داستان امروز مربوط به یکی از عجیب‌ترین کاراییه که مایکروسافت تا حالا کرده! تصور کن، یه شرکت تکنولوژی بزرگ مثل مایکروسافت، یه میلیارد دلار پول داده تا کلی «کود و فاضلاب» (یعنی هم فضولات انسانی و هم حیوانی و حتی پسماندهای کشاورزی) رو زیر زمین دفن کنه. شاید اولش بگی این دیگه چه کاریه؟ اما دلیل خیلی جالبیه پشت ماجراست!
همه چی برمی‌گرده به تاثیر خیلی منفی دیتاسنترها (Data Center یعنی همون سرورخونه‌های غول‌پیکری که اینترنت و سرویس‌های ابری رو اجرا می‌کنن) روی محیط زیست. این دیتاسنترها کلی انرژی مصرف می‌کنن، اونم معمولاً از سوخت‌های فسیلی که کلی گاز گلخانه‌ای تولید می‌کنه. تازه الان با هوش مصنوعی (AI) کار از این هم خراب‌تر شده: پردازش‌های AI نیاز به توان محاسباتی خیلی بالایی دارن و مصرف برق به شدت رفته بالا.
شرکت‌های تکنولوژی از جمله خود مایکروسافت، گوگل و آمازون حسابی دارن دنبال راه‌هایی می‌گردن که تاثیر این قضیه رو جبران کنن؛ یعنی همون Carbon Offset یا جبران انتشار کربن. Offset یعنی اینکه به ازای هر مقداری که آلودگی تولید می‌کنی، یه کاری بکنی که یا همون مقدار کربن جذب بشه (مثلاً با کاشت درخت یا فناوری‌های پاک) یا اصلاً باعث نشه کربن آزاد بشه.
مایکروسافت چند ساله کلی پول خرج پروژه‌های جذب یا حذف کربن می‌کنه — اما این یکی حسابی خاص‌تره! اومده با یه شرکت به اسم Vaulted Deep قرارداد بسته، که کاری کنه این فضولات اصلاً وارد هوا نشن. چطوری؟ مواد آلی (یعنی همین زباله‌های طبیعی و فاضلاب) رو تبدیل می‌کنن به یه مخلوط چگال و بعد با تجهیزات خاص، پمپ می‌کنن به عمق حدود ۱۵۰۰ متر (یعنی پنج هزار فوت) زیر زمین! وقتی این مواد زیر اونهمه خاک دفت می‌شن، دیگه به این راحتی تجزیه نمی‌شن و گازهایی مثل دی‌اکسید کربن و متان (Methane یعنی یکی از گازهای گلخانه‌ای خیلی قوی و خطرناک) به جو اضافه نمی‌کنن.
جالبه بدونی این روش در مقایسه با راه‌های معمول دفع زباله خیلی محافظ محیط زیسته. معمولاً این پسماندها یا در محل دفن زباله‌ها (Landfill) می‌ریزن یا تو آب‌ها خالی می‌شن یا حتی روی زمین می‌پراکنن. تو هر کدوم از این حالت‌ها همونطور که مدیر عامل Vaulted Deep گفته، این مواد کلی گاز گلخانه‌ای هنگام تجزیه تولید می‌کنن و حتی آلودگی میاد داخل آب زیرزمینی مردم. دفنشون تو عمق زیاد باعث میشه هم از آلودگی هوا جلوگیری بشه، هم سفره‌های آب زیرزمینی مصون بمونه.
قرار شده طی دوازده سال آینده، Vaulted Deep چیزی حدود چهار و نه دهم میلیون تن (۴.۹ میلیون تن) از این زباله‌های خاص رو دفن کنه. البته قیمت حذف هر تن کربن الان تقریباً ۳۵۰ دلار بیان شده (که ممکنه به خاطر قرارداد و مذاکره، قیمت واقعی متفاوت باشه — خود مدیر عاملشون هم گفته هنوز دقیق نمی‌تونیم قیمت بگیم و احتمالاً در آینده ارزون‌تر میشه). با همین حساب سرانگشتی، ارزش قرارداد می‌تونه حتی از ۱.۷ میلیارد دلار هم فراتر بره، ولی رقم دقیق هنوز مشخص نیست.
این مدل جدید خیلی نوآورانه‌ست. شاید به نظر بیاد دفن کود و فاضلاب راه سنتیه، اما به شیوه‌ای که جلوگیری شه از انتشار کربن و متان واقعاً هوشمندانه‌ست. تو تکنولوژی‌های جذب یا حذف کربن (Carbon Removal Tech) معمولاً فکر همه می‌ره سراغ کاشت درخت‌های زیاد یا دستگاه‌های غول‌آسا که CO2 رو از هوا می‌گیرن، اما این روش اصلاً روی زباله‌های بیولوژیک تمرکز داره.
مایکروسافت جدای از این، ابتدای ۲۰۲۵ با یه شرکت دیگه به اسم AtmosClear هم قرارداد داشته که ۶.۷۵ میلیون تن دی‌اکسیدکربن رو از هوا حذف کنه — یعنی حسابی دنبال راه‌های متنوع برای کنترل ردپای کربنی خودشونه.
البته هنوز هم کلی سوال هست درباره این راهکار: مثلاً این پروژه‌های دفن زباله چقدر قابل توسعه (Scalable یعنی بشه تو مقیاس خیلی بزرگ اجراش کرد) یا موندگار (Sustainable یعنی به اقتصاد و محیط زیست بلندمدت ضربه نزنه) هستن؟ اگه قیمت حذف هر تن کربن بالا بمونه یا مردم نسبت به دفن اینجور چیزا موضع بگیرن، شاید پروژه سخت بشه. در نهایت همه این کارها نشون میده شرکت‌های فناور مهم دنیا دارن خلاقانه‌ترین راه‌ها رو امتحان می‌کنن که ردپای کربنی هوش مصنوعی و دیتاسنتر هاشون رو جبران کنن — حتی اگه شده با دفن کردن «شِت» تو عمق زمین!
خلاصه، مایکروسافت فعلاً رفته سراغ یه روش واقعاً عجیب و کمتر شنیده‌شده برای کمک به محیط زیست. باید منتظر بمونیم ببینیم این مدل دفن زباله‌های آلی می‌تونه آینده صنعت رو تغییر بده یا نه. ولی چیزی که مشخصه اینه که برای مقابله با بحران آب و هوا، دیگه راه‌های عجیب و غریب هم دارن امتحان می‌شن!
منبع: +
