آفازی چیه؟ خلاصه بخوام بگم، آفازی یه اختلال زبانیه که باعث میشه آدم نتونه درست حرف بزنه، گوش کنه، بخونه، بنویسه یا حتی از اشاره‌ها استفاده کنه. حالا این مشکل واسه کسایی که فقط یه زبون بلدن (مثلاً فارسی‌زبان کامل) خودش کلی دردسره، اما اگه طرف دوزبانه یا چندزبانه باشه، یعنی تو یه جامعه‌ی پر از زبانای مختلف زندگی کنه، قضیه یه مرحله سخت‌تر میشه!
چرا؟ چون هر زبونی ویژگی‌های خاص خودشو داره و وقتی آدم چندتا زبون بلده، مغزش یه جور دیگه با زبان کار میکنه. حتی درمان‌هایی که هست، معمولاً واسه یه زبون خاص طراحی شدن و آدمای متخصصش هم گاهی نمی‌تونن راحت با همه زبون‌ها کار کنن. یعنی مثلاً دکتر یه چیزی رو تو انگلیسی بلده، ولی فارسی یا عربی رو نمی‌دونه، خب این مشکل ایجاد میکنه.
تو سال‌های اخیر اومدن درمان‌های سنتی که بیشتر رفتاری بودن (یعنی تمرینای گفتاری و زبانی و این‌جور چیزا)، رو دادن کنار و دارن به سمت روش‌های نو و خفن‌تر میرن. مثلاً یکی از راه‌حل‌های جدید، استفاده از هوش مصنوعی پیشرفته‌ست. هوش مصنوعی یعنی همون AI که خودش می‌تونه تصمیم بگیره و یاد بگیره، مثل وقتی چت‌بات‌ها به زبان‌های مختلف جواب میدن! حالا فکر کن این هوش مصنوعی رو بذارن رو گوشی و باهاش به کسایی که آفازی دارن کمک کنن تا زبون مورد علاقشون رو تمرین کنن و بهتر ارتباط بگیرن.
یه توصیه مهم که تو این حوزه مد شده اینه که درمان رو شخصی‌سازی کنن. یعنی چی؟ یعنی مثلاً اگه طرف خودش دوست داره عربی حرف بزنه یا فارسی، درمانگر باید رو همون زبون کار کنه نه اینکه همه رو مجبور کنن فقط انگلیسی تمرین کنن. اینجوری حس راحتی بیشتری دارن و درمان هم موثرتر میشه.
یه موضوع جالب دیگه اینه که فقط از زبون حرفی استفاده نکنیم—بیایم سراغ راه‌های غیرکلامی مثل حرکت دست، چهره، یا حتی روش‌هایی که روی مغز اثر دارن، یعنی مثلا تحریک عصبی یا تمرین‌هایی واسه مغز (به اینا میگن modulations یا مدولاسیون‌های نوروبیولوژیکی یعنی دستکاری و تحریک مغز با روش‌های علمی). یه خوبی این راه‌ها اینه که تقریباً واسه همه جواب میده و زبون خاصی روش تاثیر نداره.
از طرف دیگه، الان تو دنیا دارن رو ابزارای دیجیتال خیلی سرمایه‌گذاری میکنن—یعنی نرم‌افزارهایی که با هوش مصنوعی و چندزبانه کار میکنن و روی گوشی هم نصب میشن. اینا مخصوصاً برای آدمای دوزبانه یا چندزبانه خیلی به درد بخوره چون هر موقع بخوان به درمانشون ادامه بدن، نیازی نیست برن پیش متخصص زبان همون شهر، راحت تو خونه میتونن تمرین کنن.
حالا یه نکته مهم که نباید فراموش شه: همه‌ی این پیشرفت‌ها باید از لحاظ اخلاقی هم بررسي شن. مثلاً باید مطمئن بشیم که سیستم‌ها به سنت، فرهنگ، و خصوصیات هر کسی احترام می‌ذارن (مثلاً cultural responsiveness یعنی درمانگر/ابزار، آدم رو با همه سیستم ارزشی و فرهنگی‌ش می‌پذیره)، متخصص‌ها آماده‌ان با تنوع زبانی کار کنن، و اطلاعات خصوصی بیمار هم محافظت میشه.
در کل، مقاله به این نتیجه می‌رسه که اگه بخوایم درمان آفازی رو برای همه مفید و عادلانه کنیم—مخصوصا تو جامعه‌های مختلف و چندزبانه—باید هم نوآوری بیاریم (مثلاً نرم‌افزارا و هوش مصنوعی)، هم درمان‌ها رو شخصی‌سازی کنیم و به فرهنگ هر کس احترام بذاریم. اینجوری میشه امید داشت آدمای بیشتری از درمان جواب بگیرن و زندگی بهتری داشته باشن.
منبع: +
