دوست داری بدونی چه آدمای خفنی تو روان‌شناسی دنیا جایزه دستاورد مادام‌العمر گرفتن؟ پس این مقاله رو از دست نده! انجمن علمی روان‌شناسی (APS) هر سال چند تا جایزه خیلی مهم به دانشمندای تاثیرگذار میده و قراره ۲۰۲۶ هم کلی غافلگیری داشته باشیم.
امسال ۱۲ تا روان‌شناس حرفه‌ای تو حوزه‌های مختلف مثل علوم اعصاب بالینی، سلامت روان، بررسی تعصب‌های نژادی و … از APS جایزه گرفتن. اونا تو همایش بزرگ سالیانه APS که سال ۲۰۲۶ تو بارسلون اسپانیا برگزار میشه، رسمی جایزه‌هاشون رو می‌گیرن. (اگه دوست داری بدونی APS یعنی چی؟ خلاصه بگم: یه انجمن جهانی بسیار معتبر تو علم روان‌شناسی هست.)
چهار جایزه اصلی امسال این‌ها بودن:
۱. جایزه جیمز مک‌کین کتل (James McKeen Cattell Fellow Award)
این جایزه مربوط میشه به پژوهشگران حرفه‌ای که عمری رو وقف تحقیق در روان‌شناسی کاربردی کردن. امسال این دوتا برنده داشت:
-
تونی سی آنتونوچی (از دانشگاه میشیگان): متخصص مشهوری تو رشد روانی طول عمر هست. تحقیقاش نشون داده آدمایی که روابط اجتماعی قوی دارن، هم روحیه بهتری دارن، هم از نظر جسمی سالم‌ترن و حتی بیشتر عمر می‌کنن! آنتونوچی با همکاری رابرت کان یه مدل به اسم “Convoy Model” داده که خیلی ازش تو تحقیقات استفاده میشه و basically میگه آدم‌ها در طول زندگی یک گروه حمایتی اجتماعی دور خودشون دارن که بهشون حسابی کمک می‌کنه. بازم یه اصطلاح: مدل Convoy یعنی یه نگاه یکپارچه به اینکه چطور روابط نزدیک آدم‌ها تو طول عمرشون شکل می‌گیره.
-
ویلیام جی. یاکونو (دانشگاه مینه‌سوتا): پیشگام مطالعات عصب-رفتاری مشکلات روانی. حتما اصطلاح اندوفنوتایپ به گوشت خورده؟ اگه نه: یعنی یه ویژگی ارث‌پذیر که احتمال بیماری رو بالا می‌بره. یاکونو نشون داده بسیاری از مشکلات روانی (مثلاً اسکزوفرنی) قبل از شروع بیماری تو ژن افراد دیده میشه و با همین تحقیق‌ها یه عالمه مسیر برای درمان باز کرده. تازه معروف‌ترین متخصص تست دروغ‌سنجی (پلی‌گراف) تو دنیاست و نشون داده این تست‌ها خیلی وقتا به نفع آدمای بی‌گناه نیست.
۲. جایزه جیمز اس. جکسون برای دستاورد تاثیرگذار (APS James S. Jackson Lifetime Achievement Award)
این جایزه مخصوص کساییه که درک ما رو از گروه‌های نژادی و اقلیت‌ها بالا بردن یا کمک کردن فهم بهتری از مزایای تنوع و برابری داشته باشیم. دو برنده امسال:
-
جنیفر ال. ایبرهارت (دانشگاه استنفورد): درباره تعصبات نژادی تحقیق می‌کنه. مثلاً نشون داده تو آمریکا آدم‌ها ناخودآگاه چقدر سریع چهره افراد سیاه‌پوست رو با جرم گره می‌زنن (این میشه ضمیر ناخودآگاه یا implicit bias). حتی استفاده از تصویرسازی مغزی (تصویربرداری مغزی) نشون داده که بخشی از مغز موقع دیدن چهره سیاه‌پوست‌ها کمتر فعال میشه. نکته جالب: تحقیقاتش تاثیرش تو نهادهای پلیس هم داشته تا رفتار با اقلیت‌ها بهتر بشه.
-
دایان ال. هیوز (دانشگاه نیویورک): بهترین متخصص جهان تو موضوع “اجتماعی‌سازی نژادی”ه. یعنی چی؟ یعنی اینکه خانواده‌ها چطور درباره نژاد و تبعیض‌های نژادی با بچه‌هاشون صحبت می‌کنن. “آماده‌سازی برای تعصب” یکی از ایده‌هاشه: یعنی والدینی که بچه‌هاشون رو به خوبی برای روبرو شدن با تبعیض آماده می‌کنن، اون بچه‌ها راحت‌تر با مشکلات کنار میان.
