اومدی یه خبر داغ و جالب برات تعریف کنم! یه روبات انسان‌نمای خیلی حرفه‌ای به اسم «آی-دا» (Ai-Da) اولین پرتره کاملاً هوش مصنوعی از شاه چارلز سوم رو طراحی کرده و اتفاقاً این تابلو رو توی اجلاس سازمان ملل تو ژنو، جلوی کلی آدم سرشناس نشون داده! اسم این اثر هنری رو هم گذاشته بودن «Algorithm King» یا همون «شاه الگوریتمی». یعنی کاملاً با هوش مصنوعی الگوریتمی کشیده شده.
حالا اصلاً این آی-دا کیه؟ آی-دا در واقع اولین روبات هنرمند فوق‌العاده واقعی دنیاست! یعنی از دور که نگاهش کنی، شاید تشخیص ندی غیرانسانیه. این روبات اصلاً سال ۲۰۱۹ توسط یه گالری‌دار خوش‌فکر به اسم «ایدن ملر» (Aidan Meller) ساخته شد. آی-دا ترکیب دوربین‌های وضوح بالا، هوش مصنوعی (Artificial Intelligence، که همون سیستم‌هایی هستن که می‌تونن مثل آدم فکر کنن و یاد بگیرن) و یک بازوی روباتیک رو داره که می‌تونه بکشه، نقاشی کنه، حتی تا حدودی مجسمه‌سازی کنه و البته با یه مدل زبانی پیشرفته هم با مردم گپ بزنه، یعنی بهش حرف بزنی جواب می‌ده!
جالب اینجاست که آی-دا قبلاً هم یک پرتره از ملکه فقید، الیزابت دوم کشیده بود که اسمش رو گذاشته بودن «Algorithm Queen». این نقاشیه رو دقیقاً برای جشن ۷۰ سالگی سلطنت ملکه (که بهش می‌گن Platinum Jubilee) ساخته بودن. آی-دا با این کارایی که می‌کنه، واقعاً داره سؤال مهمی رو وسط می‌کشه: اصلاً نقش هوش مصنوعی تو دنیای هنر و جامعه چی میشه؟ مثلاً هنرِ تولیدی توسط AI (Generative AI یعنی هوش مصنوعی‌ای که محتوا مثل متن، عکس یا حتی نقاشی خلق می‌کنه) قراره جای انسان رو بگیره یا فقط یه ابزار جدیده؟
حالا چرا خودشون شاه چارلز رو انتخاب کردن؟ ایدن ملر گفته چون چارلز همیشه علاقهٔ خاصی به هنر و همینطور دغدغه محیط زیست نشون داده. یعنی نماد تعادل بین سنت و نوآوریه؛ دقیقاً چیزی که آی-دا می‌خواد نشون بده: یه جایی وسطِ تکنولوژی و سنت! پرترهٔ شاه توسط دوربین‌های آی-دا تصویربرداری شده، بعد کلی الگوریتم هوش مصنوعی روش کار کرده و در آخرم بازوی روباتیک خودش با رنگ روغن زده روی بوم. یعنی تکنولوژی تا به این حد تو دل هنر اومده!
راستی توی اون رویداد سازمان ملل، آی-دا فقط این تابلو رو نمایش نداد؛ چند اثر دیگه هم داشت مثل یه تابلو باحال به اسم «AI God Polyptych» که باعث شد تو رسانه‌ها کلی سر و صدا راه بیفته و باز بحث داغ «هوش مصنوعی در هنر» رو سر زبونا بندازه.
یه نکته‌ی جالب دیگه: یکی از نقاشی‌های آی-دا امسال تو حراج مشهور ساتبیز (Sotheby’s، حراجی بزرگی که معمولاً قیمت‌های میلیونی داره) دقیقاً با قیمت ۱ میلیون دلار فروش رفته! با اینکه این فروش جنجالی بود، ولی هدف اصلی از این پروژه صرفاً پول درآوردن نبوده؛ هدفشون بیشتر چالش ذهنی درباره مرز بین خلاقیت انسانی و تولید ماشینیه.
ایدن ملر، که پشت ساخت این پروژه هست، از همون اول گفته هدف کار آی-دا اینه که مردم رو به فکر درباره آینده هنری و نگاه تکنولوژیک بندازه. نه اینکه هنرمندای انسانی رو حذف کنه! بیشتر می‌خوان فکر کنیم که “آینده خلاقیت و فرهنگ وقتی پای AI بیاد وسط چی میشه؟” اصلاً قراره هوش مصنوعی هم‌پا و هم‌دست انسان‌ها باشه یا یه چالش و رقیب جدی؟
جالبه بدونی حضور آی-دا تو اجلاس جهانی سازمان ملل (UN AI for Good Global Summit یعنی یه رویداد جهانی درباره اینکه چطور هوش مصنوعی می‌تونه به آموزش، سلامتی، محیط زیست یا حتی هنر کمک کنه) فقط درباره نقاشی نبود. اونجا کلی بحث داشتن که چطور میشه از AI تو زمینه‌های مختلف زندگی کمک گرفت و طبعاً تابلوی شاه چارلز نمایش ویژه‌ای داشت. هم رسانه‌ها حسابی پیگیر بودن، هم بازدیدکننده‌ها غافل‌گیر شدن.
خلاصه این قصه؛ حالا قصاوت با تو! بعضیا می‌گن اینجور کارا صرفاً جالبه یا حتی بیشتر یه جور شوآف هنریه؛ بعضیام معتقدن هوش مصنوعی واقعاً داره وارد قلمروی جدی هنر میشه. تو فکر می‌کنی اینجور نقاشیا واقعاً هنر حساب می‌شن، یا هنوز بشر یه چیز دیگه‌ست؟!
منبع: +
