یه خبر مهم و بحثبرانگیز این روزها درباره واکسن هپاتیت B برای نوزادها منتشر شده که خیلیا تو امریکا درگیرش شدن. خلاصه قضیه اینه که یه کمیته خیلی تأثیرگذار تو حوزه واکسن به نام ACIP که زیرمجموعه سازمان CDC (یعنی مرکز کنترل و پیشگیری بیماریها تو امریکا) هست، تصمیم گرفته که دیگه تزریق واکسن هپاتیت B برای همهی نوزادان رو توصیه نکنه!
تا حالا جریان اینطوری بود که همهی بچههای متولد تو امریکا باید در 24 ساعت اول بعد تولد اولین دوز واکسن هپاتیت B رو میزدن. اما حالا گفتن فقط اونایی که ماماناشون ناقل این ویروس نیستن (یعنی تستشون منفی باشه) لازمه که دوز اول رو تو 2 ماهگی بزنن، نه همون اول بعد تولد!
این تغییر خیلیها رو شوکه کرده چون از سال 1991 این توصیه جهانی اجرا میشده و نتیجهش هم فوقالعاده بوده! مثلاً میزان ابتلا به هپاتیت B تو بچهها و جوونای تا 39 سال به شدت پایین اومده. یعنی یه جور موفقیت بزرگ برای سلامت عمومی!
اما چرا همچین تغییری؟ ماجرا اینه که ترکیب اعضای این کمیته اخیراً با دخالت رابرت اف کندی جونیور (اونموقع وزیر بهداشت بوده) عوض شده و الان چند نفر از کسانی که به واکسنها بدبین هستن و بهشون مشکوکن تو این کمیته عضویت دارن. این افراد تو گذشته هم به برنامههای واکسیناسیون کودکان گیر داده بودن و گفته بودن خیلی ریسک داره یا آزمایش نشده.
خلاصه جلسهی رأیگیری حسابی به هم ریخته و حتی چند بار رأیگیری عوض شده و کسی دقیق نمیدونسته داره به چی رأی میده! تو همین جلسه بعضیا مثل دکتر جوزف هیبلن (که خودش عضو کمیتهست و قبلاً رئیس بخش علوم تغذیه تو موسسه ملی سلامت امریکا بوده) اعتراض کرد و گفت: «هیچ دلیل علمی عاقلانهای برای این تصمیم ارائه نشده!» و هشدار داد احتمال داره این کار آسیب زیادی بزنه و کمیته باید جوابگو باشه.
حتی انجمنهای پزشکی مهم امریکا مثل آکادمی متخصصین اطفال هم این تصمیم رو باز مورد انتقاد جدی قرار دادن و گفتن بررسیهای زیاد نشون داده که واکسن هپاتیت B امنه و تاخیرش میتونه خطرناک باشه.
حالا اصلاً هپاتیت B چیه؟
هپاتیت B یه ویروس مزاحمه که کبد رو درگیر میکنه و خیلی وقتا اصلاً علائم خاصی نداره، یهو میفهمی مزمن و جدی شده. اگه بیماری مزمن بشه، ممکنه فرد نیازمند داروهای مادامالعمر بشه و تو شرایط بد حتی احتیاج به پیوند کبد داشته باشه!
طبق آمار جهانی، حدود یکسوم مرگ و میرهای سرطان کبد دنیا به خاطر هپاتیت B اتفاق میافته. وقتی نوزاد به این ویروس دچار بشه، ریسک اینکه عفونت براش تا بزرگسالی بمونه و بعداً به خاطر بیماری کبدی بمیره 15 تا 25 درصد میشه! یعنی از هر 4 نوزاد مبتلا، یکیشون ممکنه زودتر از موعد فوت کنه. این درصد واقعاً بالاست!
حالا چطور افراد دچار هپاتیت B میشن؟ تو کشورهایی که این ویروس «Endemic» ـه، یعنی شایع و رایجه، شایعترین راه انتقال از مادر به نوزاد موقع تولد یا انتقال در بچگی (مثلا تو مهدکودک از طریق گاز گرفتن یا تماس با خون زخم یه بچه دیگه) اتفاق میفته، چون ویروس از کمترین میزان خون هم منتقل میشه.
برای همین از سال ۱۹۹۱ واکسن هپاتیت B تو نوزادا توصیه شد تا جلوی همین انتقال اولیه رو بگیره. بعدش هم سه دوز تزریق میشه: یکی همون موقع (یا حالا تو پیشنهاد جدید، دو ماهگی)، بعدی یک تا دو ماهگی و آخری شش تا هجده ماهگی. اینجوری هم بچگیشون محافظت میشن، هم وقتی بزرگ شدن و رفتار پرخطر داشتن (مثلا مصرف تزریقی مواد یا رابطه جنسی بیمحافظت).
یه سری آدمهایی که مخالف واکسن هستن (اصطلاحاً Anti-vaxxer) همیشه این بحث رو داشتن که تزریق این واکسن تو بچگی لازم نیست چون راههای انتقالش رو به بچهها کم اهمیت میدونن! حتی بعضیا ادعا کردن که برنامهی واکسیناسیون کودکان به اندازه کافی بررسی نشده یا باعث اوتیسم میشه که واقعاً تحقیقات علمی نشون داده درست نیست.
یه نکته جالب: قبلاً هم این ایده که فقط بچههای مادران آلوده واکسن بزنن امتحان شده ولی موفق نبوده! مثلاً سال ۱۹۹۰ (قبل از تزریق سراسری به نوزاد) میزان ابتلا 3 نفر از هر 100 هزار نفر زیر 19 سال بود. الآن (سال 2023) این عدد رسیده به صفر از هر 100 هزار نفر! یعنی فوقالعاده تاثیر داشته.
تو همین جلسه عجیب غریب کمیته، یه رأی دیگه هم دادن که بعد از دوز اول، بعضیها باید با پزشکشون مشورت کنن ببینن لازم هست قبل از دوز دوم و سوم آنتیبادی (یعنی سطح ایمنی بدن نسبت به ویروس) رو اندازهگیری کنن یا نه.
خیالتون راحت، تصمیم جدید کلی بحث و مخالفت به وجود آورده و هنوز معلوم نیست دقیقاً اجرا میشه یا نه، ولی خیلی از متخصصین حسابی نگران اثرات حذف واکسیناسیون نوزادها هستن.
در کل، اینکه واکسن هپاتیت B از اون راهکارای موفق سلامت عمومی بوده و حذفش احتمالاً یه ریسک بزرگه که باید حسابی روش فکر بشه!
منبع: +
