اگه دنبال یه پرنده خاص و عجیب می‌گردی که داستان زندگی‌ش از هر چیزی جالب‌تر باشه، باید با کاکاپو آشنا بشی! کاکاپو (اسم علمی: Strigops habroptila) که بهش «طوطی جغدی» هم میگن، فقط و فقط تو نیوزیلند پیدا میشه و واقعا یکی از خاص‌ترین طوطی‌های دنیاست.
اول بذار یه سری اطلاعات سریع و باحال بهت بدم: کاکاپوها بزرگترین طوطی مدرن جهان هستن؛ نرهای بالغشون می‌تونن طولشون تا ۶۴ سانتیمتر (یعنی حدود ۲۵ اینچ) برسه و حتی تا نزدیک ۴ کیلو وزن داشته باشن—یعنی تقریباً ۹ پوند! از اون تپل‌های حسابی که دوست داری بغلت بگیری.
کاکاپوها یه ویژگی منحصر به فرد دارن: نمی‌تونن پرواز کنن. ولی عوضش فوق‌العاده خوب راه می‌رن و می‌تونن خیلی راحت از درختا بالا برن و حتی از این شاخه به اون شاخه بپرن (بال کوتاهشون رو برا تعادل استفاده می‌کنن). تازه، به خاطر این راه رفتن و بالارفتن عجیبشون، لقب «night parrot» یعنی طوطی شب رو از زبان مائوری‌ها (یه قوم بومی نیوزیلند) گرفتن. چون شب‌ها بیشتر فعال میشن و صورتشون شبیه جغدهاس.
غذای مورد علاقه‌شون چیه؟ کاکاپوها کلاً گیاهخوارن؛ تو فصل‌های مختلف چیزای مختلفی می‌خورن: غده گیاه‌ها، میوه‌ها، بذرها، جوانه برگ، قارچ و حتی خزه. خلاصه هرچی تو طبیعت پیدا کنن که گیاهیه، نوش جان می‌کنن!
یه نکته باحال دیگه اینه که کاکاپوها یکی از بیشترین عمرها رو بین پرنده‌ها دارن. باورش سخته ولی تا ۹۰ سال هم تخمین زدن که می‌تونن عمر کنن. یعنی عملاً نیاکان همه طوطی‌ها و پیر فامیل پرنده‌ها حساب میشن!
یکی از خصلت‌های جالبشون، ظاهرشونه: سر و بدن خیلی گرد و تپل دارن، پاهاشون قوی و محکم و صورتشون همون حالت جغدی بامزه رو داره. پرهاشون طرح خال‌خال سبز زمردی داره که وقتی به خطر نزدیک میشن و می‌ایستن دیگه تقریباً توی جنگل دیده نمیشن—یه جور پوشش محافظتی طبیعی!
بریم سراغ ویژگی خاص دیگه‌ای که حتی دانشمندها رو متعجب کرده: کاکاپوها تنها طوطی جهان هستن که رفتار «lekking» دارن. حالا lekking یعنی چی؟ یعنی نرها یه جور صحنه یا استیج واسه خودشون تو زمین درست می‌کنن (یه حفره کم‌عمق)، بعد حسابی اون تو می‌چپونن و با صداهای خاصشون ماده‌ها رو می‌کشن سمت خودشون. این کاکاپوهای آقا یه صدای بوق مانند خیلی بم و کشیده تولید می‌کنن (میگن شبیه ساز بادی tuba هست) و وسطش گاهی یه صدای زیر «چینگ» درمیارن. این برنامه شب‌ها هشت ساعت می‌تونه طول بکشه و ممکنه دو سه ماه مدام ادامه بدن! واقعاً عشق خودشونو نشون میدن.
راستی اگه ماده‌ای دم دست نباشه… بعضی نرها هر چی دم دستشون بیاد رو بی‌نصیب نمی‌ذارن! مثلاً داگلاس آدامز (نویسنده معروف) یه بار تعریف کرد یه کاکاپو داشته سعی می‌کرد با کلاه یه محیط‌بان دوست بشه! کلاً اخلاقشون گاهی باعث دردسره؛ واسه همین دانشمندها حتی یه «کلاه ویژه جمع‌آوری اسپرم» ساختن تا باهاش اسپرم کاکاپوهایی که علاقه به سر و کله آدم‌ها دارن رو بگیرن (این کلاه kinda لاستیکی و برجسته هست، واسه باروری مصنوعی). اینم یه مثال از کارهای خلاقانه دانشمندها برای حفظ گونه!
کاکاپوها هر دو تا چهار سال یه بار تخم می‌ذارن و معمولا وقتی ریمو (یه درخت محلی نیوزیلند) پر از میوه میشه که این میوه‌ها کلی کلسیم و ویتامین D دارن و برای تخم‌گذاری و بزرگ کردن جوجه‌ها مهمه.
اما داستان زندگی کاکاپو همیشه قشنگ نبوده… تا هزاران سال، این پرنده هیچ دشمن طبیعی تو نیوزیلند نداشت و راحت زندگی می‌کرد تا حدود ۷۰۰ سال پیش که انسان‌های پولینزی اومدن و بعدتر هم اروپایی‌ها رسیدن. همراه با انسان‌ها، گربه، موش و دیگر شکارچی‌های پشمالو وارد جزیره شدن. این حیوونا شروع کردن به شکار کاکاپوها و تخم‌هاشون. از طرف دیگه با قطع شدن جنگل‌ها، محل زندگیشون هم از بین رفت. تا اوایل دهه ۱۹۰۰ تقریباً دیگه خبری از کاکاپو نبود و تا آستانه انقراض پیش رفت.
ولی این پایان ماجرا نبود! اوایل دهه ۷۰ میلادی فعالان محیط‌زیست موفق شدن حدود ۲۰۰ تا کاکاپو رو پیدا کنن. سال‌ها تلاش کردن که این پرنده‌ها رو حفظ کنن و براشون جزیره‌های امن (مثل Codfish, Maud و Little Barrier) درست کردن و همه شکارچی‌های مهاجم رو در اون جزیره‌ها نابود کردن. الان جمعیتشون به ۲۴۲ عدد رسیده و خیلی خیلی خطر انقراضشون بالاست (که بهش میگن Critically Endangered یعنی هرمرحله ممکنه برای همیشه از بین برن).
در کل، کاکاپوها فقط یک پرنده دوست‌داشتنی و بامزه نیستن؛ قصه بقای اون‌ها نمونه‌ایه از اینکه طبیعت چقدر شکننده‌ست و چطور با تلاش انسان میشه دوباره امید رو برگردوند. اگه دوست داری بیشتر درباره پرنده‌های عجیب بدونی، مثلاً “پرنده پای دایناسوری” به اسم Southern cassowary، یا “پرنده‌ی بچه‌اژدهایی” Nightjar، یا “طوطی دراکولا” با جیغ‌های ترسناک رو سرچ کن! پرنده‌ها دنیایی از ماجرا و شگفتی هستن، و کاکاپو بدون شک ستاره این ماجراهاست.
پس دفعه بعدی که یه طوطی معمولی دیدی، یادت بیاد که یه جای دنیا طوطی‌هایی هستن که نه می‌پرن، نه آروم می‌گیرن، و تا ۱۰۰ سال بامزه و دوست‌داشتی باقی می‌مونن!
منبع: +
