اگه عکس و فیلم‌های امسال از نشست اقلیمی سازمان ملل (همون کنفرانس COP30) نبود، شاید سخت می‌شد باور کرد چه صحنه‌هایی اتفاق افتاده. ملت تو بلم برزیل با گرمای عجیب و غریب و سیل درگیر بودن، حتی یهو یک آتیش‌سوزی هم شد و مذاکره‌ها رو به تاخیر انداخت! دیگه نمادینی رو ببین که همه چیز داشت داد می‌زد کره زمین داره داغون میشه.
خیلی‌ها – حتی رئیس جمهور برزیل – اومده بودن که امسال «سال عمل» باشه و قرار بود جدی وارد اجرا بشن. اما تهش، توافقی که منتشر شد به شدت آبکی بود! حتی تو متن آخر توافق یه بار هم واژه «سوخت فسیلی» (یعنی چیزایی مثل نفت و گاز و زغال سنگ که از زیر زمین درمیارن و آلودگی درست میکنه) نیومده! واقعاً یعنی چی؟!
موضوع اینه که دوباره رکورد انتشار گازهای گلخانه‌ای و دمای زمین شکسته شد، ولی هنوز هیچکس رسماً نمی‌پذیره مشکل چیه. آخه چرا انقدر سخته که بگن دقیقاً مشکل از کجاست؟
این سی‌امین باره که سران دنیا جمع شدن برای کنفرانس تغییرات اقلیمی سازمان ملل، که هر سال برگزار میشه و بهش میگن COP (مخفف Conference of the Parties یعنی نشست کشورهای عضو). یادتونه ۱۰ سال پیش توافق پاریس تصویب شد؟ قرار شد دمای زمین رو پایین‌تر از ۲ درجه سانتی‌گراد نسبت به قبل از انقلاب صنعتی نگه دارن (یعنی زیر ۱,۵ درجه هدف اصلیه). این معادل حدود ۳,۶ و ۲,۷ درجه فارنهایته برای خفن‌های آمریکایی!
قبل از شروع کنفرانس، رئیس جمهور برزیل (لوئیز ایناسیو لولا دا سیلوا) گفته بود امسال «نشست اجرا»ست و تاکید داشت که بالاخره باید واسه ترک سوخت فسیلی یه نقشه راه دقیق بدن. چون علم روشنه – سوزوندن سوخت فسیلی یعنی انتشار گاز گلخانه‌ای و مستقیم باعث تغییر اقلیم (یعنی همون گرمایش جهانی که ملت داره بابتش داد می‌زنه) میشه. تمام گزارشم نشون میده اگه بخواییم دست کم تو اون هدف ۱,۵ درجه بمونیم، باید کلاً بیخیال اکتشاف و توسعه‌ی سوخت فسیلی جدید بشیم.
ولی داستان اینجاست: “سوخت فسیلی” توی مذاکرات اقلیمی مثه فحش عمل میکنه! دو سال پیش ملت سر اینکه اسمش تو توافق بیاد یا نه دعواشون شد. مخصوصاً که میزبان نشست قبلی دبی بود و مسئول اصلی‌ش رئیس شرکت ملی نفت امارات بود! 😊 اون موقع یه جمله تو توافق اومد که گفت باید به سمت دور شدن از سوخت فسیلی در ساختار انرژی حرکت کنیم، ولی اونقدرا هم سفت و محکم نبود. بازم همه گفتن خب همینم پیروزی حساب میشه – درست مثل اینکه توقعات رو تا چند طبقه زیر صفر آوردن!
امسال اما بدتر شد – یعنی تازه رفتیم زیرزمین! حدود ۸۰ کشور (کمتر از نصف حاضرین) خواستن یه برنامه دقیق واسه ترخیص از سوخت فسیلی باشه، ولی کشورهای نفت‌خیز مثل عربستان اصلاً زیر بار نرفتن. یه سری کشورای آفریقایی و آسیایی هم حق می‌دادن بگن: آخه غربی‌ها – مثه آمریکا – بیشترین سوخت فسیلی رو سوزوندن و سودشم بردن، حالا چرا ما نباید از همون مسیر توسعه رد بشیم؟ اینا میگن اگه واقعاً دنیا دنبال ترک سوخت فسیلیه، باید ثروتمندا خرج تغییر رو بدن نه اینکه یهو راه رو برای کشورهای فقیر ببندن.
نکته جالب دیگه هم اینکه آمریکا برای اولین بار تو این ۳۰ سال اصلاً هیئت رسمی نفرستاد! فقط یه سخنگو از کاخ سفید به نیویورک تایمز گفت رئیس‌جمهور ترامپ داره با توسعه سوخت فسیلی «الگوی قوی» برای بقیه دنیا می‌سازه! یعنی کشور داره مسیر مخالف رو می‌ره!
خلاصه وضعیت اینطوریه: یه سری کشورها اقتصادشون به نفت و گاز وصله، یه سری نمی‌خوان الکی ترک عادت کنن و انتظار دارن اول کشورهای ثروتمند سرمایه بدن، خود آمریکا هم دوست نداره کلاً ول کنه. با این شرایط معلومه توافق نهایی حتی اسم سوخت فسیلی رو هم نمیاره! تهش فقط یه جمله گنگ و خنثی اومده که باید تصمیمات دبی رو «مدنظر قرار بدن» و تأکید که تغییرهوا به سمت توسعه پایدار و کم کربن برگشت‌ناپذیره!
امیدوارم حرفشون درست باشه. ولی قشنگ ترسناکه که حتی رو این صحنه جهانی هم نمی‌تونن دقیقاً اسم مشکل رو بیارن، چه برسه به اینکه واقعاً کاری براش بکنن!
راستی، این مطلب از خبرنامه هفتگی «The Spark» از MIT Technology Review بود. اگه دوست دارین هر چهارشنبه براتون ایمیلش بیاد، می‌تونید عضو بشین!
منبع: +
