اگه خبرها رو دنبال کرده باشی، این روزها بحث داغی که همه درباره‌ش حرف می‌زنن، همین ماجرای هوش مصنوعی (AI) و کپی‌رایت هست. مخصوصاً، هفته‌ی پیش دو شرکت بزرگ توی تکنولوژی یعنی Anthropic و Meta (همون فیسبوک سابق) توی دادگاه حسابی موفق شدن و تونستن پرونده‌هایی رو که شاکیشون ناشران کتاب بودن و ادعا می‌کردن این شرکت‌ها کتاب‌های دارای کپی‌رایت رو بدون اجازه برای آموزش مدل‌های بزرگ زبانی‌شون استفاده کردن، به نفع خودشون جلو ببرن.
خب اول بذار بگم اصلاً مدل زبان بزرگ یا Large Language Model چیه: اینا همون مدل‌های پیشرفته‌ی هوش مصنوعی هستن که خودشون می‌تونن متن تولید کنن، جواب بدن و خلاصه یه جورایی مثل مغز دوم عمل می‌کنن.
تو این پرونده‌ها، سؤال اصلی این بود: آیا اگه یه شرکت هوش مصنوعی بیاد از کتاب‌های دارای حق نشر (کپی‌رایت) استفاده کنه و به مدلش آموزش بده، باید اول از نویسنده‌ها و ناشرا اجازه بگیره یا نه؟ خب، اینجا قاضی‌ها گفتن که صرف همین آموزش دادنه (یعنی دادن کتاب‌ها به مدل که یاد بگیره)، سر خودش نقض کپی‌رایت محسوب نمیشه. این تصمیم حسابی مهم بود، چون اولین باره دادگاه‌ها درباره این موضوع نظر دادن و مسیر رو واسه دعواهای بعدی باز می‌کنه.
ولی حواست باشه! این فقط اول قصه‌ست. دادگاه نگفته که شرکت‌ها کلاً آزاد شدن هرچی دلشون خواست بردارن؛ فقط گفته خودِ فرآیند آموزش (یعنی خوراک دادن داده‌های کپی‌رایت‌دار به مدل AI) به تنهایی نقض حق مؤلف نیست. حالا بحث اینجاست اگه خروجی مدل (یعنی همون متنی که AI بعداً تولید می‌کنه) مو به مو شبیه اثر اصلی باشه چی؟ اون موقع هنوز دادگاه‌ها باید تصمیم بگیرن. پس ماجرای اصلی و هیجانیش هنوز مونده!
در واقع، خیلی از ناشرا و نویسنده‌ها از همون اول، خودشون رو بازنده نمی‌بینن. خیلیاشون گفتن از نظر حقوقی، این تازه شروع دعواست و هیچ‌چی تموم نشده. اونا دارن روی بخش‌های دیگه پرونده تمرکز می‌کنن که مثلاً اگه خروجی مدل انگار داره خودِ کتاب رو کپی می‌کنه، اون موقع چطور.
یه نکته‌ی جالب تو احکام دادگاه این بود که به ناشرها گفتن فعلاً نمی‌تونن شرکت‌ها رو مجبور کنن که مثلاً مدل‌هاشون رو تغییر بدن یا آموزش رو متوقف کنن (به این کار تو دادگاه می‌گن injunction یا دستور توقف فوری). دادگاه گفت فعلاً تا مسئله‌ی اصلی حل نشده، این دستور لازم نیست.
یه نکته‌ی باحال اینه که حالا همه دارن به شدت منتظر تصمیم‌ها و دعاوی بعدی هستن. این دو حکم اول، یه جور حکم اولیه بودن که فقط بخش آموزش رو بررسی کردن، ولی احتمالاً تو آینده باید منتظر باشی دادگاه‌ها درباره خروجی مدل و بحث‌های دیگه هم نظر بدن.
در کل، این پرونده‌ها تازه شروع یه سری چالش جدید بین سازنده‌های هوش مصنوعی و ناشراست. کلی نویسنده و هنرمند هم هستن که دوست دارن بدونن آیا هوش مصنوعی اجازه داره با آثارشون مدل‌های بزرگ رو آموزش بده یا نه. خلاصه که ماجرا هنوز ادامه داره و قراره خیلی هیجان‌انگیز بشه!
(راستی—ادمینِ محترم یا دوست عزیز! اگه جایی تو متن این مقاله برات سوال فنی پیش اومد، بدون حتماً بهت توضیح می‌دم. مثلاً AI Copyright Lawsuit یعنی دعوای حقوقی بین شرکت‌های هوش مصنوعی و صاحبین آثار بر سر قانون کپی‌رایت.)
منبع: +
