بیا با هم یک خبر خفن رو مرور کنیم: کالیفرنیا داره اولین ایالت تو کل آمریکای شمالی میشه که می‌خواد خاموشی‌های برقش رو با کمک هوش مصنوعی (همون AI) مدیریت کنه! موضوع از این قراره که سازمان CAISO – اسم کاملش California Independent System Operator هست و بهش «کایسو» میگن – می‌خواد یک نرم‌افزار هوشمند به اسم Genie رو تست کنه که کلی کار هیجان‌انگیز قراره انجام بده.
خب، بذار یه توضیح بدم: CAISO همون اپراتور شبکه برق کالیفرنیا هست که وظیفه داره برق کلی آدم و شرکت رو تامین و مدیریت کنه. حالا تا الان این مدیریت شبکه خیلی دستی و سنتی بوده. یعنی مهندس‌ها باید دست به کار میشدن، گزارش قطعی‌ها رو یکی یکی می‌خوندن، دنبال کلمات کلیدی (مثلاً مشکل ترنسفورمر یا تعمیرات یک خط) می‌گشتن و بعدش دستی همه رو می‌بردن توی نرم‌افزار مخصوصشون تا ببینن این قطعی چه تاثیری روی تامین برق می‌ذاره.
حالا یکی از مدیرای OATI (این یه شرکت سرویس‌دهنده انرژی غولیه که تکنولوژی Genie رو ساخته) گفته: تصور کن هر گزارش رو کمتر از یک دقیقه می‌خونی، ولی وقتی ۲۰۰ یا ۳۰۰ گزارش باشه، زمان خیلی زیادی هدر میره! تازه هر دپارتمان هم دنبال کلمه‌های کلیدی خودش می‌گرده، و هماهنگ کردن همه اینا واقعاً اعصاب خورد کن و وقت‌گیره.
اینجا هوش مصنوعی میاد وسط بازی! Genie این قابلیت رو داره با Generative AI یعنی همون هوش مصنوعی‌ای که خودش می‌تونه اطلاعات رو تحلیل و گزارش تولید کنه، همین کارها رو در لحظه انجام بده. یعنی Genie همه گزارش‌ها رو می‌خونه، کلمه کلیدی‌ها رو پیدا می‌کنه و یک گزارش آماده تحویل میده. دیگه لازم نیست هر کس جدا جدا دنبال اطلاعات بگرده. همه چیز خودکار! حتی اگه کار خوب پیش بره ممکنه تو آینده مسئولیت‌های دیگه شبکه برق هم کم کم بدن دست AI و همه چی بیشتر اتومات بشه.
البته هنوز همه چی آزمایشی هست و CAISO گفته باید چند نوبت تست انجام بدن ببینن Genie چقدر دقیق و قابل اعتماده. این اولین قدمه و فعلاً فقط برای سیستم مدیریت خاموشی داره استفاده میشه، ولی شاید بعداً خیلی از کارها رو بسپرن به هوش مصنوعی و سیستم کلی شبکه برق مدرن‌تر بشه.
شاید فکر کنین خب این تکنولوژی تو بقیه نقاط هم هست. ولی واقعیت اینه که اکثر سیستم‌های اصلی برق آمریکا دهه‌هاست با همون روش‌ها و ابزارهای قدیمی دارن کار میکنن. تازه سیستم برق مرکز آمریکا (که از مینه‌سوتا تا لوئیزیانا رو پوشش میده) هم همچین کار بزرگی رو هنوز انجام نداده و همچنان آدم‌ها هر بخش رو با ابزارهای اختصاصی خودشون مدیریت میکنن. یکی از مدیرای باسابقه هم گفته: اگه این هوش مصنوعی بتونه اطلاعات قسمت‌های مختلف سازمان رو یکجا جمع و تحلیل کنه، کلی به کار اپراتورهای شبکه کمک می‌کنه و مشکلات رو سریع‌تر حل میکنن.
حالا چرا اصلاً این کار مهمه؟ پارسال وزارت انرژی آمریکا یک گزارشی داد که می‌گفت: با هوش مصنوعی میشه مطالعات مربوط به ظرفیت شبکه و قابلیت انتقالش رو خیلی سریع‌تر انجام داد. یا مثلاً پیش‌بینی وضع هوا رو دقیق‌تر کرد (که بدونن کی انرژی خورشیدی یا بادی چقدر تولید میشه)، یا حتی برنامه‌ریزی برای شارژ خوردروهای برقی رو بهینه کرد. خلاصه با کمک سنسورهای پیشرفته‌تر، AI می‌تونه تو آینده کلی کارهای جدید انجام بده و شبکه برق رو قوی‌تر و هوشمندتر بکنه. سنسور یعنی دستگاه‌هایی که اطلاعات رو به صورت لحظه‌ای از تجهیزات مختلف جمع میکنن.
جالب‌تر اینکه تو استرالیا، ایالت نیو ساوت ولز الان چند ماهه که داره با الگوریتم‌های AI مشغوله: یعنی می‌تونه پیش‌بینی کنه کدوم پنل‌های خورشیدی روی سقف هر خونه چقدر برق به شبکه منتقل میکنن، و حتی خودش اتومات تنظیم می‌کنه که هر خونه چقدر برق بزنه تو شبکه. یه جورایی شبکه خودش هوشمند مدیریت میشه و هی لازم نیست آدم‌ها دائم دخالت کنن.
در آمریکا هم کم‌کم بقیه اپراتورها دارن وسوسه میشن. مثلاً بزرگ‌ترین سیستم برق کشور به اسم PJM، امسال با گوگل قرارداد بسته از یه پلتفرم AI به اسم Tapestry استفاده کنه برای بهبود برنامه‌ریزی منطقه‌ای شبکه و سرعت دادن به اتصال تولیدکننده‌های جدید برق. حتی در تگزاس هم سیستم برق ERCOT گفته شاید چیزی مثل Genie رو تست کنه (ولی فعلاً علنی حرف نزدن).
حالا یه نکته جالب اینه که تا الان تو بحث انرژی، مردم و رسانه‌ها بیشتر حرفشون این بود که AI چقدر خودش برق مصرف می‌کنه (مثلاً دیتاسنترهایی که هوش مصنوعی ران می‌کنه کلی برق می‌خوان)، ولی کمتر کسی پرسیده بود AI چی می‌تونه به برق‌رسانی کمک کنه. یکی از کارشناسای وزارت انرژی آمریکا که الان رییس سازمان غیرانتفاعی PowerLines شده، گفته: این تازه فرصت بزرگیه که اپراتورهای شبکه، ناظرها، و همه کسایی که تو صنعت برق نقش دارن بتونن از AI درست استفاده کنن تا برق‌رسانی ارزون‌تر، قابل اعتمادتر، و مدرن‌تر بشه.
در آخر باید گفت که خود مدیر پروژه CAISO هم فعلاً میگه نمی‌خواد زیاد بزرگش کنه، ولی واقعاً این فقط اولین قدمه برای اتوماسیون خیلی گسترده تو شبکه برق. فعلاً Genie فقط تو بخش مدیریت خاموشی کار می‌کنه و هنوز به بقیه سیستم‌هاشون وصل نشده، اما تصور میکنن به زودی AIها نقش‌های خیلی بیشتری تو شبکه برق پیدا کنن و کارها رو هوشمندتر و سریع‌تر بکنن. خلاصه آینده برق‌رسانی کالیفرنیا و شاید کل آمریکا دیگه قراره با هوش مصنوعی کلی متفاوت بشه!
منبع: +
