امروز می‌خوام براتون یه موضوع جالب تعریف کنم که شاید هیچ‌وقت مستقیم بهش فکر نکرده باشین: اینکه مهارت‌های حرکتی بچه‌ها، یعنی اون حرکات درشت بدن مثل دویدن و پرتاب کردن توپ، چقدر می‌تونن تو رفتار اجتماعیشون تاثیر بذارن! واقعاً داستان جالبه و کلی حرف پشتشه.
مهارت‌های حرکتی بزرگ یعنی چی؟
خب بذارین اول شفاف توضیح بدم که این مهارت‌ها چی هستن. مهارت‌های حرکتی بزرگ (Gross Motor Skills) یعنی همون توانایی‌هایی که بدنمون با عضله‌های بزرگش انجام می‌ده، مثل دویدن، پریدن، یا حتی گرفتن و پرتاب توپ. بیشتر به دو دسته تقسیم می‌شن:
- مهارت‌های جابه‌جایی (Locomotor Skills) مثل راه رفتن، دویدن و پریدن.
- مهارت‌های کنترل اشیا (Object Control Skills) که مثلاً با گرفتن یا پرتاب توپ و کنترل اشیاء سر و کار دارن.
داستان تحقیق چطور بود؟
یه تیم پژوهشی تو چین اومدن یه تحقیق اجرا کردن رو ۵۷۸ تا بچه (تقریباً نصف نصف پسر و دختر) که از مهد کودک و مدرسه انتخاب شده بودن. این بچه‌ها رو به سه دسته سنی تقسیم کردن:
- اوایل کودکی (۳ تا ۵ سال)
- وسط کودکی (۶ تا ۸ سال)
- اواخر کودکی (۹ تا ۱۰ سال)
برای سنجیدن مهارت‌های حرکتی از یه تست استاندارد استفاده کردن به اسم Test of Gross Motor Development–Third Edition — این همون تستیه که دقیقاً توانایی بچه‌ها رو تو زمینه دویدن و کنترل اشیا می‌سنجه. برای شناسایی رفتار اجتماعی هم از ابزار Social Skills Improvement System Rating Scales یا همون SSIS استفاده کردن که معلما اونو واسه هر بچه پر می‌کردن.
اونا یه سری تحلیل پیشرفته آماری انجام دادن، مثلاً “hierarchical regression analysis” یعنی یه نوع تحلیل رگرسیون که عوامل مختلف رو مرحله به مرحله، تاثیرشون رو بررسی می‌کنه. حتی تأثیر جنسیت (پسر یا دختر بودن)، شاخص توده بدنی (BMI)، و میزان فعالیت بدنی بچه‌ها رو هم لحاظ کردن تا نتیجه دقیق‌تر باشه.
نتایج باحال چی شدن؟
بچه‌های بزرگ‌تر (هم گروه ۶تا۸ سال و هم ۹تا۱۰ سال) هم تو حرکت کردن رشد بیشتری نشون دادن و هم رفتار اجتماعیشون بهتر شده بود نسبت به گروه کوچیک‌ترها (۳تا۵ سال). چیزی که خیلی جالب بود، این بود که مهارت‌های کنترل اشیا (مثل پرتاب و گرفتن توپ و کلی حرکت با وسیله) هر چی سن بچه‌ها می‌رفت بالا، این مهارت به طور ثابت و همیشگی رشد می‌کرد. یعنی هر چی بچه بزرگ‌تر، تواناییش تو کار با اشیاء هم بیشتر!
از طرف دیگه، تو تحلیل آماری نتیجه گرفتن که مهارت‌های کنترل اشیا تو هر سه بازه سنی، شدیداً روی رشد رفتار اجتماعی تاثیر مثبت می‌ذاره. یعنی حتی اگه بچه هنوز کوچیکه یا دیگه به مدرسه رفته، هرچی تو گرفتن و پرتاب و کنترل اشیا قوی‌تر باشه، اجتماعی‌تر هم هست!
ولی مهارت‌های جابه‌جایی (همون دویدن و پریدن) فقط تو سن سه تا پنج سال (اوایل کودکی) بود که اثرگذاری جدی روی رفتار اجتماعی نشون می‌داد. بعدش دیگه این ارتباط تو سن‌های بالاتر از بین می‌ره و فقط کنترل اشیا مهم باقی می‌مونه.
این یعنی چی، به زبان ساده؟
یعنی مثلاً بچه‌ای که کوچیک‌تره و تازه با بچه‌های دیگه دوست می‌شه، دویدن و بازی‌هایی مثل قایم‌موشک یا گرگم به هوا خیلی به اجتماعیشدنش کمک می‌کنن. اما وقتی بزرگ‌تر می‌شه، دیگه اون مهارت‌های توپ‌بازی و کنترل اشیا هستن که مهم‌تر می‌شن و بهش اعتمادبه‌نفس و تعامل با بقیه رو یاد می‌دن.
پیشنهاد جالب این پژوهش:
نتیجه این تحقیق کلی حرف برای سیاست‌گذاران و برنامه‌ریزهای آموزشی داره. گفتن که بهتره برنامه‌های آموزشی بچه‌ها، مخصوص سنشون و دقیقاً متناسب با مرحله رشدی اون‌ها باشه. مثلاً تو برنامه‌های تربیت بدنی مدرسه یا حتی تو بازی‌های گروهی، می‌شه روی مهارت‌های حرکتی خاصی تمرکز کرد تا هم بدن بچه‌ها قوی بشه، هم روحیه‌شون اجتماعی‌تر.
بحث “پیشگیری و سلامت عمومی” هم همین‌جا مطرح می‌شه! یعنی اگه بچه‌ها رو از همون اول با این بازی‌ها و مهارت‌ها آشنا کنیم، بعدها تو روابط اجتماعیشون به مشکل نمی‌خورن و تبدیل به افراد سالم‌تر و اجتماعی‌تری می‌شن.
خلاصه حرف:
مهارت‌های حرکتی بزرگ، به ویژه کنترل اشیا، واسه رشد اجتماعی همه بچه‌ها تو کودکی خیلی مهمه. برنامه‌های ورزشی و بازی‌های حساب‌شده که متناسب سن بچه‌ها طراحی بشن، می‌تونن کمک کنن یه نسل باهوش‌تر، سالم‌تر و اجتماعی‌تر داشته باشیم!
اگه دور و برت بچه داری، این نکته رو یادت بمونه و بذار بیشتر بازی کنه و چیزهای جدید یاد بگیره!
منبع: +