۳. جایزه ویلیام جیمز (William James Fellow Award)
این جایزه رو به دانشمندایی میدن که عمرشون رو وقف رشد علمی روان‌شناسی کردن. امسال سه برنده داشت:
-
دیانا ام. بارچ (دانشگاه واشنگتن در سنت لوئیس): یکی از شاخای علوم اعصاب شناختی بالینیه و مطالعاتش روی اسکیزوفرنی (همون شیزوفرنی) نشون داده این بیماران دقیقا چه نوع مشکل‌هایی تو کنترل شناخت دارن و همین مسیر درمانشون رو بهتر کرده. کمک دیگه‌ی بارچ؟ راه‌هایی داره بررسی می‌کنه که چطور میشه کودکان خردسال مبتلا به افسردگی رو شناسایی و درمان کرد.
-
داچر کلتنر (دانشگاه کالیفرنیا، برکلی): استاد احساسات انسان! مثلا نشون داده حس‌هایی مثل شگفتی (awe)، همدلی و خجالت چطور دیدگاه و داوری‌های اخلاقی ما رو تغییر میده. از کارای باحال دیگه‌ش بررسی تاثیر قدرت و جایگاه اجتماعی بر رفتار و احساساته. تحقیقاتش نشون داده قدرت بالا گاهی باعث کم شدن همدلی و دلسوزی آدم‌ها میشه!
-
برندا ان. میجر (دانشگاه کالیفرنیا، سانتا باربارا): تحقیقاتش نگاه ما به “انگ اجتماعی” رو عوض کرد؛ مثلا بررسی می‌کنه آدم‌هایی که مورد تبعیض قرار می‌گیرن چطور با وجود فشار روانی زیاد، روان مقاومی نشون میدن. اتفاقا نشون داده که حتی پروژه‌های ایجاد تنوع گاهی ممکنه باعث بشه سوگیری‌ها دیرتر شناسایی شن.
۴. جایزه استاد راهنما (Mentor Award)
این جایزه رو به کسانی میدن که در هدایت و آموزش و رشد نسل جدید روان‌شناس‌ها خیلی تاثیرگذار بودن. امسال پنج برنده داشت:
-
جان اف. دوویدیو (دانشگاه ییل): معروف به پژوهش‌های تعصب پنهان (Aversive Racism یعنی نوعی از تبعیض که افراد خودشون رو تبعیض‌آمیز نمی‌دونن، ولی رفتارهاشون همچنان تبعیض‌آمیزه). جان از اون استاداست که به شاگرداش همیشه کمک کرده، مخصوصا به کسایی که از اقلیت‌ها یا کشورهای مختلف بودن.
-
کتی هرش-پیسک (دانشگاه تمپل): متخصص کودک و یادگیری زودهنگام. دانشجوهاش میگن همیشه تشویقشون می‌کنه بزرگ فکر کنن و ایده‌هاشونو واضح به همه توضیح بدن. برخلاف خیلی استادا خودش تو کارای سخت آزمایشگاه هم شریک میشه.
-
مارسی لوبل (دانشگاه استونی بروک): محور پژوهش‌هاش سلامت تولید مثل و استرس حاملگیه. به دانشجوهاش استقلال و همکاری یاد میده و محیط آزمایشگاهش پر از تنوع فرهنگی و جنسیتی و سنی هست. تاکیدش اینه که فکر انتقادی و خلاقیت اهمیت داره.
-
پائول فن لنگه (دانشگاه آمستردام): معروف به تحقیقاتش تو حوزه اعتماد و همکاری انسان‌هاست. شاگردای سابقش هنوز با خودش همکاری می‌کنن و بهش افتخار می‌کنن که نه تنها در تولید علم کمکشون کرده، بلکه مسیر حرفه‌ای‌شون رو هم هموار کرده. حتی با یکی از شاگرداش یه کتاب درباره نوشتن مقاله علمی نوشته!
-
جان آر. وایز (دانشگاه هاروارد): معروف به تحقیقاتش درباره درمان سلامت روان کودک و نوجوان. نکته جالب اینکه شاگرداش رو همیشه به شکل “خانواده لاب” صدا می‌کنه و بعد از فارغ‌التحصیلی هم باهاشون همکاریش ادامه داره. خودش راه شبکه‌سازی حرفه‌ای و فرصت‌سازی رو به شاگرداش نشون میده.
و تازه جایزه جنت تیلور اسپنس هم هست که به جوانای نوآور میدن، اما درباره جزئیاتش تو مراسم ۲۰۲۶ میشه بیشتر شنید.
خلاصه، این آدم‌ها نه تنها با تحقیقای فوق‌العاده‌شون، بلکه با آموزش و رشد نسل جدید روان‌شناس‌ها دنیا رو تغییر دادن. خیلیاشون موضوعات مهمی مثل سلامت روان، تعصب نژادی، اعتماد اجتماعی، و ارتقای کیفیت زندگی رو مدام زیر ذره‌بین داشتن و نتایجشون عملی هم شده. اگر دوست داری بیشتر بخونی، یه سر به سایت APS بزن یا ویدئوهای مراسم قبلی رو ببین!
منبع: +
