یه شهاب‌سنگ تازه کشف شده به اسم 3I/ATLAS انگار قراره بار دیگه بحث‌های فضایی رو حسابی داغ کنه! چند تا دانشمند، که یکی‌شون آوی لوئب (Avi Loeb) معروفه، توی مقاله جدیدشون گفتن شاید این شهاب‌سنگ در اصل یه تکنولوژی مخفی بیگانگان باشه که با هدف نه خیلی دوست‌داشتنی وارد منظومه شمسی شده! اصلاً بحث رو می‌فهمی؟ یعنی شنیدیم فضایی‌ها بهمون سر می‌زنن ولی تکنولوژی «دشمنانه»؟! حالا خودت قضاوت کن…
داستان رو از اول بگم: 3I/ATLAS رو 1 جولای پیدا کردن، وقتی داشت با سرعتی عجیب‌غریب (بیشتر از ۲۱۰ هزار کیلومتر بر ساعت!) به سمت خورشید حرکت می‌کرد. کمتر از 24 ساعت بعد هم تأیید شد که این شی اصلاً مال این گوشه‌ها نیست و از خارج منظومه شمسی اومده، بهش میگن «بین‌ستاره‌ای». یعنی از یه سیستم ستاره‌ای دیگه به سمت ما اومده، نه مثل سیارک‌هایی که همیشه دور خودمون می‌چرخن.
دور این شی، یه هاله گازی عجیب دیده شده که بهش میگن «کاما» (coma). یعنی کلی یخ و گاز و غبار دورشه و اندازه این هاله تا ۲۴ کیلومترم می‌رسه. اکثر دانشمندا همینو نشونه‌ای از یک دنباله‌دار می‌دونن (یعنی Comet). البته طبق مدل‌های شبیه‌سازی کامپیوتری، سن این شی شاید حتی تا ۳ میلیارد سال از منظومه شمسی خودمون هم بیشتر باشه! یعنی شاید پیرترین دنباله‌داری باشه که تا حالا دیدیم.
اما یه عده (همونایی که گفتم)، با رهبری آوی لوئب، میگن وایسا، شاید این داستان پیچیده‌تر از یه دنباله‌دار ساده باشه! اون‌ها توی مقاله‌ای که تو سرور پیش‌چاپ arXiv گذاشتن – جایی که مقاله‌ها قبل از داوری علمی منتشر میشن تا بقیه دانشمندها هم نظر بدن – گفتن شاید این شی رسماً یه تکنولوژی بیگانه باشه که هدفش جمع‌آوری اطلاعات از سیارات ماست. اوه اوه، تازه واژه‌هایی مثل «dark forest hypothesis» رو هم آوردن وسط… این یعنی: تئوری جنگل تاریک، که میگه شاید بیگانگان عمداً ناشناس و خاموش موندن تا نه شکار بشن، نه شکارچی! (خیلی علمی-تخیلی شد، نه؟)
البته حتی خود لوئب و تیمش هم مدرک محکمی برای بیگانه‌بودن این شی ندارن. بیشتر به چیزهای عجیبی که توی مسیر حرکتش یا ویژگی‌هاش دیدن اشاره کردن و گفتن اینا «نکات جالبیه» و میشه فرضیه‌های دیگه هم درباره‌ش ساخت.
یه نکته باحال اینه که سرعت 3I/ATLAS از اوومواموا (‘Oumuamua) و شهاب‌سنگ بوریسوف (که سال ۲۰۱۹ دیده شد) هم بیشتره و از زاویه خاصی وارد منظومه شمسی شده؛ از کنار، نسبت به صفحه حرکت خورشید تو کهکشان راه شیری اومده. بعضیا حتی میگن ممکنه به سه‌تا سیاره جالب منظومه ما (مشتری، مریخ و زهره) نزدیک بشه و این کار رو برای یه مامور بیگانه فوق‌العاده می‌کنه!
توی همون مقاله گفتن چون داره موقع اوج گرفتن به سمت خورشید می‌ره اون طرف خورشید نسبت به زمین قرار می‌گیره و از دوربین‌های تلسکوپ زمینی قایم میشه، شاید اینم یه نقشه باشه! تازه سرعتش هم اونقدر زیاده که فقط با کلی شانس و تجهیزات عجیب بتونیم براش فضاپیما بفرستیم تا نزدیکش بشیم و بفهمیم واقعاً چیه.
