اگه تا حالا دوست داشتی بدونی خفاش‌ها چجوری شب‌ها دور و برمون پرواز می‌کنن، باید بدونی که با چشم خیلی راحت نمی‌شن دید، چون بیشتر شب‌ها فعالن. اما یه چیزی هست به اسم “دیتکتور خفاش” که قشنگ می‌تونه کمکت کنه صدای خفاشا رو بشنوی، حتی اگه نمی‌تونن با گوش معمولی بهشون گوش بدی!
راستش اولین باری که از دستگاه خفاش استفاده می‌کنی و صدای خفاشا رو می‌شنوی، حسابی هیجان‌زده می‌شی! دونالد سالیک، کارشناس خفاش‌ها، می‌گه بهتره معمولاً سراغ مدل‌های “اکتیو” بری. اکتیو یعنی اون دستگاه‌هایی که دستی هستن، تو دستت نگهش می‌داری و با صفحه نمایش، هم می‌شنوی و هم حتی می‌بینی که خفاشا دارن چه صدایی درمیارن! مدل‌های “پَسیو” رو بیشتر محقق‌ها واسه کارای درازمدت و میدونی استفاده می‌کنن، مثلاً وقتی می‌خوان مدت‌ها یه منطقه رو برای حضور خفاشا بررسی کنن.
حالا بریم سر اصل مطلب و چندتا از بهترین دیتکتورهای خفاش سال ۲۰۲۵ رو یه نگاهی بندازیم، هرکدومشون یه ویژگی خاص دارن که بسته به اینکه چه انتظاری داری، می‌تونه مناسب باشه.
بهترین دستگاه هوشمند: Pettersson M500-384
این یکی واقعاً جذابه! فقط خود دیتکتوره نیست؛ عملاً یه میکروفن التراسونیکه (التراسونیک یعنی صداهایی با فرکانس خیلی بالا که گوش انسان نمی‌شنوه) که باید به گوشی یا لپ‌تاپ وصلش کنی تا با نرم‌افزارش صدای خفاشا رو بشنوی و حتی موج و شکل صدای اونا رو (اسمش اسپکتروگرامه، یعنی تصویر صدا) ببینی! خیلی باحاله که همزمان می‌تونی بایگانی هم بکنی و بعداً هم حسابی بررسی کنی. ولی یه کوچولو حرفه‌ایه و برای مبتدی‌ها شاید زیادی پیچیده باشه.
بهترین برای علاقه‌مندها: Elekon Bat Scanner Stereo
این دستگاه دو تا میکروفون داره (دوطرفه) و خیلی راحت می‌تونه مشخص کنه صدای خفاش از کدوم سمت میاد. فناوریش هم از نوع “هتروداین”ه (هتروداین یعنی صدای خفاشا رو با یه فرکانس داخلی مخلوط می‌کنه و میاره تو محدوده‌ی شنیداری ما، جوری که گوشت می‌تونه بشنوه). خودش اتوماتیک فرکانس درست رو پیدا می‌کنه، لازم نیست هی دستی تنظیمش کنی. این مدل، رکوردکردن نداره، ولی تجربه گوش‌دادن مستقیمش خیلی باحاله – چون می‌تونی مثلا شکار خفاش رو دنبال کنی و دنبال صداش بری.
بهترین واسه مبتدی‌ها: Elekon Bat Scanner
اگه تا حالا دیتکتور دست نگرفتی، این گزینه عالیه. فقط دکمه رو میزنی روشن می‌شه و خودش سریع می‌گرده ببینه کدوم فرکانس تو صحنه‌ست و بهت نشون می‌ده رو مانیتورش. حتی می‌تونی بعداً دستی‌تر دنبال یه مدل خاص خفاش بگردی اگه حرفه‌ای‌تر شدی. فقط ضبط صدا یا تصویرسازی هم نداره.
