خب بذار اول یکمی درباره مفهوم اصلی این مقاله با هم حرف بزنیم. تا حالا اسم سه‌تا ویژگی شخصیتی به اسم “سه‌گانه تاریک” یا Dark Triad به گوشت خورده؟ یعنی نارسیسیسم (خودشیفتگی)، ماکیاولیسم (یعنی آدمایی که برای رسیدن به هدف هر کاری می‌کنن و معمولا بی‌رحم هستن)، و سایکوپتی (روان‌پریشی یا همون بی‌احساسی و کمبود همدلی با دیگران). اینا سه تا ویژگی هستن که معمولاً آدمایی که این ویژگی‌ها رو دارن بیشتر درگیر مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و استرس می‌شن.
حالا یه واژه دیگه که تو این تحقیق اومده، “الکسیتیمیا”ست. شاید برات تازگی داشته باشه. الکسیتیمیا یعنی یه حالتی که فرد نمی‌تونه احساسات خودش رو درست درک یا بیان کنه، مثلاً نمی‌دونه الان ناراحته یا عصبیه یا حتی خوشحاله! خلاصه مثل یه کوررنگی احساسی می‌مونه. این قضیه باعث میشه اگه این ویژگی رو داری، بیشتر درگیر مشکلات روانی بشی.
در کنار الکسیتیمیا، یه چیز مهم دیگه هم هست به اسم “ذهن‌آگاهی” یا Mindfulness. یه جور مهارت یا آگاهیه که باعث میشه آدم توی لحظه زندگی کنه و احساسات و افکارش رو بدون اینکه قضاوتشون کنه، بپذیره و ببینه. کسایی که این ویژگی رو دارن معمولاً راحت‌تر با استرس و مشکلات روحی کنار میان.
حالا بریم سراغ تحقیق! تو این پژوهش، ۵۷۷ دانشجو (اکثراً خانم) شرکت کردن و یه سری پرسشنامه آنلاین رو پر کردن که باهاش ویژگی‌های سه‌گانه تاریک، سلامت روان، الکسیتیمیا و ذهن‌آگاهی سنجیده شد. مثلاً برای سنجش ویژگی‌های تاریک از یه تست معروف به نام Dirty Dozen استفاده شد (این تست دوازده‌تا سوال داره که آدمو از نظر این سه ویژگی می‌سنجه). همینطور برای اندازه‌گیری میزان افسردگی و استرس یه تست دیگه به نام DASS-21 رو گرفتن. برای الکسیتیمیا و ذهن‌آگاهی هم پرسشنامه جداگانه زدن.
نتیجه چی شد؟ دیدن هر سه ویژگی تاریک با مشکلات روانی مثل افسردگی، اضطراب و استرس رابطه مثبت دارن. یعنی هرچی این ویژگی‌ها بیشتر باشه، احتمال مشکلات روحی بالاتر می‌ره. اما نکته جذابش اینجاست: وقتی فرد علاوه بر این ویژگی‌های تاریک، الکسیتیمیا هم داره (یعنی نمی‌تونه احساسات منفی خودش رو درست تشخیص بده)، این تاثیر چند برابر میشه!
مثلاً اونایی که ماکیاولیسم (رسیدن به هدف به هر قیمتی) بالایی داشتن و همزمان نمی‌تونستن احساسات منفی‌شون رو بفهمن، بیشتر دچار افسردگی و اضطراب می‌شن. جالب‌تر اینکه ذهن‌آگاهی، یعنی همون توانایی قضاوت نکردن و آگاه بودن از احساسات در لحظه، می‌تونه مثل یه سپر حفاظتی عمل کنه و اثر منفی بعضی ویژگی‌ها رو کمتر کنه. پس ذهن‌آگاهی نقش محافظتی هم داره!
یک نکته دیگه: تاثیر ویژگی‌های تاریک شخصیتی روی استرس، به شدت تحت تاثیر الکسیتیمیا بود (یعنی اگه آدم توی فهمیدن و بیان احساساتش مشکل داشته باشه، این رابطه قوی‌تر هم میشه). اما درباره خودشیفتگی، وقتی جنسیت و بقیه عوامل رو در نظر گرفتن، رابطه‌ای با مشکلات روانی پیدا نشد.
کلاً این نتایج دو تا چیز مهم رو نشون می‌ده: اولاً آدم‌هایی که ذهن‌شون بیشتر تاریکه (یعنی همزمان بالای سه‌تا ویژگی تاریک رو دارن)، مستعد آسیب‌پذیری روانی هستن، مخصوصاً اگه نتونن احساسات خودشونو بشناسن. ثانیاً اگه بتونی تمرین ذهن‌آگاهی انجام بدی و نسبت به احساساتت پذیرش و آگاهی بیشتری داشته باشی، می‌تونی این آسیب‌پذیری رو کمتر کنی. خلاصه اگه احساس کردی بعضی وقتا نمی‌تونی بفهمی الان چه حسی داری یا مدام توی فکر و خیال بد گیر کردی، بد نیست یه سر به تمرینات ذهن‌آگاهی بزنی و سعی کنی با احساساتت بیشتر آشنا شی!
در انتها، این تحقیق راه رو باز می‌کنه برای اینکه روش‌های روان‌درمانی هدفمندتری درست بشه، و به آدما کمک کنه که هم ویژگی تاریکشون رو کنترل کنن، هم احساسات‌شون رو بهتر بشناسن و بپذیرن.
منبع: +