اما حالا میدانی دانشمندای دیگه چی میگن؟ اکثرشون دارن میخندن! مثلاً داریل سلگمن، ستاره‌شناس دانشگاه ایالتی میشیگان، گفته: «همه چیز نشون میده داریم یه دنباله‌دار معمولی رو می‌بینیم که از یه منظومه دیگه پرت شده سمت ما. از اینا میلیاردها مورد بوده!» سامانتا لاولر، متخصص دینامیک منظومه شمسی از کانادا هم همینو تایید کرده.
حتی درباره اینکه میگن هنوز مواد فرار (volatiles) توی کامای این دنباله‌دار پیدا نشده – مواد فرار یعنی موادی که تو دمای پایین به راحتی گازی میشن (مثل یخ آب، یخ دی اکسید کربن و …) و همیشه تو دنباله‌دارها دیده میشه – گفتن الان هنوز شی به خورشید خیلی نزدیک نشده که اینا بخوان بخار بشن و رصدشون کنیم. یعنی وقتشه صبوری کنیم تا پدیده‌های بیشتری ظاهر بشه.
داستان جالب‌تر میشه وقتی بدونی آوی لوئب خودش همیشه آدم خبرسازیه! مثلاً قبلاً درباره اوومواموا گفته بود اونم شاید یه کاوشگر فضایی بیگانگان باشه، چون حرکتش با گرانش تطابق نداره. (گرانش یعنی نیروی جاذبه؛ هر چیزی همینجوری تو فضا حرکت نمی‌کنه، یک سری راه و رسم داره!) ولی بعدها اکثر دانشمندا گفتن به احتمال زیاد اوومواموا فقط یه صخره کیهانی بود که گاز ازش خارج میشده و رفتار خاصی پیدا کرده بوده.
اتفاقاً تیم لوئب دائماً دنبال نشونه‌های تکنوسیگنیچر (technosignature) هستن – یعنی هر علامتی که بتونه بگه تو کیهان یکی دیگه هم تکنولوژی داره، مثلاً امواج رادیویی غیرعادی یا آثار شیمیایی متفاوت.
اما اکثر کارشناسا میگن این ادعاها بیشتر شبیه شوخی یا دور کردن توجهات از پژوهش‌های واقعی اخترشناساست! کریس لینتات از دانشگاه آکسفورد، که خودش روی منشا کهکشانی 3I/ATLAS تحقیق کرده، میگه: «اینکه کسی بگه این شی ساختگیه، توهین به ده‌ها دانشمندی که دارن با هیجان این رخداد رو بررسی می‌کنن.» سامانتا لاولر هم گفت: «ادعاهای شگفت‌انگیز به مدرک شگفت‌انگیز نیاز دارن و فعلاً شواهدی وجود نداره.»
تو مجموع، همه میگن باید با ذهن باز به همه فرضیه‌ها نگاه کرد، اما هیچ مدرک قابل توجه یا عجیب و غریبی نیست که ثابت کنه این شی تکنولوژی بیگانگانه. درواقع خود لوئب تو وبلاگش نوشته: «به احتمال زیاد، 3I/ATLAS فقط یه شی طبیعی بین‌ستاره‌ای و احتمالاً دنباله‌داره.» اما خب، دوست داره این فرضیه‌ها رو مطرح کنه – شاید بیشتر به خاطر هیجان و جنجال رسانه‌ای!
در آخر، نه تنها پایان این داستان هنوز معلوم نیست، بلکه مشاهده و تحقیق درباره 3I/ATLAS می‌تونه کلی اطلاعات باحال درباره ستاره‌های دیگه راه شیری بهمون اضافه کنه. حالا باید منتظر بمونیم و ببینیم آخرش این مهمون فضایی، سورپرایزمون می‌کنه یا نه! فاز دانشمندانه و خیال‌پردازانه‌ش که فعلاً تا دلت بخواد جذابه!
منبع: +
