تا حالا شده یه جمع رو ببینی که مثلاً همه یهو غمگین یا خوشحال میشن، بدون اینکه خودشونم دقیقاً بدونن چرا؟ یا یکی یه حسی داشته باشه و کم‌کم همه اون حس رو پیدا کنن؟ خب، این داستان همونیه که بهش میگن «سرایت روانی» یا Psychological Contagion (PC). یعنی حال و احساس، برداشت‌ها، یا حتی رفتارای یه نفر یواش‌یواش یا خیلی نامحسوس بین بقیه پخش میشه. قشنگ عین ویروس! و خیلی وقتا خود آدم‌ها حتی متوجه هم نمیشن چطور این واکنش‌ها رو از هم گرفتن.
ماجرا رو اگه بخوای ساده بگیم، محقق‌ها این پدیده رو حسابی زیر ذره‌بین گذاشتن. الان دیگه فقط روانشناسا دربارش حرف نمیزنن؛ از دانشمندای مغز و اعصاب (Neuroscience یعنی علمی که مغز و کارکردش رو بررسی میکنه) تا متخصصای رسانه و اونایی که تئوری‌‌های مربوط به پخش ایده‌ها رو میخونن (Diffusion Theory یعنی مدل‌هایی که توضیح میدن یه خبر یا ایده چطور توی جامعه می‌چرخه)، همه بهش نگاه کردن.
توی این پژوهش، محقق‌ها یه مدل سه‌لایه‌ای جالب به اسم Cascading-Resonance Model درست کردن. ماجرا اینه:
۱. اولش باید یه «هم‌صدایی شخصی» (Individual Resonance) پیش بیاد. یعنی مغز یکی به یه احساس یا رفتار واکنش نشون میده و این تو وجودش طنین می‌اندازه.
۲. بعدش ممکنه این «سنکرون‌سازی بین فردی» (Interpersonal Synchronization) اتفاق بیفته. یعنی آدم‌ها شروع میکنن ناخودآگاه با هم کوک بشن و رفتاراشون یا حالاشون رو به هم شبیه کنن.
۳. پس اگه چند نفر با هم همزمان یک حس رو تجربه کنن، ممکنه این حس توی یه گروه بزرگتر «واکنش زنجیره‌ای» (Cascade) ایجاد کنه؛ یعنی کل جمع یکهو یه حال‌وهوای خاص پیدا کنن.
نکته باحال اینه که این موضوع تقریباً تو هر چیزی که فکرشو بکنی هست؛ فرقی نمی‌کنه توی جمع دوستی باشه یا حتی یه خبر تو رسانه‌ها. این سرایت‌شدن احساس یا رفتار می‌تونه خیلی آروم و تحت تأثیر زیرپوستی انجام بشه. عین همون لحظه‌هایی که جو یهو تو کلاس یا مهمونی عوض میشه بدون اینکه کسی مستقیماً حرف بزنه!
تحقیقات نشون داده این پدیده نه فقط ازطریق کلام یا رفتار، بلکه حتی از طریق تصویر، ویدیو یا هر نوع رسانه‌ای هم منتقل میشه. اصلاً به این میگن cross-modal domains، یعنی چندین مسیر مختلف واسه انتقال وجود داره.
منبع: +
