حتماً شما هم مثل خیلی‌ها هر سال به این فکر می‌کنید که این جابجایی ساعت تابستونی و زمستونی (همون Daylight Saving Time یا به اختصار DST که یعنی ساعت رو هر بهار یک ساعت می‌برن جلو و پاییز می‌برن عقب) واقعاً به چه دردی می‌خوره؟ خب یه تحقیق جدید که خیلی هم سروصدا کرده، اومده حساب کرده اگه آمریکا کلاً بی‌خیال این جابجایی دو بار در سال بشه، می‌تونن جلوی بیش از ۳۰۰ هزار سکته مغزی و ۲ میلیون مورد چاقی رو تو هر سال بگیرن! عددها خیلی قابل توجه‌ان، نه؟
حالا قضیه چیه؟ قضیه اینه که بدن ما یه ساعته داخلی داره به اسم “ریتم شبانه‌روزی” یا Circadian Rhythm. یه جوری مثل یه ساعت تنظیم کننده کار کل بدن که تقریباً هر ۲۴ ساعت می‌چرخه و به شدت به نور خوشید حساسه. هر وقت این ریتم به‌هم می‌ریزه، بدن بهش می‌گه “بار شبانه‌روزی” یا circadian burden، که این خودش کلی دردسر درست می‌کنه: اختلال خواب، افزایش ریسک بیماری‌های قلبی، سکته، تصادفات رانندگی و کلی داستان دیگه.
پژوهشگران دانشگاه استنفورد تو این تحقیق اومدن با استفاده از داده‌های بالای ۳۰۰ میلیون آمریکایی، سه سناریوی مختلف رو بررسی کردن:
۱. همیشه تو ساعت استاندارد بمونیم (یعنی ST که همون ساعتیه که تو زمستون داریم)،
۲. همیشه ساعت تابستونی باشه (DST)،
۳. همین مدل همیشگی که دو بار در سال جابجا می‌کنیم.
برای اینکه دقیق‌تر بسنجن، یه مدل ساختن که توش فرض کردن مردم خوابشون منظم باشه (مثلاً ۱۰ شب تا ۷ صبح) و کارشون هم تو اداره‌ای با نور کافی باشه (۹ صبح تا ۵ عصر، دوشنبه تا جمعه). بعد نور خورشید و نور مصنوعی رو هم برای هر کدوم از این سیاست‌ها شبیه‌سازی کردن.
نتیجه چی شد؟ اینکه مدل نشون داد جابجایی دو بار در سال از همه بدتره و بیشترین ضربه رو به ریتم بدن می‌زنه. تو دوتا سناریوی دیگه هم موندن تو ساعت استاندارد (ST) خیلی فواید بیشتری داره تا همیشه تو ساعت تابستونی بودن (DST).
برگردیم سر آمار عجیب و غریب: اگر آمریکا فقط روی ST بمونه، سالیانه جلوی حدود ۲ میلیون و ۶۰۰ هزار مورد چاقی و ۳۰۰ هزار سکته مغزی گرفته میشه. حتی اگر کل سال DST باشه (که همچین طرفداری هم نداره)، باز هم از این وضعیت فعلی خیلی بهتره (حدود ۱ میلیون و ۷۰۰ هزار مورد چاقی و ۲۲۰ هزار سکته کمتر). اما بهترینش همیشه همون ST دائمیه.
دلیل این تأثیر اینه که اختلال تو خواب و چرخه شبانه‌روزی (که به انگلیسی می‌گن circadian misalignment یعنی ناهماهنگی ساعت بدن با محیط بیرون) باعث میشه متابولیسم بدن بهم بخوره، مردم بیشتر غذا بخورن و تحرک‌شون کمتر شه. همه اینها ریسک چاقی و سکته رو بالا می‌بره.
تو همون تحقیق هم گفته شده که ریسک این ماجراها برای هر فرد زیاد نیست، ولی وقتی شما ۳۵۰ میلیون نفر رو ناگهان هر سال دو بار با همدیگه وارد این چالش می‌کنید، عملاً احتمال اینکه خیلیا دچار مشکل بشن، میره بالا. مثل قرعه‌کشی که کسی دوست نداره برنده‌ش شه!
جالب اینکه آکادمی پزشکی خواب آمریکا (American Academy of Sleep Medicine) هم گفته پیشنهادش اینه که DST کلاً لغو بشه و فقط ST بمونه.
البته این مدل و تحقیق ایرادهایی هم داره؛ مثلاً فرض گرفتن همه مردم عادت خواب منظم دارن یا در نظر نگرفتن تغییر رفتار مردم تو فصل‌های مختلف. حتی داده‌هایی که استفاده شده هم بر اساس گزارش خود افراد بوده (مثلاً وزن یا اینکه قبلاً سکته داشتن)، پس شاید چند درصد خطا داشته باشه. همچنین نژاد رو هم تو مدل وارد نکردن که این می‌تونه نشون بده بعضی اقلیت‌ها (مثلاً سیاه‌پوست و لاتین‌تبارها) که به دلایل دیگه هم مشکلات خواب دارن، ممکنه بیشتر آسیب ببینن.
در کل، نتیجه این تحقیق اینه: اگه قانون «جابجایی ساعت» رو بذاریم کنار و همیشه ساعت استاندارد رو داشته باشیم، سلامت جمعیت خیلی تو وضعیت بهتری قرار می‌گیره. شاید وقتشه قانون رو یک بار برای همیشه عوض کنن!
راستی، اگه براتون جالبه بدونید:
- خواب نامنظم می‌تونه ریسک مرگ از بیماری‌های قلبی و سرطان رو ببره بالا
- اینکه شما «جغد شب» باشی یا «سحرخیز» تو کارکرد مغزت تأثیر داره
- خواب از دست رفته واقعاً با خواب بیشتر تو آخر هفته جبران نمیشه!
پس، واسه یه خواب و بدن سالم‌تر، شاید بهتر باشه همون ساعت طبیعی خودمون رو حفظ کنیم و بی‌خیال این تغییر ساعت‌ها بشیم!
منبع: +
