خب داستان از اینجا شروع میشه که آزمایشگاه ملی ایداهو (INL)، یکی از مهم‌ترین مراکز تحقیقاتی هسته‌ای آمریکا، دست دوستی داده با آمازون و سرویس مشهورش یعنی Amazon Web Services یا همون AWS (که کلی سرویس ابری داره). هدفشون اینه با کمک هوش مصنوعی (AI) و قدرت پردازشی سرسام‌آور آمازون، فناوری نیروگاه‌های هسته‌ای رو یه لِوِل ببرن بالاتر!
کل ماجرا اینه که بخوان با استفاده از هوش مصنوعی نه‌تنها طراحی، مجوزدهی، ساخت و راه‌اندازی این نیروگاه‌ها رو ارزون‌تر و سریع‌تر کنن، بلکه امید دارن به جایی برسیم که این رآکتورهای پیشرفته، خودشون بتونن به صورت خودکار و ایمن کار کنن. خلاصه: رآکتور هسته‌ای هوشمند و خودگردان، بدون اینکه نیاز باشه همیشه کلی مهندس بالا سرش باشه! خودمختار بودن یعنی همین!
کریس ریتر که مدیر بخش رایانش علمی و هوش مصنوعی توی INL ـه، گفته هدف‌مون اینه با ترکوندن توی حوزه هوش مصنوعی و همکاری با صنعت هسته‌ای، فرآیند راه‌اندازی انرژی هسته‌ای رو تا جای ممکن سریع‌تر کنیم.
حالا چرا آمازون؟ چون AWS قدرت پردازشی بی‌نظیری داره که هرکسی نمیتونه پیدا کنه. مثلاً سرویس Amazon Bedrock، یه پلتفرم خفن برای دسترسی به مدل‌های AI پایه‌ست (Foundation Models یعنی مدل‌هایی که میشه باهاشون کلی کار مختلف مثل تولید متن، تصویر یا حتی تحلیل داده انجام داد). ریتر میگه با این همکاری، به مدل‌های هوش مصنوعی معروف، GPUهای قوی (یعنی همون کارت‌های گرافیکی حرفه‌ای برای پردازش سنگین)، و سرویس‌های ابری تخصصی آمازون دسترسی داریم و می‌تونیم اپلیکیشن‌هایی بسازیم که مخصوص صنعت انرژی هسته‌ای باشه.
مدیرکل آزمایشگاه ایداهو، جان واگنر، هم اضافه کرده که این همکاری برای آینده انرژی آمریکا یه گام اساسی به حساب میاد: ‘با قدرت ابری و هوش مصنوعی آمازون، می‌تونیم خیلی سریع‌تر نیروگاه‌های هسته‌ای رو وارد مدار کنیم.’
از دید آمازون هم این تکنولوژی می‌تونه امنیت و بهره‌وری رآکتورها رو بره بالا. یکی از مدیرهای آمازون به اسم دیوید اپل گفته: ‘ما قراره با تکنولوژی‌هامون به INL کمک کنیم رآکتورهای خودگردان هسته‌ای بسازن که توش امنیت، هوشمندی و واکنش سریع یه سر و گردن بالاتر باشه.’
حالا یکی از جذاب‌ترین پروژه‌های اولیه‌ای که دارن روش کار می‌کنن، ساخت یه «دوقلوی دیجیتال» برای رآکتورهای ماژولار کوچیک (SMR) ـه. دوقلوی دیجیتال (Digital Twin) یعنی یه مدل کاملاً مجازی از یه جسم واقعی – مثلا رآکتور هسته‌ای – که داده‌ها و سنسورهاش هم‌زمان و واقعی هستن و توی این مدل میشه به‌صورت شبیه‌سازی کلی کارهای عجیب و مختلف انجام داد. اینجوری خیلی راحت‌تر میشه سیستم‌های کنترل خودکار براشون ساخت یا حتی خطرات و اتفاقات رو قبل از اینکه توی واقعیت بیافته پیش‌بینی کرد.
رآکتور ماژولار کوچیک (Small Modular Reactor) هم یه نوع نیروگاه هسته‌ایه که از لحاظ اندازه خیلی کوچیک‌تر از رآکتورهای کلاسیکه، معمولاً بین ۲۰ تا ۳۰۰ مگاوات برق تولید می‌کنه، و همین جمع‌وجور بودنش باعث میشه ساختن و راه‌اندازی‌ش هم راحت‌تر باشه.
اینی که دارن دوقلوی دیجیتال رو برای SMR می‌سازن، بخشی از یه استراتژی بزرگ‌تره؛ قراره دولت، شرکت‌های AI و توسعه‌دهندگان صنعت هسته‌ای همه با هم کار کنن و یه اکوسیستم همکاری راه بندازن. آینده این رآکتورهای هوشمند می‌تونه تامین برق پاک و مطمئن برای دیتا‌سنترهای بزرگ باشه؛ همون جایی که سرورهاشون شبانه‌روز روشنه و به شدت به برق احتیاج دارن.
حالا این موج استفاده از هوش مصنوعی برای توسعه انرژی هسته‌ای فقط توی INL نیست! همین اخیراً آزمایشگاه اوک ریج (Oak Ridge National Laboratory یا ORNL)، که اونم یه آزمایشگاه معروف توی آمریکا برای انرژی هسته‌ایه، با شرکتی به اسم Atomic Canyon همکاری کرده تا روند گرفتن مجوز برای نیروگاه‌های هسته‌ای رو با هوش مصنوعی سریع کنن. اینجا می‌خوان با استفاده از کامپیوترهای اَبَر-قَدَرتمند (High-Performance Computing یعنی کامپیوترهایی که میلیون‌ها بار از لپ‌تاپ ما سریع‌ترن!) شبیه‌سازی‌هایی انجام بدن که هم امنیت طراحی‌ها رو چک کنن، هم کار رو برای گرفتن مجوز ساده‌تر کنن.
مدیر ORNL هم تاکید کرده با استفاده از هوش مصنوعی و همکاری شرکت‌هایی مثل Atomic Canyon میشه قفل انرژی آمریکا رو باز کرد؛ یعنی کمک کردن صنعت هسته‌ای با کمک این فناوری‌های تازه بترکونه!
درکل، الان هوش مصنوعی داره میره که صنعت هسته‌ای رو متحول کنه—چه تو طراحی و ساخت رآکتورها، چه تو ایمنی و حتی تامین برق دیتا‌سنترها و صنایع بزرگ. این همکاری‌ها نشون می‌ده آینده انرژی، خیلی هوشمند و خودکار و البته هیجان‌انگیز خواهد بود!
منبع: +
