جمع می‌کنن (یعنی حق مؤلف رو رعایت نمی‌کنن).
پس انگار مغز ما آدما با این که خیلی جمع‌وجوره و ساده‌تر انرژی مصرف می‌کنه، بازم کلی کار خارق‌العاده انجام میده. اینجاست که دانشمندا کنجکاو شدن ببینن واقعاً مغز انسان چطوری اطلاعات رو یاد می‌گیره و آیا می‌تونیم اون روش رو تو هوش مصنوعی پیاده کنیم یا نه.
البته فعلاً هوش مصنوعی‌هایی که داریم معمولاً به اسم “شبکه عصبی” (Neural Network یعنی مدل‌های کامپیوتری که سعی دارن ساختار مغز رو تقلید کنن) شناخته میشن، ولی خب با ذهن آدم خیلی فرق دارن! مغز آدما شبکه‌ای خیلی پیچیده، منعطف و فوق‌العاده کم‌مصرفه، در حالی که شبکه‌های عصبی مصنوعی به منابع عظیم نیاز دارن، و اصلاً نمی‌تونن با همون سرعت و بهره‌وری واقعی مغز به مهارت برسن.
دانشمندای زیادی الان دارن روی این موضوع کار می‌کنن: چطور میشه با الهام گرفتن از مغز انسان، هوش مصنوعی رو هم طبیعی‌تر و اقتصادی‌تر کرد. مثلاً به جز تقلید ساختار مغز، دارن دنبال اینن که رفتار مغز، مثل شیوه یادگیری یا تصمیم‌گیریش رو هم تو مدل‌های هوش مصنوعی بیارن. حتی یه رشته کامل به اسم «علوم اعصاب» (Neuroscience یعنی علمی که کارش فهمیدن کارکرد مغز و سیستم عصبیه) پشت این قضیه فعاله.
جالب اینجاست که خیلی از پیشرفت‌های عجیب هوش مصنوعی، مثل همین چت‌بات‌هایی که جواب هر سوالتو میدن، هنوز فاصله زیادی با مغز آدم دارن. مثلاً اگه یه بچه کوچولو رو بذاریم تو یه محیط جدید، شاید با چند بار امتحان بتونه یاد بگیره چطور یه مسئله رو حل کنه، ولی شبکه عصبی مصنوعی باید میلیون‌ها بار دیتا و مثال مختلف رو ببینه تا یه الگوی کوچیک رو یاد بگیره!
یه چالش دیگه هم هست: اخلاق و تاثیرات اجتماعی. اون حجم عظیم برق که برای یاد دادن هوش مصنوعی مصرف میشه، باعث آلودگی محیط زیست و ضربه به افراد کم‌برخوردار میشه. تازه گاهی واسه آموزش، از دیتای جمع‌‌آوری‌شده بدون اجازه (مثل دزدیدن کتاب و اثر نویسنده‌ها!) استفاده میشه… که خب واقعاً خیلی از محقق‌ها و مردم با این موضوع مشکل دارن.
در کل اگه بخوام جمع‌بندی کنم؛ مغز آدما فعلاً یه «الهام‌بخش بی‌رقیب» برای هوش مصنوعیه و حتی اون مدل‌های خیلی پیشرفته هم هنوز نتونستن رمز واقعی مغز و ذهن رو کشف کنن. ولی دانشمندا ول‌کن نیستن! هر روز دارن با روش‌های جدید و باحال‌تر تلاش می‌کنن این فاصله رو کمتر کنن. شاید در آینده‌ای نه‌چندان دور، هوش مصنوعی‌ها واقعاً بتونن مثل یه انسان فکر کنن و حتی با مصرف انرژی خیلی پایین!
خلاصه که فعلاً راه مونده، ولی داستان داره خیلی جذاب و البته چالشی پیش می‌ره. 😉
منبع: +
