یه خبر جالب از مریخ دارم براتون! مریخ‌نورد Perseverance ناسا، که الان ۴ ساله داره خاک و سنگای مریخ رو می‌گرده دنبال نشونه‌هایی از حیات، یه سنگ خیلی عجیب پیدا کرده که اصلاً شبیه هیچ‌کدوم از سنگای اطراف خودش نیست. شکلش تیکه‌تیکه و لُفتی (یعنی برآمده و ناجور) و ترکیبش هم پر از آهن و نیکل بوده. این دو عنصر خیلی تو شهاب‌سنگ‌ها پیدا میشن، ولی معمولاً تو سنگای خود مریخ خبری ازشون نیست. برای همین کارشناسا گفتن احتمالاً این سنگ یه شهاب‌سنگ باشه که از فضا خورده زمین، یا بهتر بگم خورده مریخ!
این اولین باره که Perseverance تونسته همچین سنگی پیدا کنه! اسم این تیکه سنگ هم گذاشتن “فیپس‌اکسلا” (Phippsaksla) و اندازه‌ش حدود ۸۰ سانتی‌متره. جالب اینجاست که همه سنگایی که این مریخ‌نورد تا حالا بررسی کرده بودن، مال خود مریخ بودن، ولی این یکی، احتمالاً مهمون از جایی دیگه منظومه شمسیه!
متخصصای ناسا چرا فکر کردن این سنگ اسمارت نیست؟ چون وقتی بررسیش کردن، دیدن به خاطر ترکیب عجیبش اصلاً شبیه سنگای دور و برش نیست و موقعیتش هم خیلی خاص بوده. خانم کندیس بدفورد از دانشگاه پردو (Purdue؛ یه دانشگاه معروف تو آمریکا) توضیح داده بود: “این سنگ رو به خاطر ظاهر متفاوتش مخصوصاً از لحاظ شکل و تراکم، انتخاب کردیم. در مقایسه با بقیه خیلی برجسته‌تر و متفاوت‌تره.” وقتی سنگ رو بررسی کردن دیدن سرشار از آهن و نیکله و همین نشون میده که احتمالاً مال خودشون (یعنی مریخی‌ها) نیست!
تا حالا هم مریخ‌نوردهای دیگه ناسا مثل Spirit و Opportunity و Curiosity بعضی وقتا شهاب‌سنگ تو مریخ پیدا کرده بودن؛ پس این اولین بار نیست که مریخ مهمون فضا داره! البته جالبه بدونید الان فقط مریخ‌نورد Curiosity فعاله و اون یکی‌ها دیگه بازنشسته شدن.
اسم منطقه‌ای هم که این سنگ توش پیدا شده، Vernodden هست؛ یه جایی تو دهانه Jezero که Perseverance اون‌جا مشغول گردش و کشف بود. Perseverance از اوایل ۲۰۲۱ اونجاست و گزارش این سنگ عجیب رو حدود ۲ ماه پیش داده اما به خاطر تعطیلی‌های دولت آمریکا (که بهش میگن government shutdown؛ یعنی دولت یه مدت تعطیل میشه، کارا گیر میکنه) خبر رسمی این کشف تازه منتشر شده.
راستی، سنگای خیلی عجیبی هم قبل‌تر تو مریخ پیدا شده. مثلاً یه بار Perseverance یه تیکه سنگ پیدا کرده بود که دانشمندها بهش می‌گفتن “تخم عنکبوتی” (Spider-egg rock – یعنی شکلش عجیب بوده شبیه تخم عنکبوت)، یا یه زمانی یه صخره پیدا شد که کولاک شبیه جمجمه بود (Skull rock)، یا مثلاً یه تیکه سنگ داشت که انگار شبیه لاک‌پشت بود!
گاهی حتی تو نمونه‌های غنی از مواد آلی (organic-rich samples؛ یعنی نمونه‌هایی که احتمال داره قبلاً نشونه‌هایی از زندگی توش بوده باشه) هم چیزایی پیدا کردن که بعضی‌ها میگن شاید قوی‌ترین نشونه از وجود حیات قبلی تو مریخ باشه. البته هنوز هیچ چیزی قطعی نیست.
خود مریخی‌ها شهاب‌سنگ چندان ندارن، ولی جالبه بدونید رو زمین تعداد زیادی شهاب‌سنگ داریم که از مریخ اومدن! این شهاب‌سنگ‌ها در اثر برخورد یه شهاب‌سنگ بزرگ با مریخ، جدا شدن و هزاران سال تو فضا چرخیدن تا رسیدن به زمین ما. برای دانشمندها کلی ارزش دارن چون اطلاعات باحالی درباره مریخ به ما میدن. مثلاً تا الان نزدیک ۲۰۰ تا از این شهاب‌سنگای مریخی پیدا کردیم که دانشمندها تازه فهمیدن همشون احتمالاً از ۵ تا دهانه برخوردی بزرگ روی مریخ اومدن!
یادتون باشه، Perseverance حتی تو تعطیلی دولت آمریکا هم آنلاین بوده (یعنی مأموریت‌های خیلی مهمش قطع نشدن) و تو همین مدت کشف‌های زیادی کرده. راستی (یه نکته جذاب بگم)، پارسال یه شهاب‌سنگ مریخی به وزن تقریبی ۲۵ کیلوگرم که تو صحرای آفریقا پیدا شده بود، توی مزایده با قیمت سرسام‌آور ۵.۳ میلیون دلار فروخته شد! رکورد جدیدی برای شهاب‌سنگ‌های مریخی!
در کل، این سنگ عجیب و غریب که Perseverance پیدا کرده، نشون میده مریخ همیشه سورپرایزهای خاص خودشو داره و هر لحظه ممکنه یه چیز باحال‌تر کشف بشه. خلاصه دنیای مریخ پر از اتفاق‌ها و کشف‌های خفنه و هنوز کلی راز براش مونده!
منبع: +
