خب رفقا، امروز یه موضوع جالب و نسبتاً خاص رو میخوام باهاتون مرور کنم: ماجرای بررسی «مقیاس ابتکار رشد فردی» یا PGIS-II بین بچه‌های دبیرستانی تهران! شاید بپرسین PGIS-II اصلاً چیه؟ بذارین خیلی خودمونی بگم: این مقیاس، یه جور پرسشنامه‌ست که می‌خواد بفهمه آدما چقدر خودشون دنبال رشد و پیشرفت شخصی هستن؛ مثلاً اینکه چقدر خودشون دست به کار میشن تا تغییر مثبتی تو زندگی‌شون ایجاد کنن.
حالا تیم پژوهشی اومدن این مقیاس رو به فارسی ترجمه و برای دانش‌آموزای تهرانی امتحان کردن تا ببینن واقعاً تو ایران هم جواب میده یا نه. هدف این بوده که مطمئن شن این پرسشنامه هم دقیق و هم قابل اعتماد (یعنی نتایجش قابل اتکا باشه) و هم اینکه واسه دختر و پسر فرقی نمی‌کنه، یعنی اون چیزی که بهش میگن «تفاوت نداشتن بین جنسیت‌ها» یا gender invariance. خلاصه بخوام بگم: می‌خواستن ببینن این ابزار تو فرهنگ ما هم درست کار می‌کنه یا نه و بین دخترها و پسرها یکیه؟
خب حالا چجوری بررسی کردن؟ اومدن یه نظرسنجی آنلاین راه انداختن و ۱۴۵۳ دانش‌آموز (تقریباً نصف نصف دختر و پسر، میانگین سن‌شون ۱۵.۵ سال) رو از چندتا دبیرستان تهرانی انتخاب کردن. ازشون خواستن نسخه فارسی PGIS-II رو پر کنن، بعلاوه یه پرسشنامه دیگه به اسم Youth Self-Report (YSR) که در مورد مشکلات رفتاریه – حالا یس‌آر خودش دوتا دسته مشکل رو اندازه می‌گیره: مشکلات درونی مثل استرس و اضطراب و مشکلات بیرونی مثل شیطنت و دعوا. ازشون اطلاعات دموگرافیک هم گرفتن (یعنی سن، جنسیت و اینا).
حالا بیاین سراغ نتایج باحال ماجرا! اول از همه، ساختار اصلی PGIS-II که چهار تا عامل یا بخش داره، بهترین نتیجه رو تو تحلیل عاملی تأییدی (Confirmatory factor analysis یعنی روشی برای بررسی اینکه این چهار تا بخش واقعاً با هم جورن یا نه) نشون داده. یعنی چی؟ یعنی همین مدل چهار بخشی تو ایران هم خوب جواب میده و از نظر علمی اوکیه.
نکته مهم بعدی این بود که بین دختر و پسر فرقی نداشت (اون gender invariance که بالا گفتم)؛ پس نگران این نیستیم که یه گروه جنسیتی تو جواب‌ها سوگیری داشته باشه.
در مورد معتبر بودن هم خیالتون راحت – اعدادی مثل کرونباخ آلفا، تتا و امگا (همشون شاخص‌های اندازه‌گیری اعتبار یا reliability هستن) رو چک کردن و همه‌شون تو رنج عالی بودن (مثلاً آلفا ۰.۸۶ تا ۰.۹۵). یعنی این پرسشنامه واقعاً دقیق کار می‌کنه.
واسه اعتبار سازه‌ای (discriminant validity یعنی اینکه هر بخش واقعاً مستقل از بخش دیگه کار کنه)، اومدن همبستگی بخش‌ها رو بررسی کردن و دیدن فاصله‌هاشون مناسبه – یعنی بخش‌های مختلف گیج‌بازی درنمیارن!
یه نکته باحال دیگه اینه که وقتی ارتباط این سنجه با دو تا مورد مهم رو بررسی کردن (یکی مشکلات رفتاری/عاطفی و یکی عملکرد تحصیلی)، فهمیدن که شاخص رشد فردی با مشکلات رفتاری رابطه منفی متوسط داره (یعنی هرچی رشد فردی بیشتر، مشکلات کمتر – ضرایب تو این بازه بودن: ۰.۲۰- تا ۰.۴۲-) و با موفقیت تحصیلی رابطه مثبت متوسط (یعنی رشد فردی بیشتر مساوی با نمره بهتر، ضرایب بین ۰.۲۱ تا ۰.۳۴ بودن).
حالا شاید بپرسین بین دخترها و پسرها فرق خاصی بود یا نه؟ باید بگم بله؛ پسرا به طور میانگین امتیاز بیشتری تو PGIS-II گرفتن، مخصوصاً تو بخش استفاده از منابع (یعنی مثلاً بلد بودن یا تمایل داشتن که از اطرافیان و امکانات کمک بگیرن).
کلا نتیجه این تحقیق اینه که نسخه فارسی این مقیاس، هم معتبر و هم قابل اعتماد برای دانش‌آموزای ایرانیه و میشه با خیال راحت ازش استفاده کرد. پس مشاورای مدرسه و روانشناس‌ها باید حواسشون به این موضوع باشه؛ چون اگه به بچه‌ها کمک کنن که رشد فردی رو تقویت کنن، احتمالاً هم مشکلات رفتاری‌شون کمتر میشه و هم وضع درس و مدرسه‌شون بهتر! خلاصه، PGIS-II یه ابزار واقعا باحاله برای شناخت و تقویت رشد شخصی تو نوجوانای ایرانی.
خلاصه کلام اینکه اگه دنبال یه آزمون ساده ولی علمی برای سنجش «رشد فردی» نوجوانا تو مدارس هستین، PGIS-II کاملاً جواب میده – چه دختر باشه، چه پسر، فرقی نمی‌کنه!
منبع: +
