شگفتی‌های سیارک خطرناک: نمونه‌هایی از «بنو» گرد و خاکی حتی قدیمی‌تر از منظومه شمسی توش پیدا شد!

تا حالا شنیدی اصلاً یه تکه سنگ تو فضا باشه که تو دلش گرد و خاکی داره که از خود منظومه شمسی هم قدیمی‌تره؟ خب، دانشمندها همین تازگی‌ها روی نمونه‌هایی که از سیارک معروف «بنو» آوردن زمین، حسابی تحقیق کردن و کلی چیز عجیب کشف کردن. سیارک «بنو» یه سیارک نزدیک زمینِ که می‌گن کمی هم پُرخطره، ولی از اون مهم‌تر تو دلش چیزایی داره که می‌تونه کلی رمز و راز مربوط به قبل از تولد منظومه شمسی رو برامون فاش کنه!

ماجرای نمونه‌برداری از بنو با مأموریت فضایی ناسا به اسم OSIRIS-REx شروع شد؛ این همون سفینه‌ایه که تو سال ۲۰۲۰ رفت کنار این سیارک، خلاصه براش یه فرود کوتاه زد و یه تیکه از خاک و سنگ‌هاش رو برداشت. سال ۲۰۲۳ هم اون نمونه‌ها رو سالم آورد زمین. حالا دانشمندها از سراسر دنیا دارن روش مطالعه می‌کنن تا ببینن این سیارک چی تو چنته داره.

یکی از بمب‌ترین کشف‌ها اینه که توی خاک بنو، گرد و خاک‌هایی پیدا کردن که حتی از خود منظومه شمسی هم قدیمی‌تره! یعنی قبل از اینکه خورشید و سیارات ما اصلاً شکل بگیرن، این غبار که اسمش رو “stardust” یا همون گرد و غبار ستاره‌ای گذاشتن، تو فضا وجود داشته.

یعنی بنو مثل یه کپسول زمان می‌مونه که یادگاری از قدیماست. اصلاً دانشمندها می‌گن این چیزا به ما نشون می‌ده شرایط جهان قبل از اینکه منظومه شمسی درست بشه چجوری بوده. تازه! مواد آلی (مواد اورگانیک – یعنی چیزایی که پایه‌شون کربنه و توش می‌تونه نشونه‌هایی از “بذرهای حیات” باشه!) و یخ‌هایی که از فضای بین ستاره‌ای (interstellar space – یعنی فاصله بین ستاره‌ها و منظومه‌ها) اومدن هم تو همین نمونه‌ها مشاهده کردن.

اما داستان بنو فقط به همین شگفتی‌ها ختم نمی‌شه؛ بر اساس یکی از مقاله‌های جدید که تو ژورنال معتبر Nature Astronomy چاپ شده، اجداد یا همون سیارک اصلیِ بنو یه گذشته خشن داشته. یعنی فکر کن این سنگ تو نواحی خیلی دورتر از منظومه شمسی (مثلاً اون کنارای مشتری و زحل!) به وجود اومده بوده و بعد خورده به یه سیارک دیگه و تیکه‌پاره شده!

مواد اولیه‌ای که توی اجداد بنو بودن، از چندجای مختلف اومدن؛ از مناطق نزدیک خورشید، مناطق خیلی دورتر تو منظومه شمسی و حتی از فضای بین‌ستاره‌ای. دانشمندها با بررسی ایزوتوپ‌های (isotopes – یعنی نوع‌های مختلف یه عنصر که تعداد نوتروناشون با هم فرق داره) داخل گرد و خاک‌های بنو فهمیدن چه چیزایی از کجا اومده و با هم مخلوط شده.

یه نکته جالب دیگه اینه که بنو و ریگو (Ryugu)، یه سیارک دیگه که ژاپنی‌ها با مأموریت Hayabusa2 از روش نمونه گرفتن، احتمال زیاد از یه منطقه شبیه به هم تو اوایل منظومه شمسی درست شدن. یعنی والدین این سیارک‌ها کهن بودن و همشون مواد یخ‌زده و خاکی رو از مناطق خیلی دور جمع کردن. البته بنو تو جزئیات فرق داره؛ می‌گن مواد اولیه‌اش با آب، کلی واکنش نشون دادن و بیشتر از ۸۰٪ از مواد معدنیش آب‌داره!

واسه اینکه قضیه جالب‌تر شه، باید بدونی که کلی شواهد پیدا شده که میکرو شهاب‌سنگ‌ها یا همون micrometeorites (یعنی سنگای ریز ریز کوچولو که تو فضا می‌چرخن و با سرعت می‌خورن به سطح اجرام) مدام به بنو برخورد کردن و گودی‌های ریزی رو روی سطحش ایجاد کردن. حتی نشونه‌هایی از باد خورشیدی (solar wind – همون ذراتی که خورشید دائم به فضا پرت می‌کنه) هم تو نمونه‌ها پیدا کردن.

یه دانشمند می‌گه این تغییراتی که روی سطح بنو ایجاد شده، خیلی سریع‌تر از چیزی هست که فکرش رو می‌کردیم و بیشترش بخاطر همین برخوردهاست. هرچند بنو خودش میزبان زندگی نبوده، اما بررسی ترکیبات و موادش می‌تونه حسابی کمک کنه بفهمیم زندگی رو زمین چجوری شکل گرفته؛ چون سیارک‌ها مثل یه صندوق پستی از قدیم هستن، چیزایی از زمان‌های اولیه رو برا ما نگه داشتن.

آخر سر باید اینو بدونی، هر وقت یه سیارک مثل بنو خاکش به زمین می‌رسه، انگار کلید رمزگشایی تاریخ منظومه شمسی رو پیدا کردیم. دانشمندها با ذوق روی این نمونه‌ها کار می‌کنن تا رازهای شکل‌گیری زمین و حتی شاید ریشه‌های حیات رو کشف کنن.

منبع: +