یه خبر داغ دارم براتون! اولف-دیتریش ریپس (Ulf-Dietrich Reips) که استاد روانشناسی تو دانشگاه کنستانس آلمانه، رسماً شده سردبیر جدید مجله معروف Psychological Science in the Public Interest یا به اختصار همون PSPI!
اگه دلتون میخواد بدونین PSPI چیه، باید بدونین این مجله هر سال فقط سه بار منتشر میشه و یه حالت خاص و خفن داره: کلی موضوع مهم و به‌دردبخور که مستقیماً به سیاستگذارا و جامعه ربط داره رو با بهترین کیفیت و نقدهای علمی ارائه میده. مثلاً تو شماره‌های اخیرش در مورد موضوعاتی مثل روانشناسی توسعه نوجوان‌هایی که با سیستم قضایی سروکار دارن، پیشگیری از خشونت جنسی، و حتی مهارت حساب و ریاضی صحبت کرده!
حالا بریم ببینیم این استاد ریپس کیه و چی تو ذهنشه؟!
ریپس رو تو دنیای علمی به عنوان یکی از غول‌های روش‌های تحقیق آنلاین می‌شناسن. یعنی کارش اینه که چطور با کمک اینترنت آزمایش و تحقیق روانشناسی انجام بدیم (اینترنت-based research methodology یعنی همین!). ایشون همچنین عضو یکی از گروه‌های مهم دانشگاهشون به اسم Centre for Human | Data | Society هست که کلی کار خفن رو دیتا و جامعه انجام میدن.
وقتی ازش پرسیدن برای مجله چه نقشه‌هایی داره، گفت: “اول از همه، PSPI خودش خیلی موفق بوده و نمی‌خوام همه چیزش رو عوض کنم! اما کلی طرفدار Open Science هستم.” اوپن ساینس یعنی دانش آزاد و شفاف؛ این طوری که مثلاً دیتاها و نتایج تحقیقات در دسترس همه باشن و هر کسی بتونه سرش رو تو همه چی بکنه و نتیجه گیری کنه!
یه چیز دیگه که میخواد به مجله اضافه کنه، توجه بیشتر به مطالعات خیلی بزرگ (Big Team Science)، تحلیل‌های متا (یعنی متا-آنالیز که جمع‌بندی کلی تحقیقات قبلیه)، و همکاری‌های جهانیه. ریپس میگه اینا می‌تونن خیلی به کیفیت مقاله‌ها و تأثیرگذاری‌شون کمک کنن.
یه نکته جالب دیگه اینکه خودش جزو اولین کسایی بوده که تو دهه ۹۰ میلادی سراغ روش‌های تحقیق آنلاین رفته و حتی اوایل سال ۲۰۰۰ یه نشریه علمی آنلاین راه انداخته! به نظرش اینترنت و تکنولوژی دیجیتال خیلی می‌تونن پایه‌های علم رو قوی‌تر کنن و باعث شفافیت بیشتر بشن. مثلاً پیدایش open science و citizen science (یعنی علم همگانی، که افراد عادی هم تو تحقیقات علمی شرکت می‌کنن) همین‌جوری اتفاق افتاده.
آینده مجله:
ریپس یه برنامه باحال هم برای آینده PSPI داره: میخواد مقالاتی رو تو زمینه هوش مصنوعی (Artificial Intelligence یا همون AI، یعنی کامپیوترهایی که تا حدی می‌تونن شبیه مغز آدم فکر یا یاد بگیرن) و تقاطعش با روانشناسی بیاره. دوست داره یه نقد عمیق درباره این بنویسن که چطور روانشناسی و AI روی هم تأثیر گذاشتن از گذشته تا الان، از ریشه‌هاش تو روانشناسی شناختی (cognitive psychology یعنی همون بررسی فرایندهای ذهنی) و منطق، تا امروز که داریم درباره deep learning (یادگیری عمیق، یه مدل خیلی پیشرفته از AI) و big data (داده‌های خیلی حجیم) حرف می‌زنیم. حتی به آینده، یعنی هوش مصنوعی عمومی (Artificial General Intelligence) و سوپراینتلیجنس (Superintelligence یعنی وقتی AI قطعاً از انسان هم باهوش‌تر میشه!) اشاره کرده.
