اگه فکر می‌کنی دوران نوار مغناطیسی (همون Tape Storage که اطلاعات رو روی نوار ذخیره می‌کنن) تموم شده، باید بدونی موضوع به این سادگی‌ها نیست! مثلاً تازه تو سال ۲۰۲۴ یه رکورد جدید ثبت شده: شرکت‌هایی مثل HPE، IBM و Quantum اومدن گفتن تو برنامه LTO خودشون تونستن ۱۷۶.۵ اگزابایت (Exabyte یعنی ۱۰^۱۸ بایت، یه عدد خیلی خیلی بزرگ که بیشتر تو دیتاسنترها کاربرد داره) نوار LTO تو سال ۲۰۲۴ عرضه کنن.
چه خبره این عدد؟ یعنی واقعاً همچین حجم سنگینی از اطلاعات رو رو نوار ذخیره کردن؟ راستش اینجا یه نکته مهم داریم: این ۱۷۶.۵ اگزابایت کلاً عدد فشرده‌شده (compressed) هست، نه واقعی! یعنی اگه اطلاعات اصلاً فشرده نشه، حجم واقعی نوارها حدود ۷۰.۶ اگزابایت میشه. اینم به خاطر اینه که همیشه برای تبلیغ، شرکت‌ها با فرض فرمول ۲.۵ به ۱ (که یعنی هر ۲.۵ گیگ فشرده رو میشه در ۱ گیگ ذخیره کرد، البته بستگی به نوع دیتا داره!) عدد بالا اعلام می‌کنن. البته اگه فایل ویدئو باشه یا دیگه رمزنگاری شده باشه اصلاً فشرده نمیشه و ظرفیت واقعاً همون ۷۰.۶EB خواهد بود.
حالا چرا نوار هنوز هم مهمه؟
خلاصه بگم، این روزها شرکت‌ها، مخصوصاً اونایی که سر و کارشون با پروژه‌های بزرگ هوش مصنوعی (AI) یا یادگیری ماشین (ML) هست (این دوتا همون هوش مصنوعی‌هایی هستن که کارهای عجیب مثل تولید متن، عکس یا پیش‌بینی الگوها انجام میدن)، خیلی با داده‌هاشون کلنجار می‌رن. براشون خیلی مهمه که اطلاعات رو یه جوری ذخیره کنن که هم ارزون باشه، هم امن و هم موندگار.
نوار LTO مدت‌هاست یکی از «ارزون‌ترین» و قابل اطمینان‌ترین راه‌ها برای آرشیو داده‌هاست، به خصوص وقتی می‌خوان به صورت آفلاین ذخیره بشه (یعنی سیستم موقع هک، آتیش یا قطعی برق، دیتاها سالم بمونن). آفلاین بودن هم یعنی دیسک یا سرور مدام به اینترنت وصل نیست و کسی راه نفوذ نداره.
ولی این ارزون بودن یه کم داره با اومدن LTO-10 عجیب و غریب میشه. کارتریج LTO-10، که جدیدترین نسل نوار هست، چیزی حدود ۲۷۵ تا ۳۱۵ دلار قیمت داره. مثلاً یه دونه LTO-10 تنها برای ۳۰ ترابایت فضای واقعی (غیر فشرده) باید بالای ۳۰۰ دلار پول بدی! حالا اگه مقایسه کنیم با نسل قبلی، یعنی LTO-9، قیمتش بیشتر از دو برابر در هر ترابایت شده. این وسط ظرفیت بالا رفته، ولی سرعت انتقال داده تغییر نکرده. یعنی هنوزم با همون سرعت نسل قبلی باید اطلاعات رو بنویسی یا بخونی. خودتون می‌دونین که با این همه دیتا، زمان زیادی نیاز داری تا یه نوار پر بشه!
شاید بپرسی چرا با این قیمت‌ها، کسی هنوز سراغ نوار میره؟ فیلیپ گودوین از IDC (IDC یه موسسه تحقیقاتی معروف درباره بازار تکنولوژی و دیتا) میگه ترکیب خاصی که نوار داره—مثل مقیاس‌پذیری (یعنی راحت میشه ظرفیت رو زیاد کرد)، امنیت سایبری بالا (اصولاً چون دیتا آفلاینه هک نمیشه) و قیمت مناسب—باعث شده هنوزم تو شرکت‌ها محبوب باشه. به خصوص تو مدل‌هایی که بهش میگن Tiered Storage یعنی دیتاها رو بر اساس اهمیت و نیاز به سرعت، روی تکنولوژی‌های مختلف نگه می‌دارن؛ مثلاً اطلاعات داغ روی SSD و اطلاعات آرشیوی روی نوار.
البته این روزها با اومدن ذخیره‌سازی ابری ارزون (Cloud Cold Storage یعنی یه جور فضای ذخیره‌سازی ابری که خیلی کند و به درد داده‌های آرشیوی می‌خوره و قیمتشم مناسبه)، خیلی از شرکت‌ها میگن چرا باید این همه پول برای هر کارتریج LTO-10 بدم؟
از اون طرف، لابی نوار همیشه روی دو نقطه تأکید داره: یکی مصرف برق خیلی پایین و دوم امنیت آفلاین. یعنی تو دیتاسنترها وقتی برق و خنک‌کننده مهم باشه، نوار واقعاً می‌تونه هزینه‌ها رو کمتر کنه. اما الان که قیمت هر کارتریج ۳۱۵ دلاره، دیگه این روایت، اون جذابیت سال‌های قبل رو نداره.
نکته آخر اینکه قراره نسخه‌های جدید LTO به بازار بیان که می‌خوان باز ظرفیت رو ببرن بالا و مشکلات قبلی رو رفع کنن، ولی فعلاً باید دید قیمت‌ها چطور جلو میره و آیا نوار می‌تونه دوباره لیدر قدیمی بازار بمونه یا نه.
خلاصه اگه دنبال ذخیره‌سازی طولانی مدت، امن و نسبتاً کم‌هزینه هستی، نوار هنوز هم بازیگر مهمیه. ولی با این قیمت‌های جدید، فاصله‌ش با رقبا (مخصوصاً فضای ابری ارزون) داره کمتر میشه و شاید به زودی بازار عوض شه!
منبع: +
