اگه اهل سفر و گردشگری یا کار با ترجمه باشی، حتماً تا حالا اسم ابزارهایی مثل گوگل ترنسلیت (Google Translate)، دیپ‌ال (DeepL) و چت‌جی‌پی‌تی (ChatGPT) به گوشت خورده. این تحقیق خیلی جالب اومده ببینه کدومشون تو ترجمه متن‌های گردشگری چینی بهتر از بقیه عمل می‌کنن — هم از لحاظ معنایی، هم روان بودن و هم چیزای مهم دیگه مثل توجه به فرهنگ و مجاب‌کنندگی متن.
تو این بررسی، محقق‌ها برای اینکه کارشون دقیق باشه، هم از روش‌های کمّی (یعنی عدد و امتیاز دادن توسط کارشناس‌ها) و هم روش‌های کیفی (یعنی بررسی جزئی‌تر و توضیحی) استفاده کردن. تازه، دو جور تکنیک مختلف تو پرامپت دادن هم امتحان کردن. پرامپت یعنی همون متنی که به یه مدل مثل چت‌جی‌پی‌تی می‌دیم تا یه جواب بهش بده — مثلاً اگه بگیم “این متن رو خیلی طبیعی و با توجه به فرهنگ مقصد ترجمه کن”، این خودش یه پرامپته.
حالا بریم سر اصل مطلب! از بین این سه تا ابزار، چت‌جی‌پی‌تی تونسته توی همه معیارها از رقباش بهتر عمل کنه. معیارها رو هم بذار توضیح بدم:
-
Fidelity: یعنی متن چقد دقیق معنی رو منتقل کرده. به بیان ساده، اگه کسی متن اصلی رو بخونه و بعد ترجمه رو ببینه، باید همون حس و مفهوم رو بگیره.
-
Fluency: یعنی جمله‌ها چقدر روون و طبیعی به نظر میان. مثلاً انگلیسی ترجمه شده‌ش مثل حرف زدن یه آدم واقعیه یا نه؟
-
Cultural Sensitivity: یعنی ترجمه حواسش به نکته‌های فرهنگی مقصد هست یا نه. مثلاً بعضی اصطلاح‌ها که تو فرهنگ چینی عادیه، شاید تو فرهنگ انگلیسی اونطوری استفاده نشه. اگه مدل اینو بدونه و متن رو جوری بسازه که برای مخاطب خارجی عجیب نباشه، امتیازش بالاتر می‌ره.
-
Persuasiveness: یعنی چقدر متن ترجمه شده می‌تونه مخاطب رو قانع یا جذب کنه. مثلاً تبلیغاتی بودن و جذب مشتری داشتن.
جالب اینجاست که وقتی پرامپت رو با جزئیات فرهنگی تنظیم کردن (یعنی از مدل خواستن که ترجمه رو با توجه به فرهنگ مقصد انجام بده)، چت‌جی‌پی‌تی واقعاً اختلاف زیادی با دوتای دیگه ایجاد کرده. یعنی نشون داده که اگه خوب بهش توضیح بدی چی می‌خوای، مثل یه مترجم خلاق کار می‌کنه!
البته این وسط یه نکته مهم هم پیدا شد: گاهی اوقات چت‌جی‌پی‌تی توی تلاشش که متن رو جذاب و بامزه یا فرهنگی ترجمه کنه، یه ذره معنی رو تغییر می‌ده. به این می‌گن “semantic shift” که یعنی معنا یه کمی جا به جا میشه. خلاصه همیشه هم دقیق و حرف به حرف ترجمه نمی‌کنه — یه جور بازی بین دقت و بامزه بودن.
در کل، با اینکه چت‌جی‌پی‌تی فعلاً از بقیه ابزارها بهتر نتیجه داده، هنوزم لازم آدمیزاد بعد از ترجمه یه نگاه نهایی به متن بندازه و ویرایش کنه که معنی درست منتقل بشه و از نظر حرفه‌ای اشکالی نداشته باشه.
آخرش هم این تحقیق نشون می‌ده که چت‌جی‌پی‌تی پتانسیل خیلی خوبی برای ترجمه‌های تخصصی و مخصوصاً حوزه‌هایی مثل گردشگری داره. البته هنوز باید حواسمون به چالش‌های فرهنگی و معنی بود — یعنی نهادهای نظارتی (Regulatory bodies: همون سازمان‌هایی که مراقب کیفیت و استاندارد کار هستن!)، باید همیشه روند رو کنترل کنن تا یه وقت متن‌های مهم یا حساس به خاطر خطای مدل عوض معنی ندن.
خلاصه اگر دنبال ترجمه باحال واسه متنای گردشگری چینی هستی، چت‌جی‌پی‌تی با پرامپت درست و حسابی حرف نداره — فقط یادت باشه آخرش باید یه نگاه دستی هم بندازی تا مطمئن شی همه چی اوکیه!
منبع: +
