داستان رو تصور کن: یه روبات داری که مثل کاراکترهای تخیلی، با خوردن (یا بهتر بگم جذب کردن) قسمت‌هایی از روبات‌های دیگه یا حتی محیط اطرافش، می‌تونه خودش رو گسترش بده، قوی‌تر کنه یا حتی خودش رو تعمیر کنه! شاید اولش یه ذره ترسناک شبیه فیلمای علمی تخیلی به نظر بیاد، اما دانشمندها این موضوع رو واقعاً عملی کردن و اسمش رو هم گذاشتن «متابولیسم روبات»! (متابولیسم یعنی همونی که تو بدن ما کار سوخت و ساز و بازسازی رو انجام میده، اینجا ولی مخصوص روبات‌هاست.)
این روبات‌ها رو استاد فیلیپ مارتین ویدر و تیمش تو دانشگاه کلمبیا ساخته‌ان. خودش خیلی قشنگ گفته: «خودمختاری واقعی یعنی روبات‌ها فقط فکر نکنن، بتونن بدن خودشون رو هم حفظ کنن و حتی بهترش کنن.» یعنی یه روبات فقط با نرم‌افزار و هوش مصنوعی جلو نمیره؛ باید فیزیکی هم بتونه خودش رو زنده نگه داره.
حالا این روبات‌ها از چی ساخته شدن؟ از یه سری ماژول شش‌ضلعی به اسم «truss links» – یعنی میله‌هایی که با آهن‌ربا به هم وصل میشن و قابلیت کوتاه و بلند شدن دارن. این میله‌ها می‌تونن خودجوش به هم متصل یا جدا بشن و اگه لازم باشه، ساختار جدیدتر و قوی‌تری درست کنن. مثلاً فرض کن یه روبات اول صاف و دوبعدی تشکیل میشه، بعد با اضافه شدن یه میله اضافی، تبدیل میشه به یک هرم سه‌بعدی که حتی می‌تونه از مسیرهای ناهموار رد بشه. این‌جوری یه پا سازه متحرک هوشمند میشه!
یه نکته جالب اینه که فقط خودشون می‌تونن بزرگ‌تر بشن یا روبات‌های شبیه خودشون کمک‌شون کنن؛ یعنی انسان قرار نیست مستقیماً بیاد دست به آچار بشه. مواد خام و انرژی رو به این ماژول‌ها میدن – مثل سوخت و بقیه‌ش که خودشون باید با همکاری یا خودجوش کار رو پیش ببرن.
توی آزمایش‌ها، دانشمندها دیدن این ماژول‌ها اول به شکل دوبعدی خودشون رو کنار هم می‌ذارن، بعد با وارد شدن یک ماژول جدید، این سازه کلی انعطاف پیدا می‌کنه و آماده راه رفتن و عبور از موانع میشه. خلاصه یه جوری مثل لگوهای هوشمندی که خودشون می‌دونن چطور تغییر شکل بدن!
یکی از دانشمندها (هاد لیپسون) گفته: «تو ده سال اخیر مغز روبات‌ها به خاطر یادگیری ماشین کلی پیشرفت کرده، ولی بدن روبات‌ها هنوز یکپارچه و غیر قابل تغییر مونده – مثل بدن بیولوژیکی نیستن که بتونن رشد یا ترمیم داشته باشن.»
حالا اگه بخوایم یکم بیولوژیک موضوع رو ببینیم: بدن موجودات زنده ماژولاره؛ یعنی از یه سری اجزای تکراری (مثلاً آمینواسیدها) تشکیل شده که می‌تونن بارها و بارها استفاده بشن یا تغییر بدن. همین ایده الهام‌بخش ساخت این روبات‌های مدولار شده.
به گفته پژوهشگرها آینده رو این‌طوری تصور کن: ماشین‌هایی که بدون انسان بتونن خودشون رو تعمیر و نگهداری کنن. مثلاً تو عملیات امداد و نجات یا اکتشافات فضایی (یعنی ماموریت‌هایی که انسان همیشه نمی‌تونه باشه) این روبات‌ها می‌تونن کلی کار رو پیش ببرن. هرچی هم زندگی‌مون بیشتر به روبات‌ها وابسته بشه – از ماشین‌های خودران گرفته تا خط تولید اتوماتیک یا حتی مأموریت‌های نظامی و فضایی – معلومه که نمیشه هر بار یه مهندس بفرستیم روبات رو تعمیر کنه؛ خودشون باید یاد بگیرن خودشون رو حفظ کنن!
راستی اگه به روبات‌های عجیب و باحال علاقه داری، یه خبر خفن هم هست که یه روبات بایونیکی با عضلات مصنوعی ساخته شده که مثل دست و پای واقعی حرکت میده و کلی حرکت باحال انجام میده! یا اینکه گروهی از روبات‌ها هستن که می‌تونن مثل آب جریان پیدا کنن و یهویی خودشون رو سفت کنن و وزن یه آدم رو تحمل کنن!
البته لیپسون هم قبول داره تصور روبات‌هایی که خودشون تولید مثل کنن می‌تونه یادآور بدترین سناریوهای علمی‌تخیلی باشه 😅 ولی واقعیت اینه که اگه قرار باشه زندگی روزمره‌مون رو بسپریم دست روبات‌ها، باید به روزی فکر کنیم که دیگه نگهداری اینها فقط با خودشون باشه.
خلاصه که با سرعتی که علم پیش میره، احتمالاً خیلی زود روبات‌هایی خواهیم دید که خودشون رو تعمیر می‌کنن، ارتقا میدن و شاید… یه لقمه روباتِ هم‌کلاس‌شون رو نوش جان می‌کنن! 🍔🤖
منبع: +
