اگه بچه‌ها یا نوجوان‌هایی رو می‌شناسین که مشکل خواب دارن—اونم مخصوصاً کسایی که درگیر اختلالات روانی هستن—احتمالاً می‌دونین خواب بد چقدر می‌تونه به کل حال و روز آدما آسیب بزنه و روند بهبود رو کند کنه. تازه مشکل اینجاست که توی خیلی از مراکز درمانی، فرصت و منابع کافی واسه رسیدگی به همه این مسائل وجود نداره و بعضی وقتا مشکلات خواب کاملاً نادیده گرفته می‌شن.
حالا یه گروه از روان‌شناس‌های آلمانی یه راهکار باحال و جمع و جور ابداع کردن، به اسم «Ready for Landing» (یعنی همون «آماده فرود» خودمون)! این برنامه یعنی چند جلسه گروهی کوتاه واسه بچه‌ها و نوجوان‌هایی (۱۰ تا ۱۸ ساله) که دارن واسه اختلالات روانی توی مراکز درمان روزانه (Day Treatment Centers یعنی کلینیک‌هایی که بچه‌ها روزا میان و بعد می‌رن خونه) در شهرهای کیل و روستوک آلمان درمان می‌گیرن.
اصل ماجرا چیه؟ هدف این برنامه اینه که به کیفیت خواب این بچه‌ها کمک کنه و مدت زمان خوابشون رو بیشتر کنه. چطوری؟ با یه مثال خفن از فرود اومدن هواپیما! یعنی بهمون توضیح می‌دن که همون‌طور که هواپیما آروم‌آروم باید پایین بیاد و آماده فرود شه، خوابیدن هم مراحل خودش رو داره و باید با یه روند درست وارد خواب بشیم تا مغزمون هم گول نخوره.
تو این جلسات واسه بچه‌ها هم “پسوکوداکیشن” دارن (یعنی آموزش درباره روان و نحوه کار بدن و مغز که خیلی ساده و قابل هضم توضیح می‌دن)، هم روش‌های “رفتاردرمانی شناختی برای بی‌خوابی” یا همون CBT-I (یه سبک درمانیه که کمک می‌کنه افکار و عادت‌های بد مربوط به خواب رو تغییر بدیم). خلاصه همه چیز رو ترکیب کردن تا با زبون ساده و قابل فهم، بچه‌ها بتونن راه‌هایی برای بهتر خوابیدن پیدا کنن.
حالا داستان علمی‌ش رو اگه بخوایم بگیم: این تحقیق به روش “Waitlist Control” انجام می‌شه. یعنی یه سری بچه‌ها بلافاصله تو برنامه شرکت می‌کنن و یه سری دیگه باید یه مدت صبر کنن و بعد اضافه می‌شن. اینجوری می‌تونن اثر برنامه رو دقیق‌تر بسنجن. واسه اندازه‌گیری خواب، از دو تا روش استفاده می‌کنن؛ یکی معیار معروف به “Pittsburgh Sleep Quality Index” که یه جور تست پرسش‌نامه‌ای برای سنجیدن کیفیت خوابه، و بعد هم از “دفترچه خواب” (Sleep Diary) که بچه‌ها خودشون پر می‌کنن و حتی گجت‌های مخصوص به اسم “Actigraphy” (یه جور ساعت هوشمند که کیفیت و مدت خواب رو ثبت می‌کنه) هم استفاده می‌کنن تا دقیق‌تر بررسی کنن.
در نهایت، تاثیر این برنامه با یه سری تحلیل آماری (مثل Analysis of Variance یعنی همون بررسی تفاوت‌ها بین گروه‌ها) چک می‌شه. حتی یه سری موارد جانبی مثل میزان خواب‌آلودگی روزانه رو هم می‌سنجن تا ببینن بچه‌ها بعد از برنامه واقعاً سرحال‌تر شدن یا نه.
هدف اصلی این پروژه اینه که اگه برنامه «آماده فرود» جواب بده، می‌تونه مثل یه پل واسه رفع کمبود منابع باشه و کلی به درمانگرها کمک کنه که با زمان و هزینه کم‌تر، به خواب بچه‌هایی که اختلال روانی دارن، سر و سامون بدن. واقعاً اگه یه همچین چیز ساده و کاربردی جواب بده، احتمالاً خیلیا تو ایران و کشورهای دیگه هم می‌تونن استفاده کنن! اگه دوست دارین جزئیات آزمایش رو ببینین یا پیگیر نتیجه نهایی باشین، اطلاعات برنامه توی سایت ثبت کارآزمایی‌های بالینی آلمان (https://www.bfarm.de/DE/Das-BfArM/Aufgaben/Deutsches-Register-Klinischer-Studien/_node.html با شماره DRKS00034984) هست.
در کل، داستان «آماده فرود» یه نمونه از اون ایده‌های جمع و جوره که با خلاقیت و توضیح درست مفاهیم روان‌شناسی، می‌خوان خواب رو (که پایه‌ی خیلی از مسائل روانی‌ست!) بالاخره جدی بگیرن و یه تغییر درست واسه بچه‌ها رقم بزنن!
منبع: +
