اگه برات جالبه بدونی پشت صحنه برق، آب و کلی خدمات شهری که هر روز ازشون استفاده می‌کنیم، چه اتفاق‌هایی داره می‌افته، این مقاله عین یه گفت‌وگوی دوستانه باهات حرف می‌زنه! بیاید بریم سراغ داستان آقای ال الیاسن، رئیس شرکت Spatial Business Systems یا همون SBS — یه مجموعه که اومده سیستم‌های یوتیلیتی (یعنی همون شرکت‌هایی مثل برق‌رسانی، آب‌رسانی و … که همه زندگی‌مون بهشون بستگی داره) رو متحول کنه.
ال از چی شروع کرد تا به این‌جا رسید؟
اولش ال توی دانشگاه مهندسی می‌خوند و بعد هم با شرکت‌های تکنولوژی خفن مثل اینتل کار می‌کرد. همه فکر می‌کردن وقتی وارد بخش زیرساخت و یوتیلیتی بشه، میره سمت یه حوزه کند و عقب‌مونده. میگه: «ولی واقعیت اینه که این سیستم‌ها فوق‌العاده پیچیدن و کار خیلی معناداریه! توی دوران گذار انرژی نقش حیاتی دارن و من دوستشون دارم.»
مگه یوتیلیتی‌ها تا این حد پول توشونه؟!
یه مثال جالب: یه شرکت برق توی تگزاس الان ۳۰ میلیارد دلار ابزار و زیرساخت داره تا فقط شبکه برق قطع نشه. حالا تو ۵ تا ۷ سال آینده دوباره همین اندازه می‌خواد زیرساخت بسازه! قبول داری که با روش‌های سنتی نمی‌تونن پیش برن؟ دقیقاً همینجاست که SBS و سیستم اتوماسیونیشون وارد میشه.
روش‌های قدیمی تو طراحی: چرا دیگه جواب نمی‌ده؟
تا قبل این، طراحی‌های یوتیلیتی با کَد (CAD یعنی نرم‌افزاری مخصوص طراحی صنعتی و فنی)، بعد یه مشت محاسبات دستی و بعد دوباره اطلاعات رو یکی یکی وارد سیستم‌های دیگه مثل GIS (سیستم اطلاعات جغرافیایی) و مدیریت دارایی می‌کردن. همه چی دستی، وقت‌گیر، پرخطا و اعصاب‌خوردکن! ولی SBS اومده همه این کارها رو اتومات کرده؛ محاسبات، انتقال داده، به‌روزرسانی همزمان در کل سازمان… هر چی بخوای سریع‌تر، دقیق‌تر و با دردسر خیلی کمتر! این یعنی انقلاب تو سرعت و دقت کار.
اتوماسیون = بیکار شدن؟ نه بابا!
یه نگرانی همیشه وجود داره که وقتی کارها اتومات بشه، آدما بیکار میشن. اما ال میگه: «تا حالا نشده شرکتی با سیستم ما کار کنه و کسی رو اخراج کنه. بلکه کار عقب‌افتاده‌ها کم شده و دیگه جریمه هم نمی‌شن چون سروقت کارها رو تحویل میدن.» جالبه بدونی یکی از مشتری‌های SBS بعد از اینکه این سیستم رو آورد، کلاً جریمه‌هاش قطع شد! خودشون هم تعجب کرده بودن.
بدبینی نسبت به تغییر: بزرگ‌ترین رقیبشون توقفه نه شرکت دیگه!
خیلی از مهندس‌های قدیمی اولش می‌گن: «کاری که من می‌کنم رو دیگه نمی‌شه اتومات کرد.» اما وقتی سیستم رو از نزدیک می‌بینن که یه نقشه می‌کشی و تمام لیست مواد و کنترل‌ها و محاسباتش رو برات آماده می‌کنه، قشنگ دهانشون باز می‌مونه!
