بیا یه خبر هیجان‌انگیز برات دارم! یه استارتاپ تو لندن به اسم Vaire Computing یه چیپی ساخته به اسم Ice River (یعنی رودخونه یخی!) که کار جالبی می‌کنه: این چیپ می‌تونه بخشی از انرژی‌ای که خودش استفاده کرده رو دوباره پس بگیره و دوباره مصرف کنه. خلاصه، کاری کرده که مصرف برق حدود ۳۰ درصد کمتر شه نسبت به چیپای معمولی‌ای که همون کار رو انجام میدن. واسه کسایی که دنبال کاهش مصرف انرژی تو هوش مصنوعی و دیتاسنترها هستن، این موضوع خیلی مهمه!
🧑🔬 حالا قضیه دقیقاً چیه؟ Ice River برا اولین بار تو مرداد ۱۴۰۴ (آگوست ۲۰۲۵) تست شد و با موفقیت نشون داد که این روش جواب می‌ده و واقعاً هم انرژی کمتری مصرف می‌کنه. این مرحله‌ای که بهش میگن “proof of concept” — یعنی چیپ رو آزمایشی ساختن و ثابت کردن ایده‌ش واقعیه و شدنیه.
چیپ‌های معمولی (مثلاً همون پردازنده کامپیوتر) فقط یه طرفه کار می‌کنن. یعنی اطلاعات رو وارد می‌کنن، تا ته می‌رن، و بعد همه چیز به گرما تبدیل می‌شه و از بین می‌ره. اما Ice River از یه چیزی استفاده می‌کنه به اسم “منطق برگشت‌پذیر” (Reversible Logic). توضیح خودمونی: این یعنی چیپ می‌تونه اطلاعات و انرژی رو از یه طرف پردازش کنه، بعد دوباره همون اطلاعات رو برگردونه و دوباره مصرف کنه — مثل دو طرفه بودن خیابون!
یه چیز دیگه هم هست که Ice River بهش افتخار می‌کنه: “محاسبات آدیاباتیک” (Adiabatic Computing). شاید سخت باشه اسمش، ولی خیلی ساده بگم: معمولاً چیپ‌ها ولتاژ رو یهو زیاد و کم می‌کنن (مثل اینکه با چکش بکوبی زمین)، که باعث تولید گرمای زیاد می‌شه. اما Ice River ولتاژ رو یواش و تدریجی عوض می‌کنه، بیشتر شبیه تاب خوردن آونگ، نه ضربه زدن چکش! همین باعث می‌شه حرارت اضافی کمتر بشه و انرژی کمتری هدر بره.
یه دانشمند ارشد تو Vaire، مایک فرانک، این‌جوری توضیح داده: “دستگاه‌های فعلی انرژی رو یه بار مصرف می‌کنن و بعدش می‌ندازن دور. اما Ice River انرژی رو اینور و اونور می‌بره، می‌چرخه، مثل آونگ.” و یه خبرنگار به شوخی گفته این چیپ “بیشتر شبیه پاندوله تا چکش!” — که واقعاً هم مثال خوبیه.
هاناه ایرلی یکی از هم‌بنیان‌گذاران Vaire گفته دیدن Ice River واقعا اجرا می‌شه براش یه حس خاص داشته. خودش گفته: “همش روی کاغذ فقط می‌کشیدمش یا شبیه‌سازی می‌کردم، ولی حالا تو واقعیت داره کار می‌کنه!”
البته یه نکته مهم هم هست: هنوز اکثر دیتاسنترهای بزرگ دنیا — که بهشون میگن Hyperscalers (مثلاً شرکتایی که دیتاسنترهای غول‌پیکر دارن مثل گوگل و آمازون) — احتمال خیلی زیاد فعلاً سراغ این چیپ جدید نمیرن. چون این شرکت‌های بزرگ خودشون دنبال راه‌حل‌های خاص برای کم کردن مصرف انرژی هستن و احتمالاً هنوز از این تکنولوژی مطمئن نشدن یا با سیاست‌هاشون هماهنگ نیست.
برای اینکه سرعت رشد پروژه بیشتر بشه، Vaire پارسال (۲۰۲۴) یه نفر خفن به اسم اندرو اسلاس رو آورد به عنوان مدیر جدید تکنولوژی، که قبلاً توی شرکت Arm بوده و آینده‌پژوه معروفیه. و از طرف دیگه، وارد یه برنامه شتاب‌دهنده به اسم Silicon Catalyst UK هم شدن (این شتابدهنده‌ها کسایی هستن که به استارتاپ‌ها کمک مالی و مشاوره میدن تا سریع‌تر رشد کنن).
در کل این Ice River یه قدم باحاله برای آینده چیپ‌هایی که هم کارآمدترن هم دوستدار محیط‌زیست، چون مصرف برقشون خیلی کمتره. البته تا بخواد وارد دیتاسنترهای بزرگ بشه، یه کم راه مونده، ولی شروعش حسابی جالبه!
اگر دوست داری بیشتر درباره داستان‌های عجیب و غریب دنیای تکنولوژی بدونی، مثلاً اینکه یه سوپرکامپیوتر قراره آینده خونه‌هاتون رو گرم کنه، یا جهش بزرگ تو کامپیوترهای کوانتومی چه معنی‌هایی داره، همین الان سرچ کن و برات بخون!
منبع: +
