بذارید همین اول یه چیزی رو توضیح بدم: وقتی میگیم “epistemic positioning” یا موضع‌گیری معرفتی توی نوشتن علمی، منظورمون اینه که نویسنده چقدر از حرفش مطمئنه یا به تاثیر حرفش روی خواننده اعتقاد داره. مثلاً میگه “ما نشون دادیم که…” یا “این نتایج ممکنه نشون بده که…” خلاصه چقدر پافشاری یا احتیاط داره تو بیان مطالب. این چیزیه که خیلی وقت‌ها اهمیتش رو نادیده می‌گیرن، ولی واقعاً تو زندگی دانشگاهی خیلی مهمه.
حالا چی شد که محقق‌ها به این موضوع توجه کردن؟ یه تیم اومدن ۲۴۰ تا مقاله تحقیقاتی از رشته‌های مختلف رو ریختن زیر ذره‌بین: آموزش، تاریخ، مهندسی مکانیک و فیزیک. واسه اینکه بفهمن چه تغییراتی این وسط افتاده، سه بازه زمانی رو در نظر گرفتن: ۱۹۶۰، ۱۹۹۰ و ۲۰۲۰. یعنی یه جورایی دارن میگن ببینیم نویسنده‌های نسل‌های مختلف چه فرقی با هم داشتن.
ابزار کارشون دو تا لیست معروف به اسم “taxonomy” یا دسته‌بندی بود که هیوند و زو ساخته بودن؛ یکی واسه “hedges” که یعنی یه طوری حرف بزنی که اگه اشتباه شد بعداً بتونی بزنی به کوچه علی‌چپ (مثلاً: شاید، به نظر میاد، احتمالاً) و یکی واسه “boosters”، برعکسش! یعنی با قاطعیت بگی “حتماً”، “واضحه که” و اینا.
نتیجه چی شد؟ محقق‌ها میگن توی هر چهار رشته و تو کل این سال‌ها، کم‌کم نویسنده‌ها دیگه کمتر از این ابزارها استفاده می‌کنن. یعنی خیلی کمتر میگن “ما قطعا نشون دادیم…” یا “شاید اینطور باشه…” و بیشتر سعی کردن خیلی عینی و علمی و خشک بنویسن. انگار می‌خوان خودشون رو یه جورایی وسط کار نگه دارن و هیچ جبهه‌ای نگیرن! اصلاً این روزا مد شده که همه چیز رو داده‌محور و بی‌طرف جلوه بدن، مثلاً بگن “مطالعات نشون میدن…” یا “داده‌ها نشون میده…” و کمتر می‌بینی کسی پاش رو تو یه کفش کنه زود قضاوت کنه یا خیلی محافظه‌کار باشه.
حالا چرا این موضوع مهمه؟ چون بهتون نشون میده که سبک نوشتن مقالات علمی داره عوض میشه و این تو تربیت دانشجوها و حتی نویسنده‌های تازه‌کار تاثیر میذاره. دیگه مثل قدیم نیست که هر کسی بتونه هر جوری دوست داشت مقاله بنویسه! باید حواست باشه که چطور از موضع‌گیری معرفتی استفاده کنی، چون جامعه و روند علمی داره عوض میشه و حتی همین نحوه نوشتن نشون میده که دانش چطور توی جامعه آکادمیک شکل می‌گیره.
پس اگه قراره مقاله علمی بنویسی، بدون که دیگه فقط صورت مساله مهم نیست؛ اینکه چطور بهش می‌پردازی، چقدر مطمئنی یا چقدر احتیاط می‌کنی، خودش یه مهارته که باید یاد بگیری. مخصوصاً حالا که همه می‌خوان بی‌طرف و داده‌محور به نظر بیان و مواظبن زیادی قاطع یا زیادی محافظه‌کار نباشن. خلاصه، علمم مد داره!
منبع: +
