خب بچه‌ها، یه خبر هیجان‌انگیز باستان‌شناسی داریم که فکر کنم کلی سوژه‌ی ناب توش پیدا میشه! یه سوت کوچیک و ساده پیدا کردن، اما پشت این کشف کلی داستان و تاریخ خوابیده! این سوت ۳۳۰۰ سالشه و توی یکی از پایتخت‌های باستانی مصر، یعنی اخِتاتن (که الان بهش امنه یا آمارنا می‌گن) کشف شده. جالبه بدونید که این شهر رو پدر توتانخامون، همون فرعون معروف، بنا کرده بود!
اصلاً قضیه چی بوده؟ این سوت رو که از استخون انگشت پای یه گاو درست شده، ظاهراً یکی از پلیس‌های اون دوره – بله، پلیس هم داشتن! – استفاده می‌کرده تا روی کارگرایی که داشتن برای ساخت آرامگاه سلطنتی زحمت می‌کشیدن، نظارت کنه. این اطلاعات رو پژوهشگران اعلام کردن و کلی هم بابتش هیجان‌زده بودن، چون تا حالا تو مصر باستان همچین سوتی از مواد استخون‌دار (یعنی Bone Whistle) پیدا نشده بود.
می‌پرسید این سوت چه ویژگی خاصی داشت؟ اندازه‌ش تقریباً ۶.۳ سانتی‌متر بوده، تهش جوریه که دقیقاً زیر لب راحت جا میشه تا فوت کنن توش و صدای سوت دربیاد. خودش یه سوراخ کوچیک حدود ۶ میلی‌متری هم داره که اون بخش کلیدیش واسه تولید صداست. دانشمندها برا اینکه مطمئن بشن کارکردش چی بوده، یه دونه از انگشت پای گاو نو برش ساختن؛ دیدن طراحی طبیعی استخون کاملاً برای این‌کار عالیه!
حالا بیاید کمی درباره اخِتاتن بگم: این شهر رو فرعون آخناتن ساخت تا عبادت خدای خورشید (آتون) رو بیشتر جا بندازه. کلاً اون موقع به بقیه خدایان مصر گفتن بی‌خیال! اما بعد از ۱۵ سال، با مرگ آخناتن، شهرم عملاً متروکه شد و بعدش هم توتانخامون دوباره همه خدایان رو به بازی برگردوند.
سوت، طبق کشف باستان‌شناس‌ها، توی روستای سنگی (Stone Village) پیدا شده. توجه کنید که نزدیک اینجا یه روستای دیگه هم بوده به اسم Workman’s Village که خیلی از کارگرا و خدمه‌ی کفن و دفن سلطنتی توش زندگی می‌کردن. بررسی‌ها نشون داده این منطقه کلی راه و جاده و سازه‌های خوش‌دسترسی داشته که برای نظارت و نگهبانی عالی بوده. جالبه که محقق‌ها فکر می‌کنن این نقطه‌ی خاص که سوت رو کشف کردن، یه جور ایستگاه بازرسی یا Checkpoint بوده – یعنی هرکی می‌خواست وارد یا خارج بشه، باید از اینجا رد می‌شده. پس نتیجه گرفتن احتمال زیاد سوت رو یه نگهبان یا پلیس استفاده می‌کرده.
راستی، پلیس‌های مصر اون دوران رو به اسم مدجای (medjay) می‌شناختن، یه جور سربازان نخبه و نیمه کوچ‌نشین بودن که از مناطق بیابانی اومده بودن و تو پادگان‌های مصر خدمت می‌کردن. تقریباً میشه گفت نیروهای ویژه اون زمان بودن!
یه نکته باحال دیگه اینه که نزدیک همون محل پیدا شدن سوت، مقبره رئیس پلیس شهر اخِتاتن یعنی “ماحو” کشف شده. توی دیوارنگاری‌های مقبره‌ش صحنه‌هایی هست که پلیس‌ها نگهبانی می‌دن یا حتی آدم‌هایی که پنهونی می‌خواستن وارد شهر بشن رو گرفتن! پس کاملاً منطقیه که این سوت دست پلیس‌ها بوده باشه برای دادن علامت یا کنترل ورود و خروج‌ها.
اگه فکر کردی این سوت فقط یه وسیله‌ی سرگرمی یا مثلاً مُهره‌ی بازی بوده، باید بگم که پژوهشگرها همه این فرضیه‌ها رو رد کردن. حتی یه نمونه مشابه تو فرهنگ اروپای دوران سنگی پیدا کردن اما این مدل مصری کاملاً خاص و اولین توی نوع خودش حساب میشه.
کلاً کلی تمرکز و تحقیق تو این سالا حول محور فرعون‌ها و مقبره‌های خفن‌شون بوده، اما این جور وسایل ساده نشون می‌ده زندگی روزمره مردم عادی اون زمان چقدر متفاوت و جالب بوده. جاهایی مثل آمارنا باعث شدن بفهمیم فقط زندگی شاه و درباری‌ها مهم نبوده؛ ملت عادی هم کلی نقش داشتن تو چرخوندن این تمدن بزرگ!
در آخر، دم کاشف‌ها و دانشمندها گرم که حتی از ساده‌ترین بخشای باستان‌شناسی (مثل یه استخون انگشت گاو!) سر در میارن و قصه‌های بزرگی رو برامون زنده می‌کنن!
منبع: +
