حتماً این روزا کلی دربارهی هوش مصنوعی مخصوصاً Generative AI یعنی هوش مصنوعیهایی که خودشون میتونن محتوا مثل متن یا تصویر بسازن، شنیدین. توی حوزههایی که خلاقیت مهمه، مثل طراحی و نوشتن و حتی موسیقی، بحث داغ اینه که آدمها سر پروژهها با کی همکاری کنن؟ با یک آدم دیگه یا با هوش مصنوعی؟
تا همین چند وقت پیش، وقتی میخواستن این دوتا مدل همکاری—ادم با آدما یا آدم با هوش مصنوعی—رو مقایسه کنن، اکثراً به خروجی اهمیت میدادن: “چی بهتر درمیاد؟ سریعتر پیش میره یا نه؟ تجربه کاربری چطوره؟” اما یک چیز مهمتر کمتر بهش پرداخته شده بود: اصلاً مردم دلشون میخواد با آدما کار کنن یا ترجیح میدن با AI همکار باشن؟
توی یک تحقیق جدید که چهار تا مطالعه تجربی گسترده پشتشه، اومدن یه جور دیگه به قضیه نگاه کردن. از تئوری خلاقیت (Creativity Theory یعنی یه نظریه مهم درباره اینکه چطور ایدهها و محصولات جدید و باارزش ساخته میشن) استفاده کردن و گفتن: ببین، دو تا حس باعث میشه بخوای با یه نفر همکار شی—یکی حس تازگی یا همون “نوآوری” (Novelty)، یکی هم اینکه فکر کنی طرف مفیده و به درد میخوره (Usefulness). وقتی این دوتا رو بررسی کردن، فهمیدن اتفاقی که تابلو نبود داره میوفته: وقتی مردم با هوش مصنوعی مشارکت میکنن، نهتنها حس میکنن چیز خلاقانهتر و نوآورتری درمیاد، بلکه خلاف تصور قبلی، فکر میکنن خروجی مفیدتر هم هست! یعنی یه جورایی آدمها فکر میکنن هوش مصنوعی کار رو هم جالبتر میکنه هم کاربردیتر.
اما چرا اینطوری شده؟ نویسندهها با کلی مصاحبه و صحبت با شرکتکنندهها، سه تا دلیل اصلی پیدا کردن واسه اینکه مردم هوش مصنوعی رو همکار بهتری میبینن:
۱. بهرهوری (Efficiency): خب طبیعیه، AI دیگه زودتر کارا رو انجام میده، خسته نمیشه، وقت تلف نمیکنه، جوابای بیشتری میده.
۲. ارزش (Value): مردم حس میکنن هوش مصنوعی چیزایی پیشنهاد میده که شاید خودشون یا حتی همکارای انسانی شون به ذهنشون نمیرسه، یه ارزش افزوده حسابی میاره وسط.
۳. ارتباط (Relationship): برخلاف تصور، بعضیها گفتن با AI راحتتر هستن چون قضاوتت نمیکنه، توقع خاصی نداره و حتی بهش راحتتر “نه” میگن!
یه نکته جالب دیگه که دراومد این بود که نیاز به اجتماعی بودن یا تعلق (Need to belong یعنی اون حس طبیعی که همه دوست دارن یه جایی، جمعی، پَرویی داشته باشن)، ماجرا رو پیچیدهتر میکنه. بعضیا که دنبال ارتباط واقعیتری بودن، هنوز ترجیح میدادن با آدما کار کنن، اما شکستنی نبود.
در مجموع، این تحقیق دیدگاه ما رو نسبت به همکاری با هوش مصنوعی عوض میکنه. تا چند وقت پیش فکر میکردیم “هوش مصنوعی فقط خلاقیت (نوآوری) رو میاره و فایدهاش کمتر از آدمهاست.” اما الان معلوم شده که حتی از نظر مفید بودن هم AI داره نظر مردم رو میبره! تازه به ما نشون داد موقع کارهای خلاقانه با تکنولوژی، انگیزههای اجتماعی و روانی هم مهمن و فقط کیفیت خروجی فاکتور نیست.
پس اگه دفعه بعد کسی با ذوق گفت بیا یه پروژه رو با ChatGPT یا یه AI دیگه کار کنیم، بدونید مردم زیادی به خاطر تازگی و حتی کاربردی بودنش دارند این مدل همکاری رو انتخاب میکنن. البته اگه خیلی رابطه و جمع و مراوده براتون مهمه، همون کار تیمی کلاسیک با آدمای واقعی هم هنوز جای خودش رو داره!
منبع: +
