اگه بهت بگم الان دارن راکتور هسته‌ای می‌سازن که اندازه یه کانتینر معمولیه و قراره واسه ارتش آمریکا برق تولید کنه، باورت میشه؟ دقیقاً همین اتفاق افتاده! شرکت BWX Technologies از ویرجینیا اعلام کرده که الان دارن روی قلب (همون هسته) یه راکتور هسته‌ای کوچیک به اسم پله (Pele) کار می‌کنن. این پروژه رو دارن توی پردیس نوآوری BWXT توی شهر لینچبرگ پیش می‌برن.
این راکتور خیلی خاصه! اسمش که پله هست، یه میکرو راکتور انتقال‌پذیره، یعنی اونقدر کوچیکه که کلش توی چهار تا کانتینر ۲۰ فوتی جا میگیره و می‌تونن راحت هرجایی بکشنش. حالا کانتینر ۲۰ فوتی همون کانتینرهای معمولی‌ای هستن که رو کامیون و کشتی جا به جا میشن.
پله قراره برای بخش دفاعی آمریکا (Department of Defense) بسازن، اونم مخصوص پایگاه‌های نظامی‌ای که ممکنه وسط ناکجا آباد باشن و به برق آنی نیاز دارن. این راکتور تا حدود ۳ سال بدون نیاز به سوخت‌گذاری مجدد، می‌تونه برق تولید کنه؛ اونم با قدرت ۱.۵ مگاوات! برای مقایسه، این مقدار برق می‌تونه برق یه پایگاه نظامی رو تأمین کنه یا حتی جاهایی که برق سراسری ندارن، مثل ایستگاه‌های تحقیقاتی تو قطب یا حتی مناطق حادثه‌دیده بعد از یه بلای طبیعی، مثل سیل یا زلزله.
یکی از چیزهای باحال پله، نوع سوختشه: TRISO fuel. این رو بخوای ساده بدونی یعنی سوخت هسته‌ای با اورانیوم کم‌غنای بالا (HALEU) که هر گلوله‌ش رو کلی لایه محافظ پوشونده. این طراحی باعث میشه سوخت بتونه دماهای خیلی بالا رو تحمل کنه، خطرش برای محیط زیست خیلی خیلی کمتر باشه و نشتی رادیواکتیویته نداشته باشه. یه جورایی نسل بعدی و امن‌تر سوخت هسته‌ای حساب میشه.
کِیت کلی (Kate Kelly)، رئیس بخش تکنولوژی‌های پیشرفته BWXT هم گفته حسابی به این پروژه افتخار می‌کنن و معتقده قراره یه منبع برق مطمئن، نوبرانه و قوی بسازن که ارتش آمریکا ازش بهره زیادی خواهد برد.
ولی قضیه فقط دست یه شرکت نیست! Rolls-Royce – بله، همون شرکت معروف ماشین و موتور هواپیما – هم اومده وسط و داره ماژول تبدیل برق پله رو توی مرکز LibertyWorks توی ایندیاناپولیس توسعه میده. ماژول تبدیل برق همون قسمتیه که برق تولیدی راکتور رو قابل استفاده برای مصرف‌کننده می‌کنه. Northrop Grumman هم کنترل و مدیریت راکتور رو برعهده گرفته. یعنی یه تیم خیلی قوی جمع شدن تا این راکتور رو بسازن.
جان شِید (John Shade) معاون توسعه رولز رویس هم گفته ما سابقه طولانی تو ساختن سیستم‌های پرقدرت و کم‌جا برای ماموریت‌های خاص داریم و کلی هیجان دارن که تو این پروژه به ارتش آمریکا کمک می‌کنن تا همیشه آمادگی عملیاتی و برتری انرژی داشته باشه.
نکته جالب اینجاست که این تکنولوژی‌ها فقط به درد ارتش نمی‌خورن! مثلاً پروژه پله از سال ۲۰۱۶ شروع شد، دقیقاً بعد از اینکه ارتش آمریکا فهمید به منابع برق قابل حمل نیاز پیدا کرده. تو سال ۲۰۲۲ هم بخش رجی راهبردی به BWXT سفارش داده یه نمونه اولیه بسازه. همین میکرو راکتورها می‌تونن برای عملیات امداد در زمان بلایای طبیعی یا برق‌رسانی به ایستگاه‌های علمی دورافتاده (مثلاً قطب جنوب یا جاهای بدون برق شبکه‌ای) هم فوق‌العاده باشن.
اصلاً خیلی از این تکنولوژی‌های کاملاً تازه از تحقیقات سفر به فضا میان! مثلاً یه شرکت دیگه به اسم Radiant Nuclear (رِیدیِنت نوکلیر) هم الان داره رو میکرو راکتور کالیدوس (Kaleidos) کار می‌کنه. این شرکت رو یکی از مهندسای سابق SpaceX به اسم داگ برناور راه انداخته. موقعی که تو اسپیس‌ایکس کار می‌کرد، ماموریتش این بود که بفهمه چطور میشه یه سیستم برق مناسب برای کلونی مریخ جور کرد. حالا همون ایده‌ها رو آورده برای کره زمین و تمرکزش بر تولید برق امن و قابل حمل با استفاده از میکرو راکتورهای هسته‌ایه.
در مجموع، داریم وارد دورانی میشیم که دیگه برق هسته‌ای لزوماً بزرگ و ترسناک و مخصوص نیروگاه‌های عظیم نیست؛ الان میشه یه راکتور کوچیک و امن رو بار کامیون کرد و هرجا که نیاز شد، نصبش کرد. هم به درد ارتش می‌خوره، هم روز مبادا برای زمان بحران، یا حتی واسه تامین برق تو مناطق خیلی دور. راستشو بخوای، این حرکت می‌تونه دنیای برق‌رسانی رو کلی متحول کنه!
منبع: +
