خب دوستان، بذارید براتون ماجرای کشف یه نهنگ باستانی بامزه (اما خیلی هم بی‌رحم!) رو تعریف کنم که دانشمندها تازگی‌ها تو استرالیا پیدا کردن. داستانش جالب و باحاله و کلی نکته خفن داره که حتماً خوشتون میاد!
اسم این نهنگ تازه‌کشف‌شده Janjucetus dullardi ـه (جانجوستوس دولاردی). اول اسمش شاید یکم عجیب باشه، اما بذارین ساده بگم: این موجود در واقع یکی از فامیلای خیلی قدیمی «نهنگ‌های فیلترخور» امروزیه. فیلترخور یعنی مثل نهنگ آبی بزرگ که توی دهانش صفحه‌هایی شبیه شونه هست و ازشون واسه فیلترکردن موجودات ریز آب استفاده می‌کنه.
حالا این Janjucetus، اصلاً شبیه نهنگای امروزی با اون دهان گنده و عجیب‌شون نبود! بیشتر شبیه یه کوسه کوچولو بود که چشم‌های خیلی بزرگ داره و دندوناش به شدت تیز و بُرّان. دانشمندایی که این نهنگو بررسی کردن، میگن با وجود ظاهر بامزه و کوچیکش، اصلاً نمی‌شد بهش اعتماد کرد! حسابی شکارچی بوده و قربون صدقه هیچ آبزی‌ای نمی‌رفته!
کشف این نهنگ باحال از کجا شروع شد؟ ماجرا اینجوریه که سال ۲۰۱۹، یه مدیر مدرسه به اسم روس دولارد داشته تو ساحل «نیمه ماه» (Half Moon Bay) نزدیک ملبورن قدم می‌زده که یه دفعه به بخش‌هایی از جمجمه‌ی این نهنگ برمی‌خوره! یعنی کاملاً اتفاقی! بعدش بدون اینکه غرورش بگیره یا چیزی برای خودش برداره، فسیل رو به موزه ویکتوریا اهدا می‌کنه. کار خیلی خفنی انجام داده چون حالا دانشمندها تونستند تاریخچه‌ی بخشی از تکامل نهنگ‌ها رو پیدا کنن که تا حالا هیچکس ازش خبر نداشت.
البته، اسم این نهنگ هم به احترام روس دولارد روش گذاشتن. خلاصه روس حسابی مشهور شده و توی دنیای فسیل‌ها هم جا خوش کرده!
کمی درباره ویژگی‌هاش: Janjucetus زیاد بزرگ نبوده. طولش تقریباً ۲/۱ متر (حدود ۷ فوت) بوده و وقتی زنده بوده، حتی هنوز کاملاً بالغ نشده بوده – یه چیزی تو مایه‌های نوجوانی نهنگ بوده!
فسیلش توی لایه‌ای به اسم «Jan Juc Marl» پیدا شده — این جور لایه‌ها که سنگ‌ها و رسوبات میلیون‌های سال قبله، معمولاً فسیل‌های جالب رو تو خودشون قایم می‌کنن. سن این قسمت‌ها هم چیزی بین ۲۴ تا ۲۸ میلیون سال تخمین زده میشه. یعنی Janjucetus حدود ۲۶ میلیون سال پیش اطراف استرالیا توی آب‌های کم‌عمق زندگی می‌کرده، درست زمانی که کره زمین پر از جونورهای عجیب قریب بوده!
یک نکته جالب اینه که این کارای پژوهش با استفاده از عکاسی، اسکن‌های خیلی دقیق (بهشون میگن microCT scan که یعنی تصویربرداری با کلی جزئیات ریز) و بررسی دندون‌ها و ساختار گوش داخلی انجام شده. از اونجایی که دندون‌هاش ساییدگی خاصی نداشتن، فهمیدن این نهنگ کوچیک هنوز نوجوان بوده.
ضمناً این‌جوری نبوده که فقط یه دونه از این نهنگ‌ها پیدا شه! جنوب شرقی استرالیا انگار بهشت فسیل‌های نهنگه؛ حداقل دوتا گونه دیگه از فامیل همون Mammalodontids هم تو همین منطقه و همین لایه‌ها پیدا شدن. (Mammalodontids یعنی یه گروه از نهنگ‌های کوچیک و دندون‌دار که مدت زیادی پیش زندگی می‌کردن!) دانشمندها هم میگن احتمالاً کلی چیز عجیب غریب دیگه هم تو همین منطقه پیدا خواهد شد.
رئیس تیم تحقیق، آقای Ruairidh Duncan — که دانشجوی دکترای دیرینه‌شناسی (دیرینه‌شناسی یعنی علم مطالعه موجودات قدیمی و فسیل‌شده!) هست — میگه: «عملاً با یه نهنگ کوچولو طرفیم که چشم‌های گنده و دهنش پر از دندون‌های تیز برشیه. تصویر کنین یه نسخه کوسه‌ای از نهنگای مدرن رو؛ هم کوچیک و هم به ظاهر خوشگل، اما عمراً بی‌خطر!»
خلاصه اینکه این کشف هم دنیای فسیل‌ها رو هیجان‌زده کرده هم ما رو و یادتون نره که ممکنه بزرگترین کشف علمی دقیقاً وسط قدم زدن کنار ساحل دم خونه‌تون انتظارتون رو بکشه! جاتون خالی نبودین!
— راستی اگه به داستان‌های دیگه درباره نهنگ‌ها علاقه دارین، جالبه بدونین که قبلاً یه قبرستون نهنگ باستانی زیر یخچال‌های روسیه هم پیدا شده یا حتی نهنگی بودن توی مصر باستان که رو اسم خدای مرگ گذاشتن! علم واقعاً پر از سورپرایزه، نه؟
منبع: +
