این روزا هوش مصنوعی یا همون AI داره همه جا رو می‌گیره، مخصوصاً توی شرکت‌ها و سازمان‌هایی که می‌خوان یه قدم جلوتر از بقیه باشن. اما یه موضوعی که خیلی مهم شده و نمی‌شه ازش راحت گذشت، اخلاقیه که قراره توی به‌کارگیری هوش مصنوعی رعایت بشه. یعنی اینکه فقط دنبال منفعت و رشد نباشیم، حواسمون به درست و غلط بودن کارمون هم باشه.
بیاین یه کم درباره تئوری‌های اخلاقی حرف بزنیم که خیلی وقتا موقع طراحی و استفاده از سیستم‌های هوش مصنوعی به کار میان. اولینش Utilitarianism یا همون فایده‌گراییه: یعنی کاری که بیشترین فایده رو برای بیشترین تعداد آدم‌ها داره، اخلاقیه. بعدیش Deontology (دئانتولوژی یا وظیفه‌گرایی) هست: این یکی می‌گه باید طبق یه‌سری اصول ثابت حرکت کنیم، حتی اگه نتیجه‌ش خیلی پرمنفعت نباشه. سومی هم Virtue ethics یا اخلاق مبتنی بر فضیلته: این یکی روی شخصیت و نیت ما آدم‌ها تاکید داره، یعنی اگه نیت خوبی داری و دنبال فضیلت‌هایی مثل صداقت و مسئولیت‌پذیری هستی، کارت اخلاقیه.
حالا چرا این تئوری‌ها مهم شدن؟ چون موقع ساخت و راه‌اندازی هوش مصنوعی، این‌ها کمک می‌کنن بتونیم تصمیم بگیریم چی اخلاقیه و چی نه. یعنی هوش مصنوعی‌مون فقط به فکر روند کار و درآمد نباشه، بلکه به آدم‌هایی که ازش استفاده می‌کنن یا تاثیر می‌گیرن هم فکر کنه.
یه مسئله دیگه که باید بهش دقت کنیم، مدل‌های حکمرانی یا Governance Models هستن. حکمرانی یعنی چی؟ یعنی چه جوری کنترل و مدیریت کنیم که هوش مصنوعی‌مون به راه درست بره و گند نزنه! مثلاً یه سری نهادهای ناظر (Regulatory Bodies) وجود دارن که قوانین و دستورالعمل‌ها می‌دن و سازمان‌ها باید طبق اون‌ها پیش برن. تازه این وسط، نقش ذینفع‌ها (Stakeholders) مثل کارمندها، مشتری‌ها، مدیرها و حتی اجتماع هم مهمه؛ باید همه‌شون تو فرایند تصمیم‌گیری و نظارت دخالت داده بشن تا شفافیت و پاسخگویی قوی‌تر بشه.
قطعاً همه چیز به همین راحتی نیست! واسه همین، شرکت‌ها از یه سری چارچوب استراتژیک (Strategic Frameworks) استفاده می‌کنن که بتونن ریسک‌ها رو قبل از وقوع ارزیابی کنن و موقع تصمیم‌گیری حرفه‌ای‌تر عمل کنن. مثلاً ممکنه یه چارچوبی باشه که بر اساسش باید قبل از پیاده‌سازی هر مدل هوش مصنوعی، بررسی کنی که آیا این مدل قراره تبعیض بذاره یا نه؛ یا اگه اشتباهی پیش اومد کی باید جوابگو باشه.
کلاً اگه بخوایم همه رو جمع‌بندی کنیم، باید بگیم که برای اینکه هوش مصنوعی رو به شکل مسئولانه وارد کسب‌وکار کنیم و همزمان هم موفق بشیم، لازمه اخلاق، حکمرانی درست، و چارچوب‌های قوی رو با هم داشته باشیم. اینطوری هم به نظر قانون‌گذارا و جامعه خوش میایم و هم اعتماد می‌سازیم و ارزش خلق می‌کنیم. خلاصه اینکه هوش مصنوعی مسئولانه فقط یه شعار قشنگ نیست، بلکه یه استراتژی برنده‌ست برای رشد و موفقیت واقعی شرکت‌ها.
منبع: +
