امروز قراره با هم یه تحقیقی رو بررسی کنیم که خیلی جذابه! بیاین با هم ببینیم چندتا آدم باحال چجوری با کمک هوش مصنوعی (همون AI که یعنی کامپیوتری که می‌تونه مثل آدم فکر کنه و تصمیم بگیره) اومدن و جنگ روایت‌ها در دعوای ایران و اسرائیل رو تو یوتیوب بررسی کردن.
خب، قضیه از این قراره که محقق‌ها اومدن ۱۲۰ هزار تا کامنت یوتیوب رو که درباره‌ی درگیری ایران و اسرائیل توی ژوئن ۲۰۲۵ نوشته شده بود، جمع کردن و بررسی کردن ببینن مردم دنیا توی این بحثا چی میگن و هر جبهه چقدر طرفدار داره.
برای این کار از یه روش خفن به اسم mixed-methods استفاده کردن. یعنی کارشون هم کمی بود (مثل جمع‌آوری داده و تحلیل عددی) و هم کیفی (یعنی نگاه عمیق به موضوع، بررسی محتوا و زمینه‌ی بحثا). تو قسمت کمی از تکنیک‌های پردازش زبان طبیعی (NLP، یعنی راه‌هایی برای اینکه کامپیوترها بتونن متن و حرفای ما آدم‌ها رو بفهمن) و مدل‌های یادگیری ماشین مثل BERT و XLM-RoBERTa بهره گرفتن. این مدل‌ها عملاً الگوریتم‌هایی هستن که می‌تونن معنی جمله‌ها رو بفهمن و کامنت‌ها رو تو ده دسته مختلف تقسیم کنن، مثلاً طرفدار ایران، ضد اسرائیل، طرفدار آمریکا و غیره.
اما صرفاً به ماشین اکتفا نکردن! تو بخش کیفی هم یه تیم نشستن و کلی از این کامنت‌ها رو خودشون دستی بررسی کردن و با دقت بیشتری قصه‌ها و روایت‌ها رو شکافتن. این کار باعث شد که هم از لحاظ آماری تحقیق معتبر باشه و هم از نظر درک درست ماجرا ساده‌اندیشی نکنه.
حالا بریم ببینیم چی کشف کردن:
• مهم‌ترین نتیجه این بود که روایت‌های طرفدار فلسطین و ضد آمریکا/اسرائیل تو کامنت‌ها خیلی بیشتر از بقیه دیده می‌شد. یعنی اونایی که طرفدار اسرائیل یا مخالف فلسطین بودن، تقریباً تو حاشیه قرار داشتن.
• نکته باحال دیگه اینکه ایران که معمولاً تو رسانه‌های دنیا خیلی به چشم نمیاد و انگار همیشه یه گوشه پنهان شده، تو این بحثای آنلاین به یه بازیگر اصلی تبدیل شده بود! این یعنی روایت‌های دیجیتال داره عوض میشه و اون چارچوب‌های قبلی دیگه شاید مثل قبل کار نکنه.
• تازه نشون دادن که الگوریتم‌های یوتیوب (همون برنامه‌هایی که تصمیم می‌گیرن چی به کی نشون بدن) خودشون باعث میشن بعضی حرفا قوی‌تر شنیده بشه و بقیه صداها کم‌رنگ یا حتی حذف شن. یعنی حتی بحثا تو فضای دیجیتال هم کاملاً بی‌طرف و عادلانه نیست چون الگوریتم‌ها یه نقش مهم دارن.
این تحقیق نکته جالب دیگه‌ای هم داشت: چون هم تو کارش هوش مصنوعی رو آورده وسط و هم از زاویه فلسفی و انتقادی نگاه کرده، می‌تونه الگو باشه برای جاهای دیگه دنیا که بخوان فهم بهتری از دعواهای آنلاین درباره سیاست و جنگ‌های منطقه‌ای داشته باشن.
ضمناً این جزو اولین مطالعات اسپانیایی‌زبونه که با کمک هوش مصنوعی و تحلیل نقادانه میاد و بحث‌های یه درگیری بین‌المللی رو تو یوتیوب نقشه‌کشی می‌کنه! نتیجه‌ش این بود که دعوای روایت‌ها (یعنی هر طرف چطور حرف خودش رو غالب می‌کنه) خیلی پیچیده‌تر و نامتوازن‌تر از چیزیه که تو نگاه اول دیده میشه.
در کل، این مطالعات داره نشون میده گفتگوهای آنلاین فقط دعوای صداها نیست، بلکه یه عالمه فیلتر و سوگیری هم پشت پرده هست، چه از طرف رسانه‌ها و چه حتی خود الگوریتم‌های سایت‌ها! پس هر وقت رفتین تو کامنتای یوتیوب و دیدین یه عده دارن صدای بلندتری میزنن، حتما یادتون بیاد که پشتش کلی تکنولوژی و خط‌مشی پنهانه!
منبع: +