هوش مصنوعی توی عمل
حالا شاید پیش خودت فکر کنی یعنی همه چی رو سپردن به AI؟ نه دقیقاً. ال توضیح میده بخش طراحی کاملاً باید قابل پیش‌بینی و مهندسی باشه و هنوز به هوش مصنوعی مطلق تکیه نمی‌کنن. اما مثلا برای گرفتن مجوز سریع‌تر، وارد کردن داده‌های قانون‌گذاری یا تعریف قواعد، از AI (هوش مصنوعی که یعنی سیستم‌هایی که می‌تونن مثل انسان فکر کنن و تصمیم بگیرن)، حسابی استفاده می‌کنن. مثلاً قبلاً پیشنهاد ساخت یه پست برق یه ماه طول می‌کشید اما الان AI اینو توی یه ساعت در میاره، با مدل سه‌بعدی و همه‌ی لیست قیمت‌ها! عجیب نیست؟
نکته مهم: شرکت‌ها معمولاً دوست ندارن دیتاهاشون بره روی فضای ابری (Cloud). برای همین SBS یه سیستم خاص ساخته که داده‌ها همون توی شرکت خودشون امن بمونه (به این حالت می‌گن on-prem agentic AI).
بحران کمبود نیروی متخصص
تا چند سال دیگه تقریبا ۴۰۰ هزار نیروی کار حرفه‌ای در سیستم‌های یوتیلیتی بازنشسته میشن یا می‌رن. این یعنی یه گپ بزرگ تو نیروی کار! ولی SBS کمک کرده مثلاً یه شرکت کانادایی دوره کارآموزی مهندس‌هاش رو از ۱۸ ماه به ۳ ماه رسوند. یعنی نه فقط هزینه کم شد، بلکه سریع‌تر می‌تونن پروژه‌های عقب‌مونده رو جمع کنن و جلوی جریمه‌ها رو بگیرن.
یوتیلیتی‌های آینده: فقط ابزار هوشمند کافی نیست!
خیلی‌ها فکر می‌کنن اگه کلی سنسور وصل کنیم (مثلاً سنسور یعنی ابزار کوچیکی که اطلاعات محیط رو جمع می‌کنه مثل دما یا مصرف انرژی)، دیگه همه چی هوشمنده. اما به قول ال اصل کار هم‌زمان‌سازی درست داده‌ست. یعنی سیستم‌ها باید جوری با هم حرف بزنن که هر داده دقیقا در زمان مناسب و جای مناسب باشه.
سیستم دائماً رو به پیشرفت
یکی از ویژگی‌های قشنگ SBS اینه که پلتفرمشون طوریه که اگه یه اشتباه کیفی پیش اومد، می‌تونن سریع براش یه قانون بذارن که دیگه تکرار نشه. این روحیه ارتقاء مستمره.
البته همیشه هم باید حواست باشه که خیلی راحت وسوسه نشی به اضافه کردن هر چیزی؛ SBS به مشتریا میگه بذار اول فاز اول رو برسونیم بعد بریم سراغ چیزای بیشتر، وگرنه پروژه لوث میشه!
طراحی دیجیتال توئین؛ یعنی چی؟
مدل کاری SBS برپایه digital twin یا همزاد دیجیتال‌سازیه. یعنی همه زیرساخت رو اول توی نرم‌افزار به صورت سه‌بعدی مدل می‌کنن (دیجیتال توئین یعنی یه کپی دیجیتال از چیزی که توی واقعیت وجود داره). بعد دیگه فقط لازمه بزنی پرینت تا تمام نقشه‌ها و لیست مصالح و همه چی رو با دقت تحویل بگیری. این بحث باعث هماهنگی بیشتر مهندسا و کاهش اشتباه‌ها میشه.
استانداردها؛ کلید تسهیل بحران‌ها
ال میگه اگه مثل دنیای اینترنت پرسرعت که شرکت یوتوپیا استاندارد درست کرد، تو زیرساخت‌های برق هم همچین اتفاقی بیافته، کار از استخدام گرفته تا واکنش به بلایای طبیعی راحت‌تر و سریع‌تر میشه.
در نهایت ال خوش‌بینه و میگه یوتیلیتی‌ها واقعاً به نقطه تغییر رسیدن، فقط باید بدونن چطور و کی دست به کار شن. SBS این‌جاست تا راهو نشون بده و سختی کار رو با ابزار و تجربه خودش سبک‌تر کنه. “الان وقتشه که دخل سیستم‌های کند رو بیاریم و یه انقلاب تو زیرساخت‌ها راه بندازیم!”
منبع: +
