خب بذارین یه چیزی رو از همون اول صاف و ساده بگم: الان هوش مصنوعی (همون AI که زیاد می‌شنوین، یعنی ماشین‌هایی که می‌تونن مثل آدم فکر و تصمیم بگیرن) داره وارد دنیای طب سنتی میشه! طب سنتی هم همون طب گیاهی و درمان‌های قدیمی خودمونه که مثلاً تو ایران، چین (که بهش می‌گن Traditional Chinese Medicine یا TCM)، هند (معروف به Ayurveda) و تایلند (TTM) پیدا میشه.
حالا شاید بپرسین این دوتا اصلاً چه ربطی به هم دارن؟ قشنگ معلومه دنیای دیجیتال و هوش مصنوعی با اون کتاب‌ها و نسخه‌های قدیمی گیاهی خیلی فاصله داره. ولی جالبه بدونین که امروزه دارن این دنیای قدیم و جدید رو کنار هم میارن تا درمان‌ها بهتر و شخصی‌تر باشن!
چی شد که این فاز رو گرفتن؟ یه عده دانشمند و پژوهشگر نشستن از ۲۰۱۷ تا الان (یعنی حتی تا ۲۰۲۵ رو هم بررسی کردن!) حسابی مقاله و تحقیق تو سایت‌های معتبری مثل PubMed و Scopus و Google Scholar رو زیر و رو کردن و دیدن کلی کار خفن با هوش مصنوعی تو طب سنتی انجام شده.
حالا این هوش مصنوعی چی کارها می‌تونه بکنه؟
-
تشخیص الگوهای بیماری: مثلاً هوش مصنوعی با یادگیری ماشینی (Machine Learning یا ML یعنی ماشینی که از دیتا درس می‌گیره و خودش رو باهاش هماهنگ می‌کنه) می‌تونه الگوهای بیماری رو تو طب سنتی پیدا کنه «یعنی می‌گه مثلاً فلان ترکیب علائم نشون می‌ده این مشکل رو داری».
-
شخصی‌سازی درمان‌ها: با وصل کردن اطلاعات مختلف از آدم‌ها (حتی نتایج آزمایش یا سبک زندگی)، مدل‌های هوش مصنوعی دارن کمک می‌کنن نسخه‌های دقیق‌تر برای هر فرد تجویز بشه.
-
حفظ و دیجیتالی کردن دانش طب سنتی: یعنی کلی از اون اطلاعات رو که فقط تو کتاب‌های قدیمی و دفترچه‌های نایاب بود، دارن به شکل داده تبدیل می‌کنن که گم نشه و همه بتونن آنلاین بهش دسترسی داشته باشن.
-
پزشکی از راه دور (Telemedicine): همین پزشکی از راه دوره که مثلاً آنلاین ویدیوکال میری پیش دکتر. هوش مصنوعی اینجا هم کمک می‌کنه تا طب سنتی به صورت آنلاین هم ارائه بشه، مخصوصاً واسه آدم‌هایی که تو شهرهای کوچیک یا مناطق دور هستن.
-
بررسی ایمنی و اثر گیاهان دارویی با کمک AI: یعنی هوش مصنوعی می‌تونه ترکیبات گیاهان رو آنالیز کنه و بگه آیا این داروها واقعا بی‌خطر و موثر هستن یا نه.
اما یه نکته: همه چیز به این قشنگی و راحتی هم نیست!
چالش‌ها و مشکلات چیه؟
-
داده‌ها و شواهد کم و پراکنده‌ان، هر کشوری طب سنتی خودش رو داره و کلی تعریف و لغت مخصوص خودش («Ontology» یعنی چی؟ یعنی اینکه هر کشوری شاید یه معنی خاص برای علائم یا بیماری بذاره و وقتی می‌خوایم هوش مصنوعی رو آموزش بدیم دیگه یجورایی همه چیز قاطی پاطی میشه).
-
دیتاست‌ها کوچیک و بعضاً ناقصن، یعنی داده کافی برای اینکه AI درست یاد بگیره نداریم.
-
قوانین و نهادهای نظارتی (Regulatory bodies یعنی همون سازمان‌هایی که باید مواظب باشن همه چی درست باشه) هنوز خیلی تو این بخش فعال نیستن و معلوم نیست چه کسی باید چه چیزی رو تایید کنه.
-
خیلی مواقع فقط توی آزمایشگاه یا به طور محدود تست شده و اصلاً معلوم نیست توی دنیای واقعی هم جواب بده یا نه!
پس چی لازم داریم تا این وصل شدن دنیای سنتی و هوش مصنوعی واقعا کار کنه؟
۱. باید داده‌های جامع، دقیق و فرهنگ‌محور (یعنی متناسب با هر کشور و فرهنگ) جمع کنیم تا هوش مصنوعی قشنگ بفهمه هر درمان یا علامت یعنی چی.
۲. استانداردسازی داده‌ها، توضیحات و روش‌ها مهمه تا همه بفهمن منظور از «سردی معده» یا «آتش در بدن» چیه!
۳. نیاز به آزمایش‌های جدی و واقعی روی آدم‌های مختلف داریم تا مطمئن بشن این مدل‌ها درست کار می‌کنن.
۴. قوانین و نظارت هم باید واضح باشه تا سواستفاده نشه و مردم مطمئن باشن درمان جدیدشون امن و درست انجام میشه.
خلاصه که هوش مصنوعی می‌تونه طب سنتی رو ارتقا بده، آموزش و تحقیقاتش رو پیشرفته‌تر کنه، و حتی ابزارهایی بسازه که پزشکی سنتی رو به سبک مدرن برسونه. ولی برای این کار باید هم خوب برنامه‌ریزی بشه و هم به اخلاق و نیازهای فرهنگی مردم توجه بشه. درست مثل این که یه پلی بسازیم بین عقل قدیم و تکنولوژی جدید!
منبع: +
