آقا داستان اینجاست که همه‌مون خیلی درباره نابرابری توی جامعه بحث می‌کنیم، مخصوصاً این روزا که اختلاف طبقاتی حسابی تو چشم می‌زنه. ولی تا حالا به این فکر کردی چرا بعضیا اصلاً حس نمی‌کنن اوضاع انقدر بده؟ یا چرا دید ما نسبت به نابرابری با هم فرق داره؟
یه سری روانشناس و محقق اومدن بر این اساس یه تحقیق خیلی باحال انجام دادن تا بفهمن چی باعث میشه افراد نابرابری رو کمتر یا بیشتر از واقعیت ببینن. اصل حرفشون اینه که “باور به دنیای عادلانه” یا همون belief in a just world که به اختصار BJW میگن (یعنی اینکه فکر کنیم دنیا ذاتاً جای منصفیه و هر کسی هرچی به دست میاره حقشه) حسابی روی دیدمون تاثیر میذاره.
خلاصه سه تا مطالعه مختلف با روش‌های جورواجور داشتن:
- مطالعه اولشون آزمایشی بود، یعنی اومدن باور به عدالت رو تو شرکت‌کننده‌ها دستکاری کردن تا ببینن نتیجه چی میشه.
- دومی با دو تا نمونه بزرگ از مردم آلمان انجام شد که نماینده خوبی از جامعه بودن.
- سومی هم اصلاً داده‌ها رو از ۴۰ تا کشور مختلف جمع کردن و با مدل ریاضی پیشرفته (مولتی‌لول مدلینگ یعنی مدلسازی چندلایه که داده‌ها رو با دقت بیشتری تحلیل می‌کنه) بررسی کردن.
نتیجه چی شد؟ هرکسی که باور به دنیای عادلانه بیشتری داشت، نابرابری مالی یا اختلاف طبقاتی رو کمتر می‌دید و جدی نمی‌گرفت. حتی وقتی ازشون می‌پرسیدن که اوضاع واقعی چطوره یا فکر می‌کنن چقدر مهمه، باز هم کسایی که BJW بالاتری داشتن، فرق خاصی حس نکردن و گفتن: اوضاع اونقدرا هم که میگن بد نیست! حتی اگه واقعیات یه چیز دیگه نشون بده.
در واقع، این باورهای مربوط به انصاف (fairness beliefs یعنی باورهایی درباره اینکه دنیا چقدر منصفانه‌س و آیا تلاش نتیجه میده یا نه) مثل عینک روی چشمت عمل می‌کنن و باعث می‌شن نابرابری‌ای که واقعا وجود داره رو کمتر ببینی یا قضاوتت درباره‌ش سبکتر باشه.
تحقیق نشون داده این فقط یه داستان شخصی یا فقط تجربه فردی نیست؛ توی نمونه‌های بزرگ، چه در آلمان چه توی کشوری‌های دیگه دنیا، این رابطه صادق بود. یعنی تو هرجای دنیا آدمایی که بیشتر به دنیای عادلانه معتقد بودن، معمولاً فکر می‌کردن اوضاع پرداخت و درآمد این‌قدرها هم فاصله نداره.
یه نکته مهمش هم این بود که حتی اگر کلی اطلاعات و شواهد درباره نابرابری جلوی این آدما بذاری، باز هم باورهای عمیقشون کار خودش رو می‌کنه و همه چی رو به شکل خودشون می‌بینن. این نشون میده چرا سر تعریف و حل نابرابری انقدر اختلاف نظر داریم. ریشه‌اش تو اختلاف دیدگاه‌های روانی درباره عدالته، نه فقط اطلاعات یا واقعیت‌های بیرونی.
در کل، این تحقیقات بهمون نشون میده که باید حواسمون باشه، وقتی با کسی درباره فقر یا اختلاف طبقاتی بحث می‌کنیم، شاید بشه یه بخشی از اختلاف نظرهامون رو با توضیح همین باورهای پنهان رفع کرد. حتی سیاست‌گذارها و رسانه‌ها هم خوبه این موضوع رو جدی بگیرن و فقط به آمار و ارقام اکتفا نکنن.
در آخر، اگه خواستی از این به بعد درباره نابرابری بحث کنی، یه کم دقیق‌تر نگاه کن و ببین دوستت یا طرف مقابلت دنیا رو چقدر منصفانه می‌بینه. چون همین دیدگاه می‌تونه همه‌چی رو عوض کنه! 👀✌️
منبع: +