میگه خیلی علاقه‌منده که تو مجله به تاثیرات AI روی مغز و رفتار و احساسات آدم‌ها، و حتی چالش‌های اخلاقی و فرصتی که AI تو زندگی و علم درست می‌کنه پرداخته بشه. تازه میگه همکاری بین رشته‌ای هم خیلی مهمه!
یه چیز خیلی آینده‌نگرانه هم پیشنهاد داده: اضافه کردن داور هوش مصنوعی برای مقاله‌ها! یعنی علاوه بر داورهای انسانی که مقاله‌ها رو بررسی می‌کنن، نویسنده‌ها می‌تونن انتخاب کنن مقاله‌شون توسط AI هم داوری بشه. این می‌تونه بررسی‌ها رو عادلانه‌تر و سریع‌تر کنه (توضیح: داوری علمی یعنی بررسی دقیق یک مقاله توسط متخصصای دیگه قبل از چاپ، که بهش peer review میگن).
در ادامه گفت دوست داره مقالاتی درباره روانشناسی احتمالات (psychology of probabilities)، روانشناسی خوشی و حال خوب، و حتی خوندن و نقد روند تحقیق و درک عمومی مردم از علم هم داشته باشه. خلاصه هر موضوعی که هم برای جامعه، هم واسه دانشمندان روانشناسی، و هم واسه مخاطبای بین‌رشته‌ای و جهانی جذاب باشه، تو مسیر مجله جا داره!
درپایان هم یه نکته کار راه بنداز گفت: خوشحال میشه که اعضای شورای سردبیری، پژوهشگرا، و خواننده‌ها موضوعاتشون رو برای مقاله پیشنهاد بدن!
حالا یکی دیگه از دغدغه‌هاش اینه که چطوری نویسنده‌ها رو بیاره سر یه میز که درباره موضوعات چالش‌برانگیز، حساس یا حتی بحث‌برانگیز بنویسن. میگه کاری که می‌کنه اینه که یادآوری کنه این موضوع‌ها هم مهمن و هم به نفع عمومن. حتی اگه یه موضوع الان جزو مد یا تابو شده، یا کلید دست لابی‌های قدرته، باز علم واقعی باید درباره‌ش حرف بزنه. نمونه‌ش خود همین بحث‌های AI یا موضوعاتی که همیشه محل بحث بوده‌ن. هدفش اینه که نویسنده‌هایی با دیدگاه‌ها و استدلال‌های درست و بر مبنای شواهد رو بیاره تا کاملاً علمی اما با شجاعت و احترام، نظرات مختلف و حتی مخالف خودشون رو بیان کنن.
یه جورایی میخواد فلسفه جستجوی حقیقت (که تو یونان باستان پایه‌های علم بوده) رو با هنر گفت‌وگو و اقناع (رِتوریک) قاطی کنه و باعث شه علم ناب و ارتباط خوب با جامعه حفظ بشه. میگه فقط با حرف قشنگ که نمی‌شه پلی ساخت، باید حرف درست و حقیقت باشه تا پیشرفت کنیم!
در نهایت، همه اینا یعنی PSPI میخواد پلی باشه بین علم روانشناسی با جهان و جامعه و بتونه علم رو با گفت‌وگوی سالم و صمیمی و حتی کمی چالش، برسونه به جایی که مردم واقعاً بهره ببرن.
راستی، اگه نظری درباره این تغییرات یا خود مقاله داشتی، باهاشون ایمیل بزن (apsobserver@psychologicalscience.org) یا تو سایتشون کامنت بذار!
منبع: +
