خب بچه‌ها، بیاید با هم درباره‌ی موضوعی صحبت کنیم که هم مهمه هم جالبه: اینکه چطوری میشه فضاهای آسایشگاه‌های سالمندان رو جوری طراحی کرد که سالمندان واقعا احساس کنن توی یه خونه واقعی دارن زندگی می‌کنن و کلی فرصت برای ارتباط و خوش‌گذرونی با همسن‌و‌سال‌هاشون دارن!
اول بذارید یه توضیح کوچیک بدم: آسایشگاه‌های “واحدی” یا همون Unit-type nursing home، اونایی هستن که به جای ساخت اتاق‌های پشت سرِ هم توی یه راهرو، می‌آن چند تا واحد کوچیک و جمع‌وجور مثل آپارتمانی درست می‌کنن که سالمندان می‌تونن دور هم باشن و راحت‌تر معاشرت کنن.
حالا چرا این موضوع اینقدر مهمه؟ چون توی چین، جمعیت سالمند‌ها به شدت داره زیاد میشه؛ جوری که الان بالای 420 هزار نفر سالمند ناتوان دارن، یعنی حدود 16.6 درصد کل سالمندان! یه مشکل اساسی اینه که تو بعضی آسایشگاه‌ها، به خاطر طراحی فضایی بد، سالمندان کل روز ممکنه هیچ ارتباط اجتماعی با هم نداشته باشن و این واقعاً روی سلامتیشون اثر منفی می‌ذاره.
خب این تحقیق اومده دقیقاً همین موضوع رو بررسی کرده. یعنی رفته آسایشگاه‌ها رو یکی‌یکی بررسی کرده، نقشه‌ها و پلان‌ها رو کشیده (که منظور همون نقشه‌های ساختمونی ه)، از فضاها عکس گرفته، با سالمندان صحبت کرده و کلی پرسشنامه پُر کرده تا بفهمه نیازهای اجتماعی سالمندان چیه و چه رفتاری دارن.
یه روش جالبی هم داشتن که بهش میگن “مشاهدات رفتاری محیطی”؛ یعنی یه جایی می‌شینن و دقیق رفتار سالمندان رو زیر نظر می‌گیرن و یادداشت می‌کنن که کی کجا میره، کِی با کی حرف می‌زنه و چطور از فضاهای اشتراکی استفاده می‌کنن.
یکی از بخش‌های مهم تحقیق این بوده که بیاد دو مدل فضایی مختلف رو با هم مقایسه کنه:
1. مدل خوشه‌ای (Clustered)، یعنی فضاها دور هم و جمع‌وجور طراحی شدن.
2. مدل غیرخوشه‌ای (Non-clustered)، یعنی فضاها پخش و کمتر در ارتباط هستن.
نتیجه جالب بود: سالمندان تو فضاهای خوشه‌ای، خیلی بیشتر با همدیگه تعامل دارن، راحت‌تر دوست پیدا می‌کنن و فعالیت اجتماعی‌شون بیشتره. در عوض مدل‌های غیرخوشه‌ای زیاد به دل نمی‌شینن و معمولاً فرد رو توی اتاق‌هاشون تنها می‌ذاره. خلاصه، وقتی فضا جمع و به‌هم‌پیوسته باشه، سالمندان انگیزه و فرصت بیشتری برای ارتباط پیدا می‌کنن.
حالا تحقیق چیا پیشنهاد داده؟
– اول اینکه طراحی واحدهای مسکونی کوچیک و خوشه‌ای باید بر اساس وضعیت جسمی سالمندان انجام بشه. یعنی طوری باشه که اگه سطح‌سلامتی‌شون پایین‌تر بود هم همچنان بتونن از فضا استفاده کنن.
– دوم اینکه باید توی هر واحد یه فضای اشتراکی درست کنیم که مثل یه اتاق نشیمن بزرگ و باحال باشه (خودمونی‌تر بگیم، جایی که همه جمع شن قهوه بخورن و گپ بزنن).
– و نکته‌ی دیگه هم اینه که توی همین فضای زندگی، یک حس محیط خانوادگی و صمیمی حاکم باشه، نه مثل یه بیمارستان خشک و سرد.
یه توصیه دیگه هم دارن: عملکردهای زندگی شهری رو هم بیارید توی این فضاها. مثلاً یه مغازه کوچیک، یک کافه، یا سالن مطالعه بین این واحدها تعریف کنین تا سالمندان بیشتر با هم معاشرت کنن. (این یعنی “عملکردهای شهری”؛ همون امکاناتی که توی شهر داریم و باعث میشه آدما همدیگه رو بیشتر ببینن.)
در آخر نتیجه اینکه: هر چی فضاها راحت‌تر، گرم‌تر و جمع‌وجورتر طراحی بشن، سالمندان بیشتر حس زندگی و شادی پیدا می‌کنن و مشکلات جسمی و روحی‌شون هم کمتر میشه. خلاصه طراح‌های عزیز؛ اگه می‌خواین یه جای خوب برای سالمندان بسازین، حتماً به فضاهای اشتراکی و فرصت‌های تعامل اجتماعی فکر کنین. همین نکته سادست که زندگی خیلی از سالمندان رو قشنگ‌تر و خوشحال‌تر میکنه!
منبع: +
