حتماً تا حالا اسم متاورس رو شنیدی – همون دنیای مجازی سه‌بعدی که همه توش آواتار دارن و میشه رفت و اومد کرد و کارهای عجیب انجام داد. حالا خبر جالبی اومده از ژاپن: شرکت معروف هیتاچی اومده یه «پلتفرم متاورسی» برای نیروگاه‌های هسته‌ای ساخته! بله درست خوندی، قرار شده نیروگاه‌های هسته‌ای رو بیارن تو فضای مجازی. اما چرا و چه جوری؟ بیام قشنگ و خودمونی برات توضیح بدم.
ایده کلیدی این سیستمی که هیتاچی ساخته چیه؟ بچه‌ها اومدن با کمک دیتای دقیق سه‌بُعدی و تکنولوژی‌‌هایی مثل Point Cloud Data (یعنی نوعی مدل‌سازی خیلی دقیق که همه چیز رو به شکل یه مجموعه نقطه می‌سازه) و داده‌های ۳D CAD (که برای طراحی سه‌بعدی صنعتی استفاده می‌شن)، نسخه دیجیتالی کاملاً واقعی از نیروگاه هسته‌ای ساختن. حالا تو این فضای مجازی، اپراتورها و کارشناس‌ها می‌تونن کارهای مهندسی، تعمیرات، بازدید و حتی آموزش رو انجام بدن – بدون اینکه عملاً وارد محوطه نیروگاه بشن.
حالا یه سری امکانات خیلی باحال هم گذاشتن؛ مثلاً سیستم ناوبری خیلی ساده‌ای داره که میشه باهاش مثل بازی به هر طبقه‌ای از نیروگاه بری و از آخرین جایی که بودی دوباره ادامه بدی. دسترسی کلاً کنترل‌شده‌ست و فقط آدم‌های مجاز می‌تونن وارد بشن، یعنی هرکسی نمی‌تونه سرک بکشه.
این پلتفرم باعث میشه چند نفر همزمان از هر جای دنیا وارد متاورس نیروگاه بشن، با هم حرف بزنن، تصمیم بگیرن، و حتی تو یه محیط سه‌بعدی جلسه داشته باشن. دیگه نیاز نیست همه فیزیکی برن بازدید! یه قابلیت کوچیک اما کاربردی هم داره: می‌تونی موقع بازبینی روی قطعات یا قسمت‌ها یادداشت بذاری، فایل ضمیمه کنی، دنبال دستگاه خاص بگردی یا اطلاعات فنی بچسبونی. حتی تا دقت سانتی‌متری می‌تونی اندازه بگیری – یعنی برای مهندس‌ها خیلی کاربردیه!
حالا چرا اصلاً سراغ متاورس رفتن؟ جوابش ساده‌ست: دسترسی به داخل نیروگاه هسته‌ای خیلی محدوده. به خاطر قوانین سفت و سخت امنیتی و حفاظتی، نمی‌شه هر موقع دلت خواست بری داخلش. تازه بعضی مناطق فقط وقتی که نیروگاه خاموشه قابل بازدیدن. پس هماهنگی برای بازدید و طرح‌ریزی کلی دردسر داره. مخصوصاً بعد از زلزله و سونامی بزرگ ژاپن (همون فاجعه فوکوشیما)، خیلی از نیروگاه‌های هسته‌ای برای مدت طولانی تعطیل شدن؛ کلی هم متخصص باتجربه رفتن بازنشست شدن یا از این حوزه رفتن بیرون. نیروی کار هم کمتر شده چون جمعیت ژاپن داره پیر میشه و بچه‌های جدید کمتر میان سراغ انرژی هسته‌ای.
در نتیجه این پلتفرم متاورسی واقعاً کمک می‌کنه آدم‌هایی که تو برق، پیمانکاری یا نگهداری نیروگاه هستن، راحت‌تر با هم ارتباط بگیرن، داده رد و بدل کنن و حتی کارهای حساس رو کاملاً مجازی تمرین کنن تا وقتی وقت واقعی شد، بدون مشکل انجامش بدن. برای نصب تجهیزات جدید یا تغییرات اساسی تو سایت هم همه چی باید فوق‌العاده دقیق و سریغ پیش بره، که این سامانه اجازه میده بیشتر پلن‌ها از راه دور و مجازی چک و برنامه‌ریزی بشن.
هیتاچی یواشکی نمی‌گه هدف اصلیش ساخت نیروگاه «دیتا-محور» هست. یعنی چی؟ یعنی هر چی داده و اطلاعات فنی، بازدید، سرویس و… رو جمع می‌کنن، توی یه جا میارن، آنالیز و تحلیل می‌کنن تا بتونن با کمک هوش مصنوعی و ابزارهای دیجیتال، ایرادات رو کشف کنن، سرمایه‌گذاری رو بهینه کنن و تعمیر و نگهداری رو هوشمند پیش ببرن. این دقیقاً همون فلسفه دنیای دیجیتال مدرن یا Data-Driven Power Plant (نیروگاه دیتامحور) هست.
کل این پلتفرم هم بر مبنای پروژه Lumada 3.0 هیتاچی ساخته شده؛ Lumada یه مجموعه نرم‌افزاری هوشمنده که هیتاچی با کمک تخصصش تو زمینه هسته‌ای و دیجیتال کنار هم جمع کرده و با همکاری GlobalLogic توسعه داده. خلاصه که یعنی کلی تجربه فنی + تکنولوژی روز دنیا اومده کنار هم.
از نظر امنیت هم خیالت راحت: همه ارتباطات داخل متاورس رمزگذاری شدن و فقط کاربرهای تأییدشده و مجاز اجازه ورود دارن، پس اطلاعات حساس و کلیدی نیروگاه سالم و امن می‌مونه.
آخرش چی؟ این حرکت هیتاچی می‌تونه یه تحول بزرگ تو دنیای مدیریت نیروگاه‌های هسته‌ای باشه، چون علاوه بر صرفه‌جویی و بازدهی، یادگیری و انتقال تجربه هم می‌تونه تو این محیط به راحتی اتفاق بیفته و البته همه می‌تونن کلی تصمیم‌های سریع‌تر و دقیق‌تر بگیرن – اونم فقط با یه هدست یا کامپیوتر! واقعاً عجب آینده‌ای داره این متاورس.
منبع: +
