اگه اهل گشت و گذار تو موضوعات عجیب و قشنگ طبیعت باشی، احتمالاً اسم دریاچه‌های صورتی استرالیا به گوشت خورده. این دریاچه‌ها واقعاً خاص و متفاوتن و خب، تو غرب استرالیا هم بیشترشون پیدا میشن. مثلاً Lake Hillier یا همون دریاچه هیلیر، یا Pink Lake یعنی «دریاچه صورتی» که خودش اسم بامزه و منحصر به فردیه.
📍 جای دقیق این دریاچه‌ها هم بخوای بدونی: در غرب استرالیا، مثلاً هماهنگیشون یا لوکیشن دقیقش رو تو گوگل مپ بزنی (-34.094871, 123.202770) میتونی ببینی!
حالا چرا این دریاچه‌ها صورتی‌ان؟ چرا آب تو ذهن ما معمولاً آبیه ولی این یکی نه؟ چون یه سری میکروب و جلبک کمیاب که رنگدانه یا همون پیگمنت تولید میکنن، تو آبشون زندگی میکنن! مثلاً یک‌شون Dunaliella salina اسمشه (دانالیلا سالینا، یه جور جلبک تک‌سلولی)، و یکی دیگه‌ش Salinibacter ruber (غذاش باکتری قرمز نمک‌دوست!). این موجودات عاشق نمک زیادن و تو آب‌هایی که تقریباً ۱۰ برابر شورتر از دریاست، کیف میکنن و با تولید بتاکاروتن، آب رو تو طیف صورتی تا قرمز درمیارن. بتاکاروتن همون رنگدانه‌ایه که به هویج، فلامینگو و حتی خرچنگ‌هاشونم رنگ میده و توی پوستشونه!
این دریاچه‌ها اتفاقاً بازمانده رودخونه‌های باستانی تو منطقه‌ان که بالای ۱۵ میلیون سال پیش رودخونه بودن و بعدش خشک شدن و فقط جاهایی مونده که هنوز کمی آبش باقی مونده. می‌بینی که صحبت هزاران هزار سال پیشه!
قصه اینجوریه که هر چی زمان گذشت، این برکه‌ها یا خونه‌های آبی کوچولو شروع به تبخیر کردن و نمک‌شون رفت بالا. تو همین شرایط سخت، یه عالمه میکروب و جلبک نمک‌دوست اومدن اینجا رو تصرف کردن! خلاصه، همین Dunaliella salina و Salinibacter ruber وقتی آفتاب میاد، برای محافظت از خودشون جلوی اشعه فرابنفش (یا همون UV)، کلی بتاکاروتن تولید میکنن تا نسوزن! نتیجه؟ آب صورتی و این تصاویر عجیب و باحال که انگار فتوشاپه!
نکته باحال‌تر اینه که شدت صورتی بودن آب بستگی به مقدار نمک داره، یعنی بعضی وقتا خیلی پررنگ میشه، بعضی وقتا کمرنگ‌تر.
اما متاسفانه این پدیده بسیار حساسه و زود به‌هم می‌ریزه. مثلاً اگه یه بار بارون شدیدی بیاد و آب دریاچه رو رقیق کنه (نمکش رو بیاره پایین)، اون جلبک‌های خاص نمی‌تونن دوام بیارن و میرن کنار. یه نمونه مهمش همین Lake Hillier هست که تازه، سال ۲۰۲۲ یه بارون کلی شدید اومد (به خاطر تغییرات اقلیمی یا همون Climate Change)، و باعث شد جمعیت میکروبای رنگی‌ش کاملاً بر هم بخوره! نتیجه؟ الان رنگ صورتی قشنگش رفته و شده آبی-خاکستری! ولی دانشمندا میگن اگه دوباره نمک برگرده سر جاش، شانس داره تا ۱۰ سال دیگه باز خودشو پیدا کنه و دوباره صورتی شه.
اما تنها Lake Hillier نیست که یه بار رنگش رو از دست داده. دریاچه صورتی (Pink Lake) نزدیک اسپرانس هم برای مدتها خیلی پررنگ بود، ولی تو اوایل دهه ۲۰۰۰ دیگه از صورتی بودن افتاد و بیشتر آبی-خاکستری شده. چرا؟ چون سالاااااااات معدن‌کاری و جمع کردن نمک واسه تولید نمک خوراکی، نمک لیسیدنی مخصوص گاوها و نگهداری گوشت و چرم، خرج برداشت! خب وقتی نمک زیادش رو برداشتن، دیگه آبش اون‌قدر شور نبود که این موجودات خاص توش دوام بیارن. پس جلبک‌های فتوسنتزکننده عادی شدن ساکنای دریاچه و دیگه صورتی‌ای در کار نبود. جوری بود که مردم محلی اصرار کردن حتی اسمشو هم عوض کنن چون دیگه صورتی نبود!
اینجا یه نکته مهم هست: دانشمندها میگن ممکنه Pink Lake با دخالت انسان و پمپاژ نمک دوباره بتونه به حالت سابقش برگرده، ولی فعلاً امیدی به ترمیم طبیعی نیست!
دریاچه‌های صورتی محل خورد و خوراک پرنده‌های کوچ‌رو و مهاجر، و خونه حلزون‌های نمک‌دوس و راسته میگوهای آب شور هستن (حیوانای کم‌دست‌وپا که فقط تو مناطق سخت زنده می‌مونن). در کل این دریاچه‌ها واقعا اکوسیستم‌های باارزشی حساب میشن.
در ضمن، وقتی محقق‌ها دنبال پیدا کردن نشونه‌هایی از زندگی تو شرایط خیلی دشوار هستن (مثلاً روی مریخ!)، این نوع دریاچه‌ها یه مدل عالی برای آزمایش به حساب میان. چون همونطور که Angus Lawrie—یه زیست‌شناس حفاظت از Curtin University—گفته، موجودای این دریاچه‌ها جزو مقاوم‌ترین موجودات روی سیاره‌ان! خلاصه ردپای زندگی تو سخت‌ترین جاها دنیا رو همینجا میشه دید.
پس دفعه بعد اگه یکی برات عکس باحال از یه دریاچه صورتی خوشگل استرالیایی فرستاد، بدون راز پشتش یه عالمه جلبک و باکتری خاصه که بلد نیستن تو آب معمولی یا کم‌نمک زندگی کنن، و باید حواسمون باشه با تغییر اقلیم یا دستکاری‌های زیاد طبیعت، این مکانای جادویی رو از دست ندیم!
منبع: +
