اگه تا حالا فکر کردی چطور مغز ما می‌فهمه یه کلمه دقیقاً چیه، یا اینکه موقع خوندن کلمهها نیمکره چپ و راست مغزمون چطور با هم همکاری می‌کنن، این مقاله دقیقاً همونه که باید بخونی! خلاصه‌ش اینه: ماجرا کلی پیچیدگی زمانی داره و همین زمان‌بندی‌ها، نقش نیمکره‌ها رو عوض می‌کنه!
خب، اول بریم سر اصل ماجرا. تو این تحقیق اومدن یه آزمایش باحال طراحی کردن که اسمش هست “تسک تصمیم‌گیری واژگان به شیوه پرایم و لترالایزد” (یعنی حالتی که یه جفت کلمه رو یکی رو به یکی از نیمکره‌ها نشون میدن و باید تصمیم بگیری اون کلمه معنی داره یا نه). اینطوری دقیق می‌تونن بفهمن هر نیمکره تو چه زمانی چطور واکنش نشون میده. این وسط یه چیز مهم هست به اسم SOA یا “Stimulus Onset Asynchrony” که یعنی فاصله زمانی بین نشون دادن کلمه اول (پرایم) و دومی (تارگت).
حالا بیا ببینیم پروسه چطور بود. شرکت‌کننده‌ها قراره بهشون کلمه‌هایی نشون بدن: یا سمت چپ صفحه (LVF یا Left Visual Field — سمت چپ میره به نیمکره راست مغز، چون راه‌های عصبی‌مون ضربدریه!) یا سمت راست (RVF یعنی Right Visual Field و میره به نیمکره چپ). داستان ما روی سه مدل زمان‌بندی (SOA) بود: یا دقیق هم‌زمان (۰ میلی‌ثانیه)، یا با اختلاف ۱۰۰ میلی‌ثانیه، یا با اختلاف ۲۰۰ میلی‌ثانیه بین پرایم و تارگت. یه نکته دیگه هم، آشنایی با کلمات بود (یعنی کلمه آشنا یا ناآشنا)، که استفاده کردن تا ببینن نیمکره‌ها تو پردازش کلمهها چقدر حرفه‌ای عمل می‌کنن.
و اما اصل یافته‌های جالب! اگه اختلاف زمانی ۱۰۰ میلی‌ثانیه باشه و پرایم رو به سمت چپ (یعنی نیمکره راست) بدن و تارگت رو بعدش به سمت راست بدن، نیمکره راست حسابی دست به کار میشه و قشنگ میشه فهمید که توی شروع پردازش بین‌نیمکره‌ای بیشتر نیمکره راست فعاله. اینجا منظور از interhemispheric processing یعنی پردازشی که بین دو نیمکره مغز رد و بدل میشه تا با هم همکاری کنن.
ولی اگه این اختلاف زمانی بره روی ۲۰۰ میلی‌ثانیه و پرایم رو اول به راست (نیمکره چپ) نشون بدن و بعدش تارگت رو به چپ، نیمکره چپ خیلی جدی‌تر وارد بازی میشه و نشون میده پردازش معنایی و واژگانی (lexical-semantic processing، یعنی کلمه رو از نظر معنی و ساخت واژه بررسی کردن) اینجا قوی‌تر از نیمکره راسته.
پس یه نتیجه مهم این شد که: اینطوری نیست که همیشه یه نیمکره مسئول کار باشه یا این همکاری بینشون ثابت بمونه؛ بسته به اینکه کی و با چه فاصله‌ای فعال بشن، میزان قدرت و تاثیرشون فرق می‌کنه! یه جورایی هر نیمکره بسته به زمان‌بندی، یه وقتایی لیدر گروه میشه یه وقتایی دنبال‌کننده.
در آخر، این تحقیق بهمون یادآوری کرد که پردازش کلمهها تو مغز خیلی وابسته به زمان‌بندی دقیق بین فعال شدن نیمکره‌ها و حتی به سمتی که کلمات رو بهش نشون میدن بستگی داره! پس مغز اصلاً در این ماجرا ثابت و سرراست کار نمی‌کنه و کلی داستان پشت پرده‌ش هست. توضیحات علمی‌تر که اینجا اومدن، بهمون کمک می‌کنه بهتر بفهمیم مغز نه فقط کلمات، که کل زبان رو چطور زمان‌بندی و هماهنگ پردازش می‌کنه!
منبع: +
