تا حالا فکر کردی وقتی میری کلیسا، ممکنه یه عالمه دوربین مخفی و تکنولوژی پشت سرته که داره دقیقاً بررسی می‌کنه کی اومدی، با کی حرف زدی، چقدر پول دادی یا اصلاً دنبال چی هستی؟! این روزها اوضاع کلیساها تو آمریکا خیلی دیجیتال‌تر از چیزیه که فکرش رو بکنی. بذار داستان رو ساده و رفاقتی برات تعریف کنم…
از چهره‌ات تا دعاهایی که می‌فرستی، همه‌چی ثبت میشه!
فرض کن یه صبح یکشنبه میری یه کلیسای بزرگ. بی‌خیال و خوشحال از در شیشه‌ای می‌گذری، اما خبر نداری همین لحظه، چندتا دوربین سریع و هوشمند از چهره‌ات کلی عکس گرفتن، بعد الگوریتم‌ها چشم و دماغ و لب‌هات رو جدا کردن و با هوش مصنوعی (مثلاً وقتی میگن Neural Network یعنی یه مدل کامپیوتری شبیه مغز انسان که داده‌ها رو تجزیه و تحلیل می‌کنه)، یه امضای دیجیتالی مخصوص خودت ساختن که تو سیستم کلیسا ثبت میشه! سریع تو پایگاه داده کلیسا چک میشی: اسمت، نقش عضویتت، حتی اگه تو لیست سیاه باشی و کلی چیز دیگه.
حالا یه سناریوی دیگه: خانومی بعد کارش از موبایلش تو خیابون استفاده می‌کنه. بدون این که بدونه، یه الگوریتم پیچیده همه پروفایل‌های شبکه اجتماعی، وضعیت سلامتیش، سوابق نظامیش و حتی ایمان مذهبیش رو جمع کرده و براش تو فیسبوک تبلیغ می‌فرسته: “درد می‌کشی؟ تنها نیستی! یکشنبه بیا پیشمون.”
این فقط سناریو نیست – واقعیت داره!
این چیزا شاید مثل فیلم علمی-تخیلی باشه، ولی در واقعیت تو کلیساهای زیادی از این تکنولوژی‌ها استفاده میشه. اینجا دیگه پای دنیای تکنولوژی گنده (Big Tech یعنی شرکت‌های بزرگ فناوری مثل گوگل، فیسبوک، آمازون و غیره) وسطه که با معنویت قاطی شدن و دارن همه چیز رو تغییر میدن. حتی قدرت و جایگاه کشیش‌ها هم داره عوض میشه، چون الان همه چی زیر ذره‌بین داده و هوش مصنوعیه.
هسته ماجرا: شرکت Gloo
یه شرکت هست تو کلرادو که اسمش Gloo عه و تمام این قصه رو هدایت می‌کنه. این شرکت از ۲۰۱۳ شروع کرده و با کمک داده‌هایی که از اعضای کلیسا جمع می‌کنه، یه پروفایل فوق‌کامل و دقیق از هر آدم درست می‌کنه؛ چیزایی فراتر از هر پرونده ساده‌ای که فکرشو بکنی. هدفش چیه؟ میخواد کلیساها رو وارد عصر هوش مصنوعی و تحلیل رفتاری بکنه.
Gloo خودش رو چیزی مثل Salesforce (که یه نرم‌افزار معروف مدیریت ارتباط با مشتری‌هاست برای شرکت‌ها) ولی برای کلیساها می‌دونه. یعنی یه سیستم که رفتار و علایق مردم رو تحلیل می‌کنه، با دیتاهای روانشناختی (Psychographic Data یعنی داده‌هایی که مربوط به شخصیت و طرز فکر آدماست)، و اطلاعات مصرفی. همه اینا تو یه داشبورد جمع میشه که به کشیش‌ها نشون میده کی باید با کی حرف بزنی، کی رو باید دلداری بدی یا کی داره از جمع دور میشه.
عدد و رقم‌های عجیب
تو آمریکا نزدیک ۳۷۰ هزار کلیسا هست! و فقط تا اوایل ۲۰۲۵، Gloo با بیش از ۱۰۰ هزار کلیسا قرارداد بسته. همین امسال هم ۱۱۰ میلیون دلار سرمایه‌گذاری جذب کرد و داره ابزارهایی مثل هوش مصنوعی برای چت‌بات‌ها، تحلیل کمک‌های مالی و اپلیکیشن‌های مخصوص کلیساها رو می‌سازه. خلاصه همه چی رو آورده زیر یه سقف: هم ابزارهای اداری، هم نرم افزار ارتباط با مردم، و هم تحلیل‌های رفتاری.
چت‌بات مذهبی و هوش مصنوعی معنوی!
Gloo حسابی داره رو هوش مصنوعی مانور میده. اخیراً حتی یه مدل زبانی مخصوص خودش ساخته به نام CALLM (که یعنی Christian-Aligned Large Language Model یا همون مدل زبانی بزرگ هماهنگ با ارزش‌های مسیحی). این روباته‌ها جوری طراحی شدن که مسائل اعتقادی رو هم بفهمن و بتونن راهنمایی کنن. تازه، استانداردهایی به اسم Flourishing AI نوشتن که هوش مصنوعی رو طبق ۷ معیار مربوط به رفاه آدم‌ها (مثل روابط، شادی، سلامت روح و روان، پول، شخصیت و معنویت) امتیازدهی می‌کنه. برای همین، حتی تیم دانشکده هاروارد و تیم‌های پژوهشی معروف هم تو این پروژه دخیل بودن.
اما این حجم از داده و تحلیل، کم نقطه‌ضعف نداره!
