خب بچه‌ها امروز میخوام درباره یه ابزار خیلی باحال و کاربردی حرف بزنم که قراره توی برزیل کلی به درد بخوره، مخصوص آدم‌هایی که میخوان بفهمن درگیر اعتیاد شدن یا نه! اسمش هست “Brief Screener for Substance and Behavioral Addiction” یا به اختصار SSBA. خلاصه این یه نوع پرسشنامه‌ست که خیلی جمع‌وجور و راحت، می‌تونه نشون بده کی در معرض انواع اعتیاد قرار گرفته—چه اعتیاد به مواد مخدر، چه اعتیادهای رفتاری مثل قمار یا حتی بازی و اینترنت (آره، اینم اعتیاده!).
برزیلی‌ها چون دیدن مشکل اعتیاد (هم مواد، هم رفتارهایی مثل قمار) داره شدید میشه، گفتن باید یه ابزار خیلی سریع و مطمئن واسه شناسایی آدم‌های در معرض ریسک داشته باشیم. اینجاست که SSBA وارد میشه. البته این ابزار اولش انگلیسی بود، پس تیم پژوهشی اومد و طبق یه سری قوانین بین‌المللی (که میگن چطور باید ترجمه و سازگارش کنی)، گام به گام پیش رفت: اول ترجمه به پرتغالی (زبان برزیل)، بعد دوباره ترجمه به انگلیسی تا مطمئن شن چیزی عوض نشده، بعد هم کلی مشورت با متخصصا تا ببینن مفهوم سوال‌ها همونیه که باید باشه یا نه.
بعد از این داستان‌ها، اومدن روی ۴۵۰ نفر بازم امتحانش کردن—یه سری از آدم‌ها که توی کلینیک بودن (پس احتمالش هست مشکل اعتیاد داشته باشن)، یه سری هم آدم عادی. با این نمونه حسابی بررسی کردن که ببینن ابزارشون واقعا داره درست کار می‌کنه یا نه. حالا اینجا یه اصطلاح بگم براتون: “که میگن پایایی یا reliability” یعنی اینکه بارها آزمون رو بدی نتیجه شبیه هم در میاد، یا این که بتونه همیشه همون چیزی که باید رو اندازه بگیره. “روایی یا validity” هم اینه که واقعاً داره همون چیزی که ما میخوایم رو می‌سنجیم یا نه.
نتیجه‌ش این شد که نسخه برزیلی SSBA واقعاً قابل اعتماد و معتبر از آب دراومد. حتی یه آزمون مخصوص دیگه به اسم “تحلیل عاملی تاییدی” (Confirmatory Factor Analysis؛ یه مدل آماری که نشون میده ساختار پرسشنامه همینه که باید باشه یا نه)، استفاده کردن و فهمیدن ساختارش کاملاً درسته و تغییر بزرگ زبانی یا فرهنگی لازم نداره.
نکته مهم اینجا بود که این ابزار خیلی خوب می‌تونه فرق کسایی که مشکل اعتیاد دارن رو با افراد عادی تشخیص بده. پس هم میشه توی مطب دکترها ازش استفاده کرد، هم پژوهش‌های دانشگاهی، هم توی سرویس‌های سلامت برای پیشگیری از اعتیاد و حتی شناسایی سریع آدم‌های در معرض خطر.
خلاصه اگه شما یا اطرافیانتون تو برزیل پرتغالی حرف می‌زنن و دنبال یه راه سریع، ساده و مطمئن برای غربالگری اعتیاد (چه به مواد، چه به رفتارهای اعتیادآور مثل قمار) هستین، این SSBA می‌تونه خیلی به دردتون بخوره. تازه میشه این مدل رو برای کشورهای دیگه که پرتغالی زبانن هم استفاده کرد! پس یه ابزار کار راه‌انداز برای هر کسی که با پیشگیری، تشخیص یا درمان اعتیاد سر و کار داره.
در کل، ابزار SSBA نه فقط برای کارشناس‌ها، بلکه برای هرکسی که دغدغه سلامت خودش یا خانواده‌ش رو داره، می‌تونه حسابی مفید و نجات‌بخش باشه. خیلی باحاله که چطور با چند تا سوال کوچیک میشه گره خیلی بزرگی رو باز کرد!
منبع: +
