اگه فکر می‌کردی مواد اولیه لازم واسه ساختن زندگی فقط تو زمین یا جاهای خیلی خاصی پیدا می‌شن، باید بگم که یه کشف جدید این فرض رو حسابی به چالش کشیده! یه تیم از ستاره‌شناس‌ها تونستن اطراف یه ستاره نوزاد به اسم V883 Orionis، تقریبا هزار و سیصد سال نوری از زمین، مواد خیلی جالبی پیدا کنن که به قول معروف، «آجرهای اولیه زندگی» حساب می‌شن.
داستان از این قراره که دانشمندها با تلسکوپ های رادیویی قوی (به اسم ALMA که یه منظومه از ۶۶ تا رادیوتلسکوپه و تو شمال شیلی واقع شده) تونستن ۱۷ نوع مولکول آلی پیچیده رو داخل دیسک پروتوپلانتری این ستاره پیدا کنن. پروتوپلانتری دیسک، یعنی همون گرد و غبار و گاز دور ستاره‌های جوون که توشون کم‌کم سیارات، دنباله‌دارها و شهاب‌سنگ‌ها شکل می‌گیرن.
حالا این مولکول‌ها چی هستن؟ مثلاً میشه به ethylene glycol و glycolonitrile اشاره کرد، که هر دوشون نقش مهمی تو ساخت چیزهایی مثل DNA و RNA دارن (DNA و RNA یعنی کدهای ژنتیکی که همه موجودات زنده دارن و پایه حیات به حساب میاد).
جالب اینجاست قبلاً دانشمندها فکر می‌کردن وقتی ستاره تازه شکل می‌گیره، اونقدر این فرایند خشن و مخربه (مثلاً به خاطر فوران‌های گازی و تشعشعات شدید ستاره تازه به دنیا اومده) که اکثر این مولکول‌های آلی از بین می‌رن و فقط تو بعضی منظومه‌های خیلی خاص، رد پاشون باقی می‌مونه. یعنی عملاً فکرشون این بود که «دونه‌های زندگی» یا همون مواد اولیه حیات، خیلی کمیاب‌تر از این حرفا باشن.
ولی حالا طبق این کشف جدید، عکسش درست از آب در اومده! یکی از نویسنده‌های مقاله – کامبر شوارتز، یه آستروشیمی‌دان (یعنی کسی که روی ترکیب‌های شیمیایی توی فضا تحقیق می‌کنه) – گفته: «به نظر میاد دیسک‌های پروتوپلانتری این مولکول‌های پیچیده رو از مراحل قبلی به ارث می‌برن و این مولکول‌ها حتی تو همین مراحل هم تشکیل می‌شن.» خلاصه یعنی ساختمون‌های اولیه حیات نه تنها از بین نمی‌رن، بلکه حین فرایندهای تشکیل ستاره و سیاره هم می‌تونن بیشتر بشن!
اگه از خودت می‌پرسی این مولکول‌های آلی پیچیده دقیقا چی هستن، یه توضیح کوچولو: وقتی از مولکول آلی پیچیده حرف می‌زنیم، منظورمون موادیه که پایه کربن دارن و ترکیب‌های پیشرفته‌تری نسبت به مولکول‌های ساده مثل آب یا آمونیاک توشون وجود داره. بعضی از این مولکول‌ها مستقیما می‌تونن به مولکول‌های خاص مورد نیاز واسه شکل‌گیری زندگی تبدیل شن.
البته فقط اطراف این ستاره هم نیست. تا الان دانشمندها مواد پیش‌زیستی (prebiotic) یعنی موادی که می‌تونن قبل از خودِ حیات وجود داشته باشن، رو تو دنباله‌دارها و شهاب‌سنگ‌ها و حتی بین ستاره‌ها هم پیدا کردن! همین باعث شده ایده‌ها درباره اینکه زندگی ممکنه چطوری و کجاها شکل بگیره، کلی تغییر کنه.
یکی دیگه از نویسنده‌های این تحقیق، آبوکار فادول، گفته: این فوران‌های انرژی تو ستاره‌های جوون مثل V883 Orionis اونقدر قدرت دارن که اطرافش رو تا فواصل زیادی گرم کنن و باعث شن مواد شیمیایی که قبلاً رو یخ‌ها بودن، آزاد بشن و ما بتونیم ردیابی‌شون کنیم. یعنی رشد ستاره به جای اینکه این آجرهای زندگی رو نابود کنه، کمک می‌کنه حتی بیشتر پخش شن!
البته بچه‌ها، باید بگم این نتایج هنوز یه بخشیش در حد «اولیه» و «مقدماتیه» و خود دانشمندها هم گفتن باید با داده‌های دقیق‌تر و با جزئیات بالاتر این کشف رو تایید کنن. فادول حتی گفته شاید لازمه تو بخش‌های دیگه‌ی طیف الکترومغناطیسی (یعنی امواج با طول موج‌های متفاوت که می‌تونیم با ابزارهای مختلف رصدشون کنیم) یه سرچی بزنیم تا مولکول‌های پیچیده‌تری هم پیدا کنیم. کی می‌دونه شاید کلی چیز جدید و باحال در انتظار کشف باشه!
پس اگه یه روز بحث این شد که «آیا تو فضا هم مواد اولیه زندگی وجود داره یا نه؟» با خیال راحت بگو: آره! و شاید خیلی رایج‌تر از چیزی که تا الان فکر می‌کردیم!
منبع: +
