خب بیا این داستان باورنکردنی رو با هم مرور کنیم! تصور کن حدود ۹۰۰ سال پیش، بومیهای آمریکا توی شهری به اسم “کاهوکیا” (Cahokia) یه درخت غولآسا رو قطع کردن و بعد کندهش رو بیش از ۱۸۰ کیلومتر کشوندن، قل دادن یا حتی شاید روی آب شناور کردن تا بیارن به شهرشون!
اینجا داریم درباره کندهای حرف میزنیم که تقریباً ۵ تُن وزن داشته و بهش میگن “Mitchell Log”؛ یعنی بزرگترین نشانه (Marker Post) یا همون تیر یادبود که تا حالا توی کاهوکیا پیدا شده.
حالا این کاهوکیا چی بوده؟ بذار یه کم توضیح بدم. کاهوکیا بزرگترین شهر پیشاکلومبی (یعنی دوران قبل از ورود اروپاییها به آمریکا) توی شمال مکزیک بوده. این شهر الان تو جنوب غربی ایلینوی آمریکا قرار میگیره و بیشتر به خاطر تپههای خاکی بزرگی که ساخته بودن معروفه.
آدمای کاهوکیا زمانی که اوج گرفتن، جمعیتشون به ۲۰ هزار نفر هم رسیده بود. یعنی فکرشو بکن، تو اون دوران یه شهر به اون عظمت! حتی جالبتر اینه که حدود یک سوم مردمش مهاجر بودن! مهاجر یعنی کسایی که از مناطق دیگه اومده بودن و با خودشون فرهنگ و ایدههای جدید آورده بودن.
بخشی از کارهای چشمگیرشون این بود که تیرهای غولپیکر (همین Marker Postها) رو از تنههای درخت درست میکردن و توی جاهای خاص مثل حیاط مرکزی شهر، بالای تپههای هرمیشکل یا توی معبدها میگذاشتن. این تیرها برای اونا مثل یه نشونه مقدس بود و نقش “axis mundi” رو داشت – یعنی پلی بین دنیای بالا، وسط و پایین؛ یه جورهایی واسطه بین دنیای انسانها و نیروهای طبیعی و ماورایی.
اما موضوع جالبِ این ماجرا تازه با تحقیقات جدید شروع میشه! پژوهشگرا خواستن بفهمن دقیقاً این تیر بزرگ رو کی گذاشتن و کی دیگه ازش استفاده نکردن. برای این کار از روشی به نام رادیوکربن دیتینگ استفاده کردن (یعنی تخمین سن با اندازهگیری ایزوتوپهای رادیواکتیو کربن توی نمونه). با بررسی سالانه حلقههای رشد درختها هم کار رو دقیقتر کردن. جالب شد؟ تازه اینم گوش کن: بعضی حلقههای درخت، اتفاقاتی مثل طوفانهای خورشیدی یا انفجار ستارهای (supernova) رو نشون میدن چون اون زمان مقدار رادیواکتیو توی هوا زیاد میشده و وارد چوب درخت میشده!
با این تکنیکها فهمیدن این بَرده ۱۸ متری (!) رو تقریباً سال ۱۱۲۴ میلادی بریدن؛ درست تو زمانی که شهر تو نقطه اوج خودش بود. تیر احتمالاً یکی دو نسل سرپا بوده (یعنی شاید ۲۵-۵۰ سال) و بعدش به خاطر پوسیدگی یا چیزای دیگه، جمعآوری شده؛ یعنی بین سال ۱۱۵۰ تا ۱۱۷۵ دیگه ازش استفاده نکردن.
حالا یه نکته جالبتر: این کنده بزرگ اصلاً مال اون منطقه نبوده! دانشمندا با بررسی ایزوتوپهای استرانسیوم توی چوب فهمیدن که این کنده از جنوب ایلینوی آورده شده، جایی که ۱۱۰ مایل (حدود ۱۸۰ کیلومتر) با خود شهر فاصله داشته! استرانسیوم اون منطقه توی آب و خاکش خاص بوده و این ویژگی به گیاهها منتقل میشده، پس یه جورایی مثل اثرانگشت محل رو تو خودش داشته. حالا با قایق آوردنش یا دوشبهدوش کشوندن؟ شاید هر دو رو امتحان کردن، کسی دقیق نمیدونه!
بعد از همه این عظمت و شکوه، یواشیواش بعد از سال ۱۲۰۰ میلادی تأثیر سیاسی و اقتصادی شهر شروع کرد به افول کردن و بعد دیگه اصلاً تیرهای غولپیکر جدید ساخته نشدن. تو همین زمان بود که بقیه مراکز مذهبی منطقه کمکم ترک میشن و به نظر میاد کاهوکیا دچار مشکلاتی مثل خشکسالی، تغییرات توی کالاهای تجاری و حتی بازسازی میدونها و بناها شده بوده. این شهر نهایتاً تا سال ۱۴۰۰ میلادی به طور کامل متروک شد و هنوز دقیق نمیدونن چرا چنین اتفاقی افتاد.
در مجموع، پیدا شدن این کنده و تحقیق روی اون نه تنها یه سرنخ باحال از زندگی قوی و خلاق مردم کاهوکیا به ما میده، بلکه نشون میده چه جابهجایی و ساختوساز بزرگی بدون ابزار مدرن انجام میدادن! واقعاً آدم حیرت میکنه چطور توانستن یه کنده ۵ تنی رو از اون دور بیارن و توی آیینهاشون استفاده کنن.
خب اینم از ماجرای هیجانانگیز بَردهکشی باستانی تو سرزمین کاهوکیا؛ شهری که حالا فقط به عنوان یک خونهخرابه بزرگ توی نقشه مونده ولی داستانهاش هنوز تازه و پر از رمز و راز باقی مونده!
منبع: +
