اگه برات سوال بوده که بین همه‌ی حیونا، کدومی یه گوش تیز و عجیب دارن، این مقاله کاملاً برا خودته! بیاین با هم یه سر بزنیم به دنیای گوشای خاص و رکوردشکن.
اول بریم سراغ یه داستان خفن: یه خفاش داره تو تاریکی شب بال می‌زنه و با فرکانسای خیلی بالا (یعنی اون صدای خیلی تیز که حتی ما آدما نمی‌شنویم!) صدا درمیاره. بعد منتظره موج برگشتی این صدا رو بشنوه تا بفهمه اطرافش چه خبره. این کار رو بهش می‌گن اکولوکیشن، یعنی اینکه با صدای خودت محیط رو مثل سونار نقشه‌برداری کنی!
اما جالب اینجاست که اکثر حیونا اصلاً این صداهای خیلی تیز خفاش رو نمی‌شنون. ولی یه موجود کوچولوی عجیب به اسم موم غبغب‌دار بزرگ (Greater Wax Moth) می‌تونه صداهایی تا ۳۰۰ کیلوهرتز رو بشنوه، یعنی حدود ۱۵ برابر بالاتر از چیزی که گوش آدما جواب میده! این قابلیت باعث میشه که وقتی خفاشای شکارچی بهش نزدیک میشن، بتونه از خطر در بره.
حالا کلاً اینکه بگیم بهترین شنوایی مال کیه، یه کم سخته. چون شنوایی فقط این نیست که کی بلنده رو می‌شنوه! یه سری فاکتور مهم دارن: مثل حساسیت (یعنی صداهایی با شدت خیلی کم رو بشنوی)، تشخیص بین صداهای شبیه به هم، یا حتی اینکه صدا از کدوم جهت اومده رو بفهمی. پس با این حساب هر حیونی تو یه چیزی قوی‌تره.
جغدها رو که می‌شناسین؟ بیاید در مورد صداشون بگم: این جغد انباری‌ها (Barn Owl) یه سیستم شنوایی معرکه دارن، مخصوص شکار شب. کل سیستم شنواییشون جوری طراحی شده که اون بچه موش زیر برگا یا برف صدایی کوچولو بده، فوری پیداش کنن! پرهای صورتشون به شکل یه بشقاب ماهواره‌ایه، که صداها رو مثل قیف می‌فرسته سمت گوش‌هاشون. جالب‌تر اینکه گوش چپ و راستشون هم‌سطح نیست، یکی بالاتره یکی پایین‌تر! این‌طوری صدا تو زمانای مختلف به گوشاشون می‌رسه و برای تعیین دقیق محل شکار عالیه.
حالا بریم زیر آب: دلفین‌ها و خفاش‌ها با اینکه یکی تو آبه یکی تو هوا، هر دو از اکولوکیشن استفاده می‌کنن. یعنی واقعاً با صدا، دوروبرشون رو “می‌بینن”! مغز این دوتا موجود برای پردازش شنیداری فوق‌العاده بزرگه، دقیقاً مثل اینکه تو مغز ما کلی فضا برای تصویرسازی دیداری هست. دلفین‌ها حتی عصب شنواییشون دو سه برابر ضخیم‌تر از خیلی پستاندارای خشکیه!
نکته باحال دیگه: دلفینا با سوراخ گوش خیلی ریز دارن و اصلاً مثل ما یا خفاشا از گوش بیرونی استفاده نمی‌کنن. صدا از طریق چربی‌های کنار فک‌شون منتقل میشه! (اینو دقت کن: این قضیه برای شنیدن تو آب خیلی جواب میده). تازه، دلفینا و خفاشا یه مکانیسم ویژه دارن تو گوششون که خودشون رو از صدای بلند جیغ خودشون کر نکنن! یعنی یه جور کاهش نویز مخصوص خودشون دارن.
حالا یه گروه رو اصلاً کسی بهش توجه نمی‌کنه ولی قهرمان واقعی ان: پستاندارای باله‌دار بهشون می‌گن pinnipeds یعنی خوک آبی‌ها، شیر دریایی‌ها و والروس‌ها. اونا باید هم تو آب بشنون، هم رو خشکی – کاری که واقعاً مغز آدم سوت می‌کشه ازش! تصور کن مارو سر زیر آب کنی، تقریباً کر میشیم. چون گوش ما برای شنیدن تو هوا ساخته شده، نه تو آب.
ولی این خوک‌های آبی یه تکنیک فوق‌العاده دارن: موقع شنا فضای داخل گوش میانی‌شون رو با خون پر می‌کنن (یعنی اون فضای خالی بین استخون گوش و گوش میانی!). اینجوری صدای زیر آب رو بدون اعوجاج حس می‌کنن. وقتی برمی‌گردن رو خشکی، اون جای خالی دوباره با هوا پر میشه تا مثل ما آدما راحت صداهای هوایی رو بشنون. باحال نیست؟! حتی دیدن بعضیاشون از یه کیلومتری صدای برف زیر پای یه نفر رو می‌شنون!
پس جوابِ اینکه “کدوم حیون بهترین گوش رو داره؟” واقعاً بستگی داره که دنبال شنیدن چی باشیم: بالاترین فرکانس؟ تشخیص جهت صدا؟ امکان شنیدن تو آب و خشکی؟ ولی چیزی که مسلمه اینه که طبیعت کلی گوش خفن و عجیب ساخته که هرکدوم تو شرایط خودشون بی‌رقیبن!
راستی، تو دنیای حیونا بقیه حواس هم رکورددارن: مثلا حس بویایی یا بینایی! دوست داشتی اونارو هم یه روز برات تعریف می‌کنم 😉
منبع: +
