حتماً همه‌مون اینو دیدیم که چقدر والدین و مدرسه‌ها تلاش می‌کنن بچه‌ها ورزشکار و سالم بشن، اما آخرش خیلی وقتا نتیجه‌ای که میخوان نمی‌گیرن. یه تحقیق جالب اومده سراغ همین موضوع و گفته دقیقاً مشکل کجاست و چی کار باید بکنیم!
اول بذار یه توضیح بدم که اصلاً این مطالعه چه‌جوری انجام شده. حدود ۸۴۵ تا دانش‌آموز (تقریباً نصف‌به‌نصف دختر و پسر) رو به صورت تصادفی انتخاب کردن. یه سری پرسشنامه دادن به بچه‌ها تا علاقه و لذتشون از ورزش رو بسنجن (این بخش اسمش بود Physical Activity Enjoyment یا همون «لذت بردن از ورزش»)، یه دونه هم میزان فعالیت فیزیکی رو سنجیدن (اینو با Physical Activity Rating Scale یا مقیاس ارزیابی فعالیت فیزیکی اندازه گرفتن)، و در نهایت آمادگی جسمانی‌شون رو به روش استاندارد اندازه گرفتن. واسه تحلیل هم از روش‌های آماری مثل همبستگی و مدل میانجی (میدییشن آنالیز، یعنی بررسی اینکه یه فاکتور چطور می‌تونه روی رابطه‌ی دوتا فاکتور دیگه تاثیر بذاره) استفاده کردن.
حالا اصل مطلبو بهت بگم. یه کشف خیلی باحال داشت این تحقیق: هرچی بچه‌ها بیشتر از ورزش خوششون بیاد یا به عبارتی “حال کنن”، هم بیشتر ورزش می‌کنن و هم از نظر بدنی آماده‌تر می‌شن. یعنی این عامل لذت بردنه خودش خیلی تعیین‌کننده‌ست. مثلاً این عددها رو ببین:
- لذت بردن از ورزش با میزان فعالیت بدنی شون ارتباط قوی داره (r = 0.622)
- لذت بردن از ورزش با آمادگی جسمانی هم ارتباط داره (r = 0.291)
- خودِ فعالیت فیزیکی با آمادگی جسمانی هم مثبت هست (r = 0.256)
اینجا r یه عدد آماریه که هرچی به ۱ نزدیک‌تر باشه، ارتباط قوی‌تره. p این وسط نشون میده که یافته‌ها اتفاقی نیست و واقعاً معنی‌دار بودن.
یه نکته‌ی خیلی مهمی هم که از مدل میانجی معلوم شد اینه که “لذت بردن” از ورزش، هم مستقیم و هم غیرمستقیم (از راه افزایش فعالیت بدنی) روی آمادگی جسمانی تاثیر میذاره. یعنی چی؟ یعنی اینکه اگه کسی از ورزش لذت ببره، علاوه بر اینکه خودش مستقیم بدنش آمادگی بیشتری پیدا می‌کنه، به طور غیرمستقیم هم چون بیشتر ورزش می‌کنه، دوباره این باعث بهتر شدن شرایط بدنی میشه. حدود ۲۷.۲ درصد تاثیر لذت بردن از ورزش روی آمادگی بدن، از همین راه غیرمستقیمه (بهش می‌گن mediation effect).
پس اگه همینجوری هی بچه‌ها رو مجبور کنیم ورزش کنن ولی کاری نکنیم که براشون جذاب و دوست‌داشتنی باشه، یه جای کار همیشه لنگ می‌مونه. خلاصه‌ی حرف این تحقیق اینه: برای اینکه بچه‌ها واقعاً بدن سالم و آماده پیدا کنن، باید کاری کنیم که “از ورزش خوششون بیاد”، نه صرفاً بیشتر ورزش کنن. وگرنه فقط بالا بردن ساعت ورزش و سخت‌گیری جواب نمیده، چون لذت بردن مثل یه پلی هست که همه‌چی رو به هم وصل می‌کنه.
یه کم مثال بزنم. فرض کن اگه یکی از فوتبال رفتن، دویدن یا هر ورزشی حال کنه، خودبه‌خود میره دنبالش و بدنش هم آماده‌تر میشه. اما اگه ورزش براش زجر باشه، حتی با ساعت‌ها کلاس هم زورکی شاید یه مدت ورزش کنه ولی خیلی زود بی‌خیال میشه و نتیجه درست‌حسابی هم نمی‌گیره.
در نهایت، پیام اصلی تحقیق این بود که اگه میخوایم برنامه‌های ورزش برای نوجوانا واقعاً جواب بده، باید حتماً فکر کنیم که “چه‌جوری ورزش براشون لذت‌بخش‌تر بشه”. شاید این راز موفقیت واقعی توی سالم‌سازی نسل بعدی باشه!
منبع: +
