خب بچه‌ها، اگه تا حالا ماشین برقی سوار شدین و بعدش دلتون خواسته بالا بیارین یا سردرد بگیرین، تنها نیستین! توی سال‌های اخیر، با گسترش ماشینای برقی، یه مشکل جدید بین مسافرها حسابی خودشو نشون داده: حالت تهوع یا Motion Sickness یعنی وقتی حرکتِ ماشین باعث سرگیجه، تهوع یا حال بد میشه. خلاصه، این مشکل حسابی روی راحتی و حال مسافرها تاثیر داره.
تا الان بیشتر تحقیقایی که کردن با شبیه‌ساز بودن، یعنی مثلا توی محیط مجازی ماشین بازی می‌کردن! ولی اون اصلاً جای جاده واقعی رو نمی‌گیره، چون هیچوقت حس پیچ و تاب جاده رو درست منتقل نمی‌کنه. واسه همین، یه تیم اومده آزمایشاشو واقعا توی جاده و ماشین واقعی انجام داده.
چی کار کردن؟ اومدن ماشین رو توی ۶ حالت مختلف توی جاده بردن:
۱. پیچیدن به چپ (این یعنی باید ماشین یه دور بزنه به سمت چپ)
۲. شتاب گرفتن یا توقف یهویی و خطی (یعنی مثلا گاز بدی یهو یا ترمز کنی)
۳. توقف و حرکت ناگهانی (مثلاً ماشین یهو وایسه و دوباره حرکت کنه)
۴. پیچ S به سمت بالا (یعنی جاده‌ای که هم سربالایی باشه هم پیچ‌دار)
۵. پیچ S به سمت پایین (همون S بالایی، ولی سرازیری)
۶. پیچیدن به راست
حالا شرکت‌کننده‌ها (۱۰ نفر بودن) رو نشوندن توی این ماشین توی این سناریوهای مختلف و با یه سیستم هماهنگ (ترکیب BioRadio، که یه دستگاه پزشکیه واسه اندازه‌گیری نشونه‌های بدن، با ژیروسکوپ ماشین که حرکت و چرخش رو ثبت می‌کنه) هم احساسشون رو پرسیدن، هم یه عالمه داده از بدنشون گرفتن.
بریم سر اصل مطلب: چه اتفاقی افتاد؟ وقته آمار جالبشه!
تو هر سناریو اومدن شاخص‌های بدنی رو بررسی کردن، مثل:
- GSRmean (یعنی میانگین رسانایی پوست بدن که نشون میده چقدر عرق کردی یا بدنت به شرایط واکنش نشون داده)
- HRmean (میانگین ضربان قلب)
- RMSSD (یه شاخصیه که تغییرات ریتم قلب رو نشون میده، یعنی چقدر همون ضربان بالا پایین میره)
- RESPmean (میانگین تعداد نفس کشیدن در دقیقه)
اینا موقع حالت تهوع به صورت قابل توجهی تغییر می‌کنن (آمارش p < 0.05 شده، یعنی خیلی جدی بوده). اما جالب اینجاست که نوساناتشون (یعنی انحراف معیارِ این شاخص‌ها؛ حالا انحراف معیار یعنی چقدر داده‌ها بالا پایین میرن نسبت به میانگین) چندان فرق نداشت. یعنی خود مقدارش مهم‌تر از بالا و پایین شدنش بود!
حالا بدترین سناریوها کدوم بودن؟!
رده‌بندی شدت تهوع این شکلی بود:
۱. پیچ S بالا (شدت: 8.4)
۲. پیچ S پایین (7.7)
۳. توقف و حرکت ناگهانی (6.3)
۴. شتاب‌گیری و ترمز خطی (4.4)
۵. پیچیدن به چپ (2.0)
۶. پیچیدن به راست (1.4)
خلاصه S-پیچ‌ها (همون جاده‌هایی که شبیه مارپیچ می‌شن) خیلی دردسرسازن و بیشترین حالت تهوع رو میارن. بعدش توقف‌های ناگهانی و شتاب گرفتن سریع هم حال بعضیا رو به هم ریخته. دیگه، تا به راست یا چپ ساده می‌پیچیدن، خیلی اذیت نمی‌شدن.
تازه یه مدل آماری هم طراحی کردن (Logistic Regression؛ این مدل هم برای پیش‌بینی اتفاقات دوحالته‌ست، مثلاً تشخیص اینکه کسی بالا میاره یا نه). با این مدل تونستن با دقت ۸۱/۲۵ درصد پیش‌بینی کنن که کِی یکی ممکنه تو ماشین حالش بد شه.
حرف آخر؟ این تحقیق نشون داد اگه بخوایم ماشینای برقی راحت‌تری بسازیم یا جاده‌ها رو بهتر طراحی کنیم، باید حواس‌مون به این حالت تهوع و دلیلش یعنی پیچ‌های S و شتاب ناگهانی باشه. شاید یه روزی با این نکته‌ها جاده‌هامون و ماشینامون دیگه بیخودی حال مسافرها رو به هم نزنه و بشه سفر با ماشینای برقی واقعاً لذت‌بخش!
منبع: +