ارزون‌ترین و جذاب‌ترین برای “بساز خودت”: Haynes Bat Detector Construction Kit
این یه کیته باحال و فان برای کسایی که می‌خوان خودی نشون بدن؛ قطعاتشو می‌سازی و تو عرض پنج دقیقه آماده‌ست. قیمتش نسبت به بقیه خیلی پایین‌تره، فقط باید حواست باشه قابش مقواییه و شاید چندان ضد آب نباشه! واسه یادگیری یا تجربه اول عالیه. البته فرکانس دقیق رو نشون نمی‌ده، پس واسه کسایی که فقط می‌خوان “صدای طبیعت” بشنون و زیاد دنبال علمی بودن نیستن، خیلی خوبه.
بهترین بودجه‌ای: Batbox Baton
اگه نمی‌خوای هزینه زیادی بکنی یا با ساختن میونه خوبی نداری، Batbox Baton پیشنهاد خوبیه. فناوریش از نوع “فرکانس دیویژن”ه (یعنی کل محدوده صدای خفاش‌ها رو می‌گیره و تقسیم بر یه عددی می‌کنه تا بیاد تو محدوده گوش ما). برای کسایی که صرفاً می‌خوان صدای خفاشو بشنون و به نوع دقیقش کار ندارن عالیه. ضبط هم داره و می‌تونی با نرم‌افزار BatScan صداها رو تصویری بررسی کنی (سونوگرام).
حالا یه نکته مهم درباره تکنولوژی‌ها: بعضی دیتکتورها از “فرکانس دیویژن” استفاده می‌کنن که طیف صدای بیشتری رو نشون می‌ده و به درد شمارش خفاشا و بررسی حضورشون می‌خوره، اما جونوریابی دقیق و شناسایی گونه‌اش باهاش سخت‌تره. تو “هتروداین” باید فرکانس مورد نظر رو پیدا کنی یا خود دستگاه اتوماتیک این کار رو بکنه، که معمولاً بهت کمک می‌کنه بفهمی چه گونه‌ای از خفاشا دور و برتن. یه سطح بالاتر دستگاه‌هایی هستن به نام Full Spectrum که کل موج صدای خفاش رو ضبط می‌کنن و اطلاعات کامل‌تری دارن برای شناسایی دقیق‌تر.
فرق اکتیو (Active) و پسیو (Passive) هم اینه که اکتیو دستگاهه رو می‌گیری دستت و همزمان که می‌گردی، صدای خفاشا رو می‌شنوی و حتی شاید صفحه نمایش هم ببینی. پسیو رو می‌ذاری یه گوشه مثلاً تو حیاط یا باغ، خودش شب‌ها ضبط می‌کنه و بعداً باید صداهاش رو بررسی کنی. پسیوها معمولاً گرون‌ترن و بیشتر به کار پژوهش تو پروژه‌های طولانی می‌خورن.
در انتخاب دیتکتور باید به چیزی که می‌خوای یاد بگیری فکر کنی: دوست داری فقط بشنوی؟ ضبط و تحلیل کنی؟ یا حتی تصویر صدا ببینی (سونوگرام)؟ و البته حواست باشه چقدر می‌خوای هزینه کنی چون این وسیله‌ها می‌تونن از کمتر از ۵۰ دلار تا هزار دلار هم بالا برن!
در کل اگه تازه‌کار باشی، مدل‌های ساده‌تر مثل Elekon Bat Scanner و Batbox Baton خوبه. اگه دنبال تجربه باحال‌تر و حرفه‌ای‌تری هستی که حتی دیتای تصویری هم بده، Pettersson M500-384 پیشنهاد می‌شه (فقط حواست باشه یه دستگاه دیگه مثل لپ‌تاپ یا موبایل هم لازم داری برای پشتیبانی). واسه ماجراجوهایی که حال و حوصله ساخت دارن، Haynes کیت باحال و ارزونیه – شاید واست بشه یه پروژه خانوادگی جالب!
یادت باشه دنیای خفاش‌ها خیلی بیشتر از اون چیزیه که فکرشو می‌کنی و یه دیتکتور ساده می‌تونه کلی ماجراجویی و حس شگفتی بهت بده. پس اگه یه شب با دوستان بری بیرون و صداهاشونو با دستگاه بشنوی، هم خودت کلی خوش می‌گذره هم احتمالاً یه خفاش‌باز حرفه‌ای می‌شی!
منبع: +