خیلیا نسبت به جمع‌آوری و تحلیل این همه داده شخصی نگران شدن. مثلاً ممکنه یه کلیسا حتی بدون این که اعلام کنه، سیستم تشخیص چهره نصب کرده باشه. شرکتی به اسم Face-Six توی ۲۰۰ تا کلیسا (اکثراً تو آمریکا) سیستم Churchix رو پیاده کرده که ورود همه رو با دوربین ثبت و اعلام می‌کنه. حتی اگه کسی تو لیست قرمز باشه یا مشکلی قبلاً در کلیسا ایجاد کرده، سریع هشدار می‌فرسته. این داده‌ها رو فقط روی سرورهای خود کلیسا نگه می‌دارن، اما مشکلی که هست اینه که هیچ کلیسایی به افراد نمیگه چنین چیزی نصب شده!
اینجا یه اصطلاح هم داریم: Watch List، لیستی از آدم‌هایی که باید مواظبشون بود – از کسانی که حکم قضایی دارن یا مشکلات رفتاری داشتن گرفته، تا افراد ناشناس جدید.
داده‌ها کجا میرن؟!
داده‌ها فقط برای خود کلیسا نمی‌مونه؛ میره تو سیستم‌های مدیریت مشتری، API ها (یعنی رابط‌های نرم‌افزاری بین برنامه‌ها)، شرکت‌های داده‌کاوی و حتی سر از بازار تبلیغات درمیاره. مثلاً Gloo می‌تونه با پیامک یا ایمیل یا چت توی اپ به کسایی که کمتر میان کلیسا پیام شخصی بده، یا کمک‌های مالی دقیق‌تر جذب کنه؛ همه اینا با تحلیل دقیق نیازها و رفتار آدم‌هاست.
حتی از دعاهایی که می‌فرستی یا فرم ثبت‌نام پر می‌کنی، اطلاعات جمع می‌کنن. Matt Engel، یکی از مدیران سابق Gloo، گفته بود: “انگار روی کوهی از اطلاعات نشستیم که می‌تونیم برای حمایت از مردم استفاده کنیم!”
تکنولوژی در خدمت بازاریابی معنوی؟!
برنامه‌هایی مثل Communio یه نسخه ساده‌تر از پلتفرم داده Gloo رو استفاده کردن تا با تحلیل اطلاعات خانوادگی و روابط، بتونن به زوج‌های در معرض مشکل دسترسی پیدا کنن. حتی موسسه‌هایی مثل Cambridge Analytica، که به خاطر رسوایی سیاسی برداشت داده‌های فیسبوک مشهور شد، تو این پروژه‌ها نقش داشتن. نتیجه؟ ارسال تبلیغات شخصی به آدم‌هایی با شرایط خاص روانی یا سلامتی برای دعوت به پیوستن به کلیسا. شاید عجیب باشه، اما تا ۸۰ درصد آدم‌هایی که چنین پیام‌هایی گرفتن، واکنش مثبت نشون دادن و کسایی که عضو کلیسا شدن، کمک مالی بیشتری هم دادن.
اصلاً قانون و اخلاق کجای این ماجراست؟
واقعیت اینه که منظم و سفت و سخت نیست. تو آمریکا فقط ایالت ایلینوی قانونی داره که سازمان‌ها رو مجبور می‌کنه به‌طور شفاف بگن چه داده‌های بیومتریک (Biometric، یعنی چیزهایی مثل چهره، اثرانگشت، صدا، یا DNA) جمع می‌کنن و چجوری استفاده میشه. اما تو بیشتر ایالات دیگه همچین خبری نیست. شرکت‌هایی مثل Gloo تو توافق‌نامه هاشون حق خودشون رو محفوظ می‌دونن برای استفاده از داده‌های سلامتی، روانی و … حتی شکایت دسته‌جمعی یا دادگاه رو هم محدود کردن.
اعتراضات و نگرانی‌های جدی هم زیاده. مثلاً Emily Tucker از مرکز حریم خصوصی دانشگاه جورجتاون می‌گه: “وجود این سیستم‌ها حریم خصوصی معنوی رو نابود می‌کنه؛ و اگر این اطلاعات از فضای کلیسا خارج بشه، واقعاً می‌تونه دردسرساز بشه.”
آینده کلیسا و هوش مصنوعی: امید یا هشدار؟
خیلی‌ها میگن این تکنولوژی‌ها شاید یه جور انقلاب نو باشه تو جوامع مذهبی – یعنی همون طور که جاده‌های روم یا چاپخانه مارتین لوتر همه چیز رو عوض کرد، اینم می‌تونه مسیر معنویت رو متحول کنه.
ولی نگرانی هم هست: آیا شفافیت و رضایت واقعا جدی گرفته میشه، یا آدم‌ها دارن حریم خصوصیشون رو قربانی هوش مصنوعی می‌کنن؟!
به قول یکی از کارشناسا: «انگار وایستادی کنار ساحل و یه سونامی رو داری با سرعت کم می‌بینی که داره میاد!»
ولی مدیرای Gloo میگن: باید تکنولوژی رو تو این عصر به نیروی خیر و رشد واقعی تبدیل کنیم.
در نهایت، به نظرم انتخاب با خود آدم‌ها و کلیساهاست: این اطلاعات، می‌تونه به رشد و بهتر شدن رابطه‌ها کمک کنه یا برعکس، حریم و اعتماد رو از بین ببره. فعلاً اما… هنوز بیشتر مردم حتی خبر ندارن چه فضایی داره توی کلیساهاشون شکل می‌گیره!
منبع: +
