خب اینو داشته باش: یه گروه از دانشمندای استنفورد اومدن کشف کردن که جلبک‌های تک‌سلولی قطب شمال (بهشون میگن دیاتوم‌ها؛ یعنی یه جور جلبک که یه پوسته شیشه‌ای‌مانند دورشونه!) حتی توی دمای وحشتناک منفی ۱۵ درجه سانتی‌گراد – یعنی از این سردتر دیگه نداریم – نه‌تنها زنده‌ان، بلکه فعالانه راه میرن! 😲 این پایین‌ترین دمایی هست که تا حالا حرکت توی یک سلول پیچیده (یعنی سلول‌هایی که هسته دارن، بهشون میگن یوکاریوت) ثبت شده و رکورد زده!
تا قبل از این، همه فکر میکردن این جلبک‌ها وقتی یخ میزنن، دیگه میرن تو حالت خواب زمستونی، غیرفعال میشن و کاری نمیکنن. اما حالا مشخص شده اصلاً این‌طوریام نیست! داستان از اینجا شروع شد که محقق‌ها توی یه سفر ۴۵ روزه با کشتی تحقیقاتی به اسم سیکولیاک توی دریای چوچی (یکی از مناطق قطب شمال) رفتن و از ۱۲ نقطه مختلف، نمونه یخ ور داشتن. نمونه‌ها رو با میکروسکوپ‌هایی که خودشون طراحی کرده بودن بررسی کردن و باورنکردنی بود که این جلبک‌ها مث اسکیت‌باز، رو یخ سر میخوردن و حرکت میکردن!
یکی از محقق‌ها به اسم چینگ ژانگ که رفته بود قطب برای نمونه برداری، میگفت: “واقعاً میشه حرکت کردنشون رو دید، انگار دارن روی یخ می‌رقصن!” این حرکتشون فقط هم تا دمای منفی ۱۵ درجه ادامه داشت، پایین‌ترش دیگه خبری نبود.
حالا جالبیش اینجاست که این حرکت با یه ترفند عجیب انجام میشه: این جلبک‌ها خودشون یه جور ماده لیز و چسبناک ترشح میکنن – یه چیزی شبیه لعاب حلزون! این ماده به یخ میچسبه، بعد جلبک مثل اینکه یه طناب بندازه و بکشه، خودش رو جلو میبره! بهش میگن مکانیسم طناب و وینچ (winch که همون دستگاه کشنده طناب توی بندرهاست). جالب‌تر اینه که این حرکت عجیب با دو تا پروتئین مهم به اسم اکتین و میوزین انجام میشه – همونا که عضلات بدن ما رو هم جمع و باز میکنن.
سوال پیش میاد که این سیستم چطور توی اون دمای یخبندان کار میکنه؟ همه چی یخه، اما ظاهراً پروتئین‌ها و پلیمرها (اصطلاح علمی برای ملکول‌های دراز و بزرگ) طوری طراحی شدن که حتی توی این سرما هم منعطف و قوی بمونن! محقق‌ها الان دارن دنبال جواب همین سوال میرن.
یه نکته خفن دیگه اینه که این جلبک‌های قطبی، وقتی رو یخ‌های شمالی رو نگاه میکنی سرتاسرش سفیده، ولی زیرشون یه دنیای سبز پررنگِ زنده‌ست! این جلبک‌ها خیلی خیلی بیشتر از چیزی که قبلاً فکر می‌کردیم اون زیر فعالیت دارن و احتمالاً سهم بزرگی تو زنجیره غذایی مریخی قطب شمال دارن – یعنی از میکروب‌ها تا ماهی‌ها و حتی مدیران بالای زنجیره، مثل خرس‌های قطبی، بهشون وابستن.
حتی یه ایده باحال هم مطرح شده که شاید این دنباله‌های لیز جلبک‌ها، مثل یه نقطه شروع برای تشکیل بلورهای جدید یخ عمل کنه – همونطور که صدف‌ها به دور یه دونه شن مروارید درست میکنن!
اما این کشف فقط واسه جالب بودنش نیست؛ اهمیت خیلی بیشتری داره. یکی از دانشمندها صریح گفت: “واقعاً اینا بخش خیلی بزرگی از کل زیست شبکه و غذایی زیر یخ رو کنترل میکنن. اگر فعالیت این جلبک‌ها نباشه، همه چی به هم میریزه.”
یه نگرانی جدی هم مطرح شد: با شرایط فعلی تغییرات اقلیمی و بودجه‌های پژوهشی که روزبه‌روز کمتر میشه، احتمالاً تو ۲۵ تا ۳۰ سال آینده دیگه یخی برای این تحقیقات باقی نمونه! 😞 و اگه زیرساخت و پول نباشه، این دست کشف‌ها هم تموم میشه.
این مطالعه تو مجله علمی Proceedings of the National Academy of Sciences چاپ شده و واقعاً فهم ما از زندگی تو شرایط شدید رو کلی تغییر داده. خلاصه که دفعه بعدی که به یه تیکه یخ نگاه کردی، بدون که شاید همین زیرش، جلبکای کوچولو دارن باحال‌ترین اسکیت عمرشونو میرن! 🧊🌱
منبع: +
